Portrayals of Mikołaj Zebrzydowski’s in Literature and Art

• Authors: Mirosław Płonka

Title variants

PL

Przedstawianie Mikołaja Zebrzydowskiego w literaturze pięknej i sztukach plastycznych

Abstracts

PL

Wraz z pierwszymi XIX-wiecznymi literackimi wizjami J.U. Niemcewicza zaczęła odżywać narracja o M. Zebrzydowskim jako pełnym pychy magnacie, który kierując się prywatnymi ambicjami przyczynił się do klęski Polski. Do głosu doszli wówczas także przeciwnicy takiego sposobu przedstawiania Zebrzydowskiego. W rezultacie wzrosło zainteresowanie Mikołajem Zebrzydowskim jako osobą nie do końca poznaną, której postawę zaczęto na nowo interpretować, czasem czytając jej bunt przez pryzmat współczesnych sobie wydarzeń. Mimo dużego zainteresowania Zebrzydowskim w drugiej połowie XIX wieku, nie znaleziono odpowiedzi na nurtujące wszystkich pytanie dotyczące oceny postawy Mikołaja Zebrzydowskiego. W związku z 400. rocznicą śmierci Mikołaja Zebrzydowskiego autor przeanalizował sposoby przedstawiania go, począwszy od tych, które powstały za lat jego życia po XIX wieczne, poszukując odpowiedzi na temat przyczyny występowania dwóch tak skrajnych sposobów przedstawiania magnata z Zebrzydowic. Autor połączył wyobrażenia plastyczne z literackimi, ponieważ informacje w nich zawarte wzajemnie się uzupełniają, umożliwiając m.in. na ustalenie fizjonomii Zebrzydowskiego.

EN

Together with first 19th century literary visions by J.U. Niemcewicz, there appeared an image of M. Zebrzydowski as a proud magnate who, driven by private interest, contributed to Poland’s downfall. Opponents of such portrayals of Zebrzydowski also took the opportunity to voice their opinions in that period. As a result, interest in Mikołaj Zebrzydowski as a partly mysterious figure grew, and his attitude was re-interpreted, sometimes looking at his rebellion from the perspective of contemporary events. In spite of the keen interest in Zebrzydowski in the second half of the 19th century, no answer was found to the commonly asked question of his attitude. In connection with the 400th anniversary of Mikołaj Zebrzydowski’s death, the author analyzed the portrayals of Zebrzydowski, starting with those created during his life to the 19th-century works, in an attempt to determine the reason for the extreme ways in which the magnate of Zebrzydowice was portrayed. Visual images are juxtaposed with literary descriptions, since information contained in these sources is complimentary (e.g. we may ascertain Zebrzydowski’s appearance).

Keywords

EN

Mikołaj Zebrzydowski; rebellion of Zebrzydowski; Zebrzydowscy

PL

Mikołaj Zebrzydowski; rokosz Zebrzydowskiego; Zebrzydowscy

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Folia Historica Cracoviensia
• Year: 2020
• Volume: 26
• Issue: 2
• Pages: 39-68

Dates

published

2020

Contributors

author

Mirosław Płonka

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

Identifiers

DOI

10.15633/fhc.3742

Biblioteka Nauki

11347087