Nędza kondycji ludzkiej i religia

• Authors: Piotr Kostyło

Abstracts

EN

The present essay is devoted to various aspects of the misery of the human condition and their references to religion, as conceived of by Leszek Kołakowski and Józef Tischner. After a preliminary presentation of the two thinkers, the author discusses example aspects of the misery in question, showing at what points Kołakowski’s thinking differed from that of Tischner. However, the author finds that the key issue is the evolution that took place in the views on this subject in each one of them. This evolution shows that Kołakowski’s and Tischner’s hopes for overcoming that which each one of them, in his own manner, understood as the misery of the human condition in the Polish localness were not fulfilled. Thus, Poles did not manage to attain universalism, as perceived by both the thinkers in the context of the Western European culture. This finding, however, involves a question about what in the contemporary culture, and particularly religion is local, and what is universal.

PL

Niniejszy esej jest poświęcony różnym aspektom nędzy kondycji ludzkiej i ich odniesieniom do religii, tak jak rozumieli tę kwestię Leszek Kołakowski i Józef Tischner. Po wstępnej prezentacji postaci obu myślicieli autor omawia przykładowe aspekty wspomnianej nędzy, pokazując zarazem, w jakich punktach myślenie Kołakowskiego różniło się od myślenia Tischnera. Kluczową kwestią jest jednak dla autora ewolucja, jaka dokonała się w poglądach na ten temat u każdego z nich z osobna. Ewolucja ta pokazuje, że nie spełniły się nadzieje Kołakowskiego i Tischnera na przezwyciężenie tego, co każdy z nich na swój sposób rozumiał jako nędzę kondycji ludzkiej w polskiej lokalności. Tym samym Polakom nie było dane dojście do uniwersalizmu, postrzeganego przez obu myślicieli w kontekście kultury zachodnio-europejskiej. Stwierdzenie to pociąga jednak za sobą pytanie, co we współczesnej kulturze, a zwłaszcza religii jest lokalne, a co uniwersalne.

Keywords

EN

misery of the human condition; religion; hope; localness; universalism

PL

nędza kondycji ludzkiej; religia; nadzieja; lokalność; uniwersalizm

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Logos i Ethos
• Year: 2021
• Volume: 57
• Pages: 85-106

Dates

published

2021

Contributors

author

Piotr Kostyło

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

• https://orcid.org/0000000274849766

References

• Bergson H., Dwa źródła moralności i religii, tłum. P. Kostyło, K. Skorulski, Kraków 1993.
• Delsol Ch., Le Souci contemporain, Bruxelles 1996.
• Dymarski Z., Między kapłanem a błaznem. O tolerancji w kontekście kultury, w: Tolerancja a edukacja, red. M. Patalon, Gdańsk 2008, s. 72–80.
• Kępiński A., Psychopatie, Warszawa 1977.
• Kołakowski L., Czym jest socjalizm?, w: L. Kołakowski, Pochwała niekonsekwencji. Pisma rozproszone sprzed roku 1968, t. 2, Londyn 2002, s. 172–176.
• Kołakowski L., Etyka bez kodeksu, w: L. Kołakowski, Kultura i fetysze, Warszawa 2000, s. 139–173.
• Kołakowski L., Główne nurty marksizmu: powstanie – rozwój – rozkład, Londyn 1998.
• Kołakowski L., Kapłan i błazen, w: Kołakowski, Pochwała niekonsekwencji. Pisma rozproszone sprzed roku 1968, t. 2, Londyn 2002, s. 263–293.
• Kołakowski L., Symbole religijne i kultura humanistyczna, w: L. Kołakowski, Kultura i fetysze, Warszawa 2000, s. 219–239.
• O sztuce oswajania liberalizmu. Z Leszkiem Kołakowskim rozmawia Piotr Kostyło, „Przegląd Powszechny” (1998) nr 4, s. 14–30.
• Tischner J., Chochoł sarmackiej melancholii, w: J. Tischner, Świat ludzkiej nadziei, Kraków 1992, s. 15–28.
• Tischner J., Ludzie z kryjówek, „Znak” (1978) nr 1 (283), s. 57–72.
• Tischner J., Upadek Ikara, w: J. Tischner, Ksiądz na manowcach, Kraków 1999, s. 295–311.
• Tischner J., Wstęp, w: J. Tischner, Świat ludzkiej nadziei, Kraków 1992, s. 9–12.

Identifiers

DOI

10.15633/lie.4033

Biblioteka Nauki

2195220