Karol Wojtyła reads and interprets Max Scheler

• Authors: Dariusz Radziechowski

Title variants

PL

Karol Wojtyła czyta i interpretuje Maxa Schelera

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł porusza temat „spotkania” Karola Wojtyły z myślą Maksa Schelera, wyrażoną głównie w jego pracy „Der Formalismus in der Ethik und die Materiale Wertethik” (Formalizm w etyce i niematerialna etyka wartości). Można wyraźnie wyróżnić trzy etapy: (1) pierwsze inspiracje, które pojawiły się przede wszystkim dzięki spotkaniu z ks. Ignacym Różyckim, Jackiem Woronieckim OP i Romanem Ingardenem; (2) okres pracy nad rozprawą habilitacyjną, opartą na powyższej pracy Schelera; i (3) dalszą aplikację wypracowanych wniosków filozoficznych. Wojtyła doszedł do wniosku, że etyczny system Schelera nie nadaje się do naukowej interpretacji etyki chrześcijańskiej. Powodem było to, że niemiecki filozof skupiał się niemal wyłącznie na sferze emocjonalnej i nie dostrzegał sfery sprawczej osoby. W takim przypadku osoba nie jest zdolna do realizacji wartości, a jedynie może je odczuwać jako bierny podmiot. Gdyż w kontekście etyki chrześcijańskiej opierającej się na tezie, według której człowiek jest sprawcą dobra i zła etycznego swoich własnych czynów, doskonaląc się poprzez wartości etycznie pozytywne i deprecjonując się poprzez negatywne, koncepcja Schelera jest absolutnie nieakceptowalna dla Wojtyły. Niemniej jednak, Wojtyła dostrzegł wyjątkowo pozytywny aspekt w podejściu Schelera, mianowicie samą metodę fenomenologicznej analizy faktów etycznych na płaszczyźnie zjawiskowej i doświadczalnej. Ponadto, poprzez próbę pewnej integracji klasycznej metafizyki z analizą fenomenologiczną, Wojtyła - w swoisty i twórczy sposób - rozwijał swoje własne stanowisko filozoficzne.

EN

The present article addresses Karol Wojtyła’s “encounter” with Max Scheler’s thought, expressed mainly in his work Der Formalismus in der Ethik und die Materiale Wertethik (Formalism in Ethics and Non-Formal Ethics of Values). Three stages can be clearly distinguished: (1) first inspirations, which came about in particular as a result of contact with Rev. Ignacy Różycki, Jacek Woroniecki OP, and Roman Ingarden; (2) the duration of work on the habilitation thesis, which was based on Scheler’s above-mentioned work; and (3) further application of the philosophical findings. Wojtyła concluded that Scheler’s ethical system was unfit for scientific interpretation of Christian ethics. The reason was that the German philosopher focused almost exclusively on the emotional sphere and did not discern the person’s causal sphere. In a case like this a person is incapable of realizing values, and can only feel them, as a passive subject. However, inasmuch as Christian ethics is based on the thesis whereby man is the agent of the ethical good and evil of his own acts, perfecting himself through ethically positive values, and devaluing himself through negative ones, Scheler’s concept is absolutely unacceptable to Wojtyła. Still, Wojtyła discerned an eminently positive aspect in Scheler’s approach, namely, the very method of the phenomenological analysis of ethical facts on the phenomenal and experiential levels. Moreover, by attempting a certain integration of classical metaphysics with phenomenological analysis, Wojtyła – in a peculiar and creative way – developed his own philosophical position.

Keywords

PL

Wojtyła; Scheler; etyka; metoda fenomenologiczna

EN

Wojtyła; Scheler; ethics; phenomenological method

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Logos i Ethos
• Year: 2023
• Volume: 61
• Issue: 1
• Pages: 41-56

Dates

published

2023

Contributors

author

Dariusz Radziechowski

• Intercultural Dialogue Institute of John Paul II in Cracow

• https://orcid.org/0000000252725033

References

• “By not afraid!”. André Frossard in conversation with Pope John Paul II, transl. J. R. Foster, The Bodley Head, London 1984.
• Gałkowski J. W., Pozycja filozoficzna kard. Karola Wojtyły. Referat na Międzynarodowy Kongres Filozoficzny. Rzym, wrzesień 1980, “Roczniki Filozoficzne” 29 (1981) z. 2, p. 75–87.
• Hineinwachsen, in: Duden. Das große Wörterbuch der deutschen Sprache in sechs Bänden, Hrsg. und bearb. vom Wissenschaftlichen Rat und den Mitarbeitern der Dudenredaktion unter Leitung von G. Drosdowski, Bd. 3, Bibliographisches Institut, Mannheim etc. 1979, p. 1247.
• John Paul II, “La fenomenologia è un atteggiamento di carità intellettuale verso l’uomo e il mondo e, per il credente, verso Dio, principio e fine di tutte le cose”. Alla delegazione dell’Istituto Mondiale di Fenomenologia di Hanover (Stati Uniti d’America), 22.03.2003, in: Insegnamenti di Giovanni Paolo II, vol. 26, 1 (2003), Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano 2005, p. 356–357.
• John Paul II, Encyclical Fides et ratio on the relationship between faith and reason, 14.09.1998, in: John Paul II, Encyclicals, Carmel International Publishing House, Trivandrum 2005, p. 53–154.
• Kalendarium życia Karola Wojtyły, ed. by A. Boniecki, Wydawnictwo Znak, Kraków 2000.
• Majewska Z., Książeczka o Ingardenie. Szkic biograficzny, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1995.
• Mruszczyk M., Człowiek w “antropologii adekwatnej” Karola Wojtyły, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2010.
• Scheler M., Der Formalismus in der Ethik und die Materiale Wertethik. Neuer Versuch der Grundlegung eines ethischen Personalismus, Verlag von Max Niemeyer, Halle an der Saale 1921.
• Stróżewski W., Doświadczenie i interpretacja, in: Servo Veritatis. Materiały sesji naukowej poświęconej myśli Karola Wojtyły – Jana Pawła II. Uniwersytet Jagielloński, Kraków 16–17 listopada 1984, ed. W. Stróżewski, Uniwersytet Jagielloński – Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Kraków 1988, p. 261–281.
• Swieżawski S., W nowej rzeczywistości 1945–1965, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1991.
• Szulc T., Pope John Paul II. The Biography, Scribner, New York 1995.
• Wais K., Ontologja czyli metafizyka ogólna, Tow. “Biblioteka Religijna” im. X. Arcybiskupa Bilczewskiego, Lwów 1926.
• Weigel G., Witness to Hope. The Biography of Pope John Paul II, Harper Perennial, New York 2005.
• Wojtyła K., Akt i przeżycie etyczne, in: K. Wojtyła, Wykłady lubelskie, ed. T. Styczeń et al., Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2006, p. 19–73 (Źródła i Monografie, 302; Człowiek i Moralność, 3).
• Wojtyła K., Dobro i wartość, in: K. Wojtyła, Wykłady lubelskie, ed. T. Styczeń et al., Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2006, p. 75–178 (Źródła i Monografie, 302; Człowiek i Moralność, 3).
• Wojtyła K., Ewangeliczna zasada naśladowania. Nauka źródeł objawienia a system filozoficzny Maxa Schelera, in: K. Wojtyła, Zagadnienie podmiotu moralności, ed. T. Styczeń et al., Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2001, p. 147–158 (Źródła i Monografie, 119; Człowiek i Moralność, 2).
• Wojtyła K., O metafizycznej i fenomenologicznej podstawie normy moralnej. Na podstawie koncepcji św. Tomasza i Maxa Schelera, in: K. Wojtyła, Zagadnienie podmiotu moralności, ed. T. Styczeń et al., Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2001, p. 231–252 (Źródła i Monografie, 119; Człowiek i Moralność, 2).
• Wojtyła K., Ocena możliwości zbudowania etyki chrześcijańskiej przy założeniach systemu Maksa Schelera, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1959 (Rozprawy Wydziału Filozoficznego, 5).
• Wojtyła K., Ocena możliwości zbudowania etyki chrześcijańskiej przy założeniach systemu Maksa Schelera, in: K. Wojtyła, Zagadnienie podmiotu moralności, ed. T. Styczeń et al., Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2001, p. 11–128 (Źródła i Monografie, 119; Człowiek i Moralność, 2).
• Wojtyła K., Osoba i czyn, in: K. Wojtyła, “Osoba i czyn” oraz inne studia antropologiczne, ed. T. Styczeń et al., Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2000, p. 43–344 (Źródła i Monografie, 142; Człowiek i Moralność, 4).
• Wojtyła K., Person and Act, in: K. Wojtyła, “Person and Act” and Related Essays, transl. G. Ignatik, The Catholic University of America Press, Washington 2021, p. 93–416 (The English Critical Edition of the Works of Karol Wojtyła / John Paul II, 1).
• Wojtyła K., Problem oderwania przeżycia od aktu w etyce na tle poglądów Kanta i Schelera, in: K. Wojtyła, Zagadnienie podmiotu moralności, ed. T. Styczeń et al., Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2001, p. 159–180 (Źródła i Monografie, 119; Człowiek i Moralność, 2).
• Wojtyła K., Subjectivity and “the Irreducible” in Man, in: K. Wojtyła, “Person and Act” and Related Essays, transl. G. Ignatik, The Catholic University of America Press, Washington 2021, p. 536–545 (The English Critical Edition of the Works of Karol Wojtyła / John Paul II, 1).
• Wojtyła K., Świętego Jana od Krzyża nauka o wierze, transl. K. Stawecka, ed. T. Styczeń et al., Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2000 (Źródła i Monografie, 200; Człowiek i Moralność, 5).
• Wojtyła K., System etyczny Maxa Schelera jako środek do opracowania etyki chrześcijańskiej, in: K. Wojtyła, Zagadnienie podmiotu moralności, ed. T. Styczeń et al., Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2001, p. 129–145 (Źródła i Monografie, 119; Człowiek i Moralność, 2).
• Wojtyła K., Zagadnienie normy i szczęścia, in: K. Wojtyła, Wykłady lubelskie, ed. T. Styczeń et al., Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2006, p. 179–290 (Źródła i Monografie, 302; Człowiek i Moralność, 3).
• Wojtyła K., Zagadnienie wiary w dziełach św. Jana od Krzyża, transl. Leonard od Męki Pańskiej [J. Kowalówka], Wydawnictwo Ojców Karmelitów Bosych, Kraków 1990 (Jubileusz Czterechsetlecia Śmierci św. Jana od Krzyża 1591–1991, 1).
• Wojtyła K., Zagadnienie woli w analizie aktu etycznego, in: K. Wojtyła, Zagadnienie podmiotu moralności, ed. T. Styczeń et al., Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2001, p. 181–200 (Źródła i Monografie, 119; Człowiek i Moralność, 2).

Identifiers

DOI

10.15633/lie.61103

Biblioteka Nauki

31207429