Sakrament małżeństwa w dziewiętnastej księdze Dekretu biskupa Burcharda z Wormacji

• Authors: Marek Story

Title variants

EN

The sacrament of marriage in Book XIX of the Decree of Bishop Burchard of Worms

Abstracts

EN

Handbooks of penance created in the late ancient Christianity period and early Medieval times are proofs of a forming penance practice in the Church. The aim of this article is to show inappropriate practices related to entering into and fulfilling the sacrament of marriage, in the light of the Decree of Bishop Burchard of Worms who was known for the codification of the canon law. These practices caused significant penalties for those who committed them – penances requiring appropriate atonement which were often difficult to fulfill.The bishop of Worms who noticed an increasing breakdown of morality in regards to marital fidelity, obliged confessors to be vigilant during the sacrament of confession and point out the indissolubility of marriage, which deteriorated at the time – there were cases of plural marriage or even murder of the spouse in order to enter into another marriage. Through penance, priests were also obliged to help eliminate inappropriate sexual practices with members of families (sexual intercourses with sister in law or stepmother) or such acts as encouraging the spouse to cheat.During the sacrament of confession, priests also referred to impediments to marriage which included consanguinity, affinity or abduction of the woman in order to enter into marriage with her. They also highlighted the importance of engagement as an important period leading to marriage.

PL

Księgi pokutne, które powstały w epoce późnej starożytności chrześcijańskiej i wczesnego średniowiecza, są świadectwem kształtowania się praktyki pokutnej w Kościele. Celem artykułu jest ukazanie w świetle dziewiętnastej księgi Dekretu biskupa wormackiego Burcharda niewłaściwych zachowań godzących w sakrament małżeństwa, które powodowały obciążenie winnych dotkliwymi karami – pokutami wymagającymi odpowiedniego zadośćuczynienia, często trudnego do realizacji. Biskup z Wormacji, dostrzegając szerzący się upadek obyczajów w kwestii wierności małżeńskiej, zobowiązał spowiedników, aby w czasie spowiedzi zwracali uwagę na sprawę nierozerwalności małżeństwa – zdarzały się bowiem przypadki wielożeństwa, czy nawet małżonkobójstwa w celu zawarcia nowego związku. Duszpasterze mieli także dążyć do tego, by poprzez pokutę wyeliminować niewłaściwe zachowania seksualne penitentów z członkami rodzin (współżycie ze szwagierką lub macochą), czy też namawianie współmałżonka do zdrady. W czasie sprawowania sakramentu pokuty odnoszono się ponadto do zagadnień związanych z przeszkodami do zawarcia małżeństwa, do których zaliczano chociażby przeszkodę pokrewieństwa, powinowactwa, czy też uprowadzenia kobiety w celu zawarcia z nią związku małżeńskiego oraz podkreślano znaczenie zaręczyn jako ważnego etapu do zawarcia małżeństwa.

Keywords

PL

sakrament; małżeństwo; szafarz sakramentu; pokuta; księga pokutna; stwierdzenie nieważności

EN

sacrament; marriage; minister of the sacrament; penance; handbook of penance; declaration of invalidity

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Annales Canonici
• Year: 2023
• Volume: 19
• Issue: 2
• Pages: 105-124

Dates

published

2023

Contributors

author

Marek Story

• Wyższa Szkoła Prawa i Administracji Rzeszowska Szkoła Wyższa

• https://orcid.org/0000000336379684

References

• Abraham W., Formy zawarcia zaręczyn i małżeństwa w najnowszem ustawodawstwie kościelnem, Lwów 1913.
• Cicha D., Unieważnienie małżeństwa cywilnego a stwierdzenie nieważności małżeństwa w procesie kanonicznym – analiza porównawcza, „Kościół i Prawo” 8 (2019) nr 1, s. 135–156.
• Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, 25.01.1983, „Acta Apostolicae Sedis” 75 (1983) pars 2, s. 1–317; tekst polski: Kodeks prawa kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984.
• Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus, Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, 27.05.1917, „Acta Apostolicae Sedis” 9 (1917) pars 2, s. 1–593.
• Dekrety Burcharda, biskupa Kościoła w Wormacji, Księga dziewiętnasta o pokucie (ok. 1008–1012), w: Księgi pokutne. Tekst łaciński, grecki i polski, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2005, s. 367–402 (Synody i Kolekcje Praw, 5).
• Dzierżon G., Przeszkoda występku (kan. 1090 §§ 1–2 KPK), „Ius Matrimoniale” 11 (2006), s. 79–89.
• Erdő P., Storia delle fonti del diritto canonico, Venezia 2008.
• Gajda P., Prawo małżeńskie Kościoła katolickiego, Tarnów 2000.
• Góralski W., Kanoniczne przeszkody małżeńskie – zarys problematyki, „Ius Matrimoniale” 26 (2015) nr 4, s. 29–52.
• Góralski W., „Księga XV − De laicis” w Dekrecie Burcharda z Wormacji, „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 28 (2015), s. 59–78.
• Góralski W., Prawo do zawarcia małżeństwa. Perspektywa kanonisty, „Zeszyty Naukowe KUL” 59 (2015) nr 4, s. 23–38.
• Gręźlikowski J., Kanoniczne i duszpasterskie znaczenie instytucji zaręczyn, „Teologia i Człowiek” 37 (2017) nr 1, s. 123–143.
• Kaszak R., Komunia święta na sposób wiatyku, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 22 (2015), s. 107–114, https://doi.org/10.18276/skk.2015.22-07.
• Kieling M., Zasady ogólne dotyczące praktyk pokutnych na podstawie „Libri Poenitentiales”, „Vox Patrum” 37 (2017) t. 67, s. 225–240.
• Krajczyński J., Przeszkody małżeńskie wynikające z godności osoby, „Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny” 55 (2012) nr 3, s. 53–72.
• Krzyżak L., Przeszkody tytułami nieważności małżeństwa, „Kortowski Przegląd Prawniczy” (2016) nr 4, s.149–153.
• Księga pokutna z Merseburga a (VIII wiek), w: Księgi pokutne. Tekst łaciński, grecki i polski, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2005, s. 285–305 (Synody i Kolekcje Praw, 5).
• Kumor B., Historia Kościoła, cz. 2, Lublin 1973.
• Lempa F., Kompetencje, uprawnienia i obowiązki w Kościele Katolickim, Białystok 2013.
• Leonowicz K., Niedopuszczalność rozwodów w prawie kanonicznym, „Kortowski Przegląd Prawniczy” (2015) nr 2, s. 142–147.
• Muszala A., Sposoby rozwiązywania małżeńskich kwestii „nieregularnych” w Kościele starożytnym i wczesnośredniowiecznym, „Teologia i Moralność” 13 (2018) nr 1 (23), s. 141–151.
• Penitencjał zwany Bigotianum, w: Księgi pokutne. Tekst łaciński, grecki i polski, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2005, s. 249–259 (Synody i Kolekcje Praw, 5).
• Sarmiento A., Małżeństwo chrześcijańskie. Podręcznik teologii i małżeństwa i rodziny, Kraków 2002.
• Stawniak H., Przeszkody małżeńskie wynikające z węzła etyczno-prawnego, „Prawo Kanoniczne” 55 (2012) nr 3, s. 19–33.
• Subera I., Historia źródeł i nauki prawa kanonicznego, Warszawa 1977.
• Suchocki C., Możliwości i skutki zawarcia małżeństwa mimo istnienia przeszkód w prawie kanonicznym i polskim, „Roczniki Nauk Prawnych” 8 (1998), s. 343–357.
• Sztafrowski E., Podręcznik prawa kanonicznego, t. 1, Warszawa 1985.
• Woroniecki A., Przeszkoda małżeńskiej przyzwoitości publicznej w rozwoju historycznym, Łódź 1935.
• Woźnicki M., Ewolucja przeszkód pokrewieństw i powinowactwa w prawie kanonicznym i świeckim – od prawa biblijnego i rzymskiego do początków XX wieku, „Studia Elbląskie” 27 (2016), s. 191–210.
• Woźnicki M., Przeszkoda pokrewieństwa w prawie kanonicznym i polskim prawie rodzinnym, w: Prawo małżeńskie i jego relacje z innymi gałęziami prawa, red. I. Jaroszewska, G. Ćwikliński, Olsztyn 2017, s. 138–151.

Identifiers

DOI

10.15633/acan.19205

Biblioteka Nauki

28762043