Wolność – prawda – sumienie. Antropologiczne uwarunkowania moralności w encyklice św. Jana Pawła II Veritatis splendor

• Authors: Krzysztof Gryz

Title variants

EN

Freedom – Truth – Conscience. Anthropological Determinants of Morality in the Encyclical St. John Paul II Veritatis Splendor

Abstracts

EN

Human action is the basis for building existence both in the individual dimension and in all social relations. At the core of every action that a person undertakes there are three essential elements that determine the fact that we are talking about human action, and not just the occurrence of a specific effect as a result of the action of an impersonal cause. These factors, specifically human, deeply rooted in the nature of man as a person, are the ability to know the truth, freedom of choice and the conscience. That is why we can talk about the existential structure of man. Precisely because human activity is connected with the possibility of knowing the truth, not only the technical one, that describes the world of objects, but also the truth of wisdom, revealing the meaning of things, and the human ability to make autonomous choices, following the axiological criterion (good-evil) that reveals itself apparently in the experience of conscience, man is responsible for his actions. This responsibility has its consequences not only in the moral but also legal dimension.

PL

Ludzkie działanie jest podstawą budowania egzystencji zarówno w wymiarze indywidualnym jak i wszystkich społecznych relacji. U podstaw każdego działania, które podejmuje człowiek leżą trzy zasadnicze elementy, decydującego o tym, że mówimy o ludzkim działaniu, a nie tylko o zaistnieniu określonego skutku jako rezultat działania bezosobowej przyczyny. Tymi czynnikami, specyficznie ludzkimi, głęboko zakorzenionymi w naturze człowieka jako osoby, jest możliwość poznania prawdy, wolność wyboru i sumienie. Dlatego możemy mówić o egzystencjalnej strukturze człowieka. Właśnie dlatego, że działanie człowieka jest związane z możliwością poznania prawdy, nie tylko tej technicznej, opisującej świat przedmiotów, ale również prawdy mądrościowej, ujawniającej sens rzeczy, oraz zdolnością człowieka do dokonywania autonomicznych wyborów, kierując się kryterium aksjologicznym (dobra-zła), które ujawnia się najwyraźniej w doświadczeniu sumienia, człowiek jest za swoje działanie odpowiedzialny. Odpowiedzialność ta ma swoje konsekwencje nie tylko w wymiarze moralnym, ale także w wymiarze prawnym.

Keywords

PL

poznanie prawdy; wolny wybór; sumienie; etyka; ludzkie działanie

EN

recognition of the truth; free choice; conscience; ethics; act of person

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Analecta Cracoviensia
• Year: 2020
• Volume: 52
• Pages: 133-145

Dates

published

2020

Contributors

author

Krzysztof Gryz

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

References

• Frossard A., „Nie lękajcie się”. Rozmowy z Janem Pawłem II, Watykan 1982.
• Gilson É., Wprowadzenie do nauki Świętego Augustyna, Warszawa 1953.
• Ioannes Paulus PP. II, Litterae encyclicae Dominum et Vivificantem (18.05.1986), nr 43, „Acta Apostolicae Sedis” 78 (1986), s. 809–900.
• Jan Paweł II, Audiencja generalna Podstawa etyki chrześcijańskiej: związek pomiędzy prawdą a wolnością (13.07. 1983), „L’Osservatore Romano” (wyd. pol.) 4 (1983) nr 7–8, s. 20.
• Joannes Paulus PP. II, Litterae encyclicae Veritatis splendor, „Acta Apostolicae Sedis” 85 (1993), s. 1133–1228.
• Jan Paweł II, Pierwsza pielgrzymka do Polski (Warszawa, 3.06.1979), Homilia w czasie Mszy św. odprawionej na Placu Zwycięstwa, w: Jan Paweł w Polsce 2–10 czerwca 1979. Przemówienia, reportaże, sprawozdania, Poznań 1982, s. 39–45.
• Jan Paweł II, Przemówienie do Zgromadzenia Ogólnego ONZ (5.10.1995), w: Przemówienia i homilie Ojca Świętego Jana Pawła II, Kraków 1997, s. 40–56.
• Kopernik M., Kopernik, O obrotach. Księga pierwsza, tłum. M. Brożek, Toruń 2013.
• Siemianowski A., Sumienie, Bydgoszcz 1997.
• Sobór Watykański II, Konstytucja o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 2002, s. 509–606.
• Św. Augustyn, De civitate Dei, wyd. pol.: O państwie Bożym, tłum. W. Kornatowski, t. 1–2, Warszawa 1977.
• Św. Tomasz z Akwinu, De veritate, wyd. pol.: Kwestia o prawdzie, tłum. T. Pawlikowski, w: Tomasz z Akwinu. Opuscula, red. A. Andrzejuk, M. Zembrzuski, Warszawa 2011, s. 221–242 (Opera Philosophorum Medii Aevi, t. 9, fasc. 2).
• Święty od radości życia. O Janie Pawle II z Joaquinem Navarro-Vallsem, wieloletnim rzecznikiem Stolicy Apostolskiej rozmawia Piotr Legutko, „Gość Niedzielny” z 16.03.2014, 11 (2014), s. 27–28.
• Tischner J., Czytając „Veritatis splendor”, Kraków 1994.
• Wojtyła K., Elementarz etyczny, Lublin 1983.
• Wojtyła K., Osoba i czyn, Kraków 1985.
• Wojtyła K., Rozważania o istocie człowieka, Kraków 1999.

Identifiers

DOI

10.15633/acr.4048

Biblioteka Nauki

29432369