Fenomenologia postaci. Z inspiracji Hansa Ursa von Balthasara

• Authors: Marek Urban

Title variants

EN

The Phenomenology of Form. Inspired by Hans Urs von Balthasar

Abstracts

EN

The concept of a figure (form) comes originally from the world of Greek thought, which created the notions of eidos (indicating both an image and an idea) and morphe (primarily describing a figure). They were taken from the world of organic life on the one hand, and from the world of thought, technical and artistic creativity on the other, and, so to speak, transferred and ennobled for philosophical use. The concept of form (figure), however, dominated not only Greek thought, but also medieval to the same extent, where it evoked the idea of something complete, perfect, defining. In modern philosophy, the concept of a figure in the world of organic life appears in the thought of J. W. Goethe and in the philosophical and theological thought of H. U. von Balthasar. The concept of a character who seems different from each side, and at the same time constantly radiates the full light of being, can introduce not only the understanding of man, animals or plants, but also the world of the diversity of perceptions of the same reality. What is it about? First of all, in contrast to Kant’s critical view, or the analytical view of natural sciences, on the synthetic view and the ability to see a living figure. Beauty appears in the world in visible forms and is given to us, above all, in the secret of a figure or an image. Only the figure claims the full name of beauty and is the place where the splendor of eternal beauty is revealed. 

PL

Pojęcie postaci (formy) wywodzi się pierwotnie ze świata myśli greckiej, który stworzył pojęcia eidos (wskazujące zarówno na obraz, jak i na ideę) i morphe (określające przede wszystkim postać). Zostały one przejęte z jednej strony ze świata życia organicznego, z drugiej zaś ze świata myśli i twórczości techniczno-artystycznej oraz (jeśli można tak powiedzieć) przeniesione i w sposób uszlachetniony przeznaczone do użytku filozoficznego. Pojęcie formy (postaci) zdominowało jednak nie tylko myśl grecką, lecz w takim samym stopniu również średniowieczną, gdzie wywoływało wyobrażenie czegoś pełnego, doskonałego, określającego. W filozofii nowożytnej pojęcie postaci w świecie życia organicznego pojawia się w myśli J. W. Goethego oraz w myśli filozoficzno-teologicznej H. U. von Balthasara. Pojęcie postaci, która z każdej strony wydaje się inna, a jednocześnie cały czas promieniuje pełnym światłem bytu, może stanowić wprowadzenie nie tylko do rozumienia człowieka, zwierząt czy roślin, ale do świata różnorodności postrzegania tej samej rzeczywistości. Na czym ono polega? Przede wszystkim, w przeciwieństwie do krytycznego spojrzenia Kanta czy analitycznego nauk przyrodniczych, na spojrzeniu syntetycznym i umiejętności dostrzegania żywej postaci. Piękno ukazuje się w świecie w widocznych formach i daje się nam przede wszystkim w tajemnicy postaci lub obrazu. Tylko postać rości sobie prawo do pełnego imienia piękna i jest miejscem, w którym ukazuje się blask piękna odwiecznego. 

Keywords

PL

filozofia nowożytna; fenomenologia; postać; forma; idea; piękno; H. U. von Balthasar; J. W. Goethe

EN

modern philosophy; phenomenology; figure; form; idea; beauty; H. U. von Balthasar; J. W. Goethe

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Logos i Ethos
• Year: 2022
• Volume: 60
• Issue: 2
• Pages: 73-88

Dates

published

2022

Contributors

author

Marek Urban

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

• https://orcid.org/0000000184339295

References

• Balthasar H. U. von, Apokalypse der deutschen Seele. Studien zu einer Lehre von letzten Haltungen, Bd. 1: Der deutsche Idealismus (1937). Studienausgabe der frühen Schriften unter der Leitung von Alois M. Haas, Freiburg 1998.
• Balthasar H. U. von, Chwała. Estetyka teologiczna, t. 1: Kontemplacja postaci, tłum. E. Marszał, J. Zakrzewski, Kraków 2008.
• Balthasar H. U. von, Chwała. Estetyka teologiczna, t. 3/1: Metafizyka, cz. 2: Nowożytność, tłum. L. Łysień, Kraków 2013.
• Balthasar H. U. von, Duch chrześcijański, tłum. Z. Włodkowa, Paris 1976.
• Balthasar H. U. von, Duch i ogień. Rozmowa Michaela Albusa z Hansem Ursem von Balthasarem, w: H. U. von Balthasar, O moim dziele, tłum. M. Urban, Kraków 2004, s. 85–107.
• Balthasar H. U. von, O moim dziele, tłum. M. Urban, Kraków 2004.
• Balthasar H. U. von, Origenes. Geist und Feuer. Ein Aufbau aus seinen Werken, Salzburg 1938.
• Balthasar H. U. von, O zadaniach filozofii katolickiej w czasach współczesnych, tłum. M. Urban, Kraków 2003.
• Balthasar H. U. von, Podziękowanie laureata Nagrody im. Wolfganga Amadeusza Mozarta wygłoszone 22 maja 1987 roku w Innsbrucku, w: E. Guerriero, Hans Urs von Balthasar. Monografia, tłum. M. Rodkiewicz, Kraków 2004, s. 396–401.
• Balthasar H. U. von, Prawda jest symfoniczna, tłum. I. Bokwa, Poznań 1998.
• Disse J., Metaphysik der Singularität. Eine Hinführung am Leitfaden der Philosophie Hans Urs von Balthasars, Wien 1996.
• Goethe J. W., Jedno i wszystko, tłum. J. Gamska-Łempicka, w: J. W. Goethe, Wybór poezji, opr. Z. Ciechanowska, Wrocław 1955, s. 298.
• Goethe J. W., Metamorfoza zwierząt, tłum. Z. Ciechanowska, w: Wybór poezji, opr. Z. Ciechanowska, Wrocław 1955, s. 310–314.
• Goethe J. W., Wolkengestalt nach Howard, w: Zur Naturwissenschaft überhaupt, besonders zur Morphologie: Erfahrung, Betrachtung, Folgerung, durch Lebens ereignisse verbunden, Bd. 1, H. 3, Stuttgart–Tübingen 1820, s. 97–123.
• Węgrzecki A., Prawda człowieka a spotkanie, w: A. Węgrzecki, Wokół filozofii spotkania, Kraków 2014, s. 175–183.

Identifiers

DOI

10.15633/lie.60204

Biblioteka Nauki

28762692