César Franck (1822–1890): twórczość kompozytorska na organy – wpływ – dziedzictwo

• Authors: Krzysztof Musiał

Title variants

EN

César Franck (1822–1890): Compositions for Organ – Influences – Legacy

Abstracts

EN

In this text the author talks about topics involving César Franck’s organ music and the influence he and his work had on the French organ music. The first part of the article describes the climate of the organ music in that country before the appearance of the Six pièces author. It also contains a comprehensive description of French organ music of the “classical” and post-revolution periods along with their finest representatives. The second part is about César Franck’s organ music. The beginning showcases highlights from his biography and a short description of his composing and performing style. Next, the author talks about the most important stylistic and structural characteristics of the Sainte-Clotilde organ, constructed by the exceptional builder Cavaillé-Coll. Finally, shortly presented are three of his finest piece collections – Six pièces, Trois pièces and Trois chorals. The next part talks about César Franck’s relations with members of the Paris organ music circle at the time. Showcased are the relationships between the composer and the people he dedicated his organ solo work Six pièces. Briefly described are also contacts between Franck and two brilliant students of Jacques-Nicolas Lemmens. The fourth part describes Franck’s class from the Paris Conservatory, his teaching methods and the influence he had on his students. Presented are also schools of interpreting the Saint-Clotilde organists’ music that have been developed after his death as well as select editions of his works, publications about him and the most prominent recordings. The last part consists of information about the influence that the French organ school and César Franck had on Polish organists and composers such as Mieczysław Surzyński, Feliks Nowowiejski and Bronisław Rutkowski. Also, pointed out is the presence of his works on Polish organ festivals.

PL

Autor porusza w tekście zagadnienia dotyczące muzyki organowej Césara Francka oraz wpływu jego osoby i twórczości na środowisko organowe we Francji. W pierwszej części artykułu przedstawiona została sytuacja środowiska organowego w kraju przed pojawieniem się autora Six pièces. W kompleksowy sposób scharakteryzowana jest francuska muzyka organowa okresu „klasycznego” oraz porewolucyjna wraz z jej najwybitniejszymi przedstawicielami. Druga część tekstu dotyczy muzyki organowej Césara Francka. Na początku przedstawiono najważniejsze informacje dotyczące jego życiorysu oraz krótką charakterystykę stylu kompozytorskiego i wykonawczego. Następnie autor wymienia najważniejsze cechy stylistyczne i konstrukcyjne organów kościoła Sainte-Clotilde autorstwa wybitnego organmistrza Cavaillé-Colla. Wreszcie omówione zostają syntetycznie trzy najważniejsze zbiory autorstwa organisty Saint-Clotilde – Six pièces, Trois pièces oraz Trois chorals. Kolejna część tekstu dotyczy kontaktów Césara Francka z ówczesnym środowiskiem organowym Paryża. Przedstawiono relacje kompozytora z osobami, którym zadedykował swoje Six pièces na organy solo oraz jego kontakty z uczniami Jacquesa-Nicolasa Lemmensa. W czwartej części tekstu opisana została klasa organów Francka w Konserwatorium Paryskim, jego metody nauczania oraz wpływ na studentów. Przedstawiono poszczególne szkoły interpretacji muzyki organisty Sainte-Clotilde, które wytworzyły się po jego śmierci oraz wybrane edycje dzieł, publikacje na jego temat i najważniejsze nagrania. Ostatnia część tekstu zawiera informację na temat wpływu francuskiej szkoły organowej oraz Césara Francka na organistów i kompozytorów polskich, między innymi Mieczysława Surzyńskiego, Feliksa Nowowiejskiego oraz Bronisława Rutkowskiego. Wskazano również na obecność jego dzieł podczas polskich festiwali organowych.

Keywords

EN

music; organs; romanticism; French organ school; organ symphony; France; César Franck; Aristide Cavaillé-Coll

PL

muzyka; organy; romantyzm; symfonizm organowy; Francja; César Franck; Aristide Cavaillé-Coll; francuska szkoła organowa

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Pro Musica Sacra
• Year: 2022
• Volume: 20
• Pages: 97-121

Dates

published

2022

Contributors

author

Krzysztof Musiał

• Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi

• https://orcid.org/0000000264757999

References

• Alkan Ch.-V., 11 Grands préludes et 1 transcription du Messie de Haendel, op.66, Richault, Paris 1867.
• Bąkowski-Kois D., Bronisław Rutkowski, https://www.amuz.krakow.pl/o-nas/poczet-rektorow/rektorzy-akademii-muzycznej/bronislaw-rutkowski-1955-1964/ (05.04.2022).
• Beckmann K., Repertorium Orgelmusik 1150–2000, Bd. 1: Orgel solo, Schott, Mainz [u.a.].
• Białko M., Krakowskie Dni Muzyki Organowej (1966–2005): geneza, przebieg oraz wpływ festiwalu na wykonawstwo i budownictwo organowe w Krakowie, Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 2011 (praca magisterska).
• César Franck im Kontext. Epoche, Werk und Wirkung, Hrsg. C. Strucken-Paland, R. Paland, Dohr, Kolonia 2015.
• Cobb Z. A., César Franck and Joseph Jongen: Their Approaches to Writing and Playing the Organ with Historical and Contemporary Considerations of Performance Practice, Florida State University, Florida, Tallahassee 2021 (praca doktorska).
• D’Indy V., César Franck, transl. from the French of V. d’Indy, Londyn 1909.
• Davies L., César Franck and his Circle, Barrie & Jenkins, Londyn 1970.
• Douglass F., The Language of the Classical French Organ. A Musical Tradition before 1800, Yale University Press, New Haven/Londyn 1995.
• Edler A., Geschichte der Klavier– und Orgelmusik, Bd. 3, Laaber Verlag, Laber 2007.
• Erdman J., Polska muzyka organowa epoki romantycznej, Wydawnictwo Konsultacja, Warszawa [1993].
• Flynn T., César Franck. An Annotated Bibliography, Pendragon Press, New York, Stuyvesant 2019.
• Franck C., Cantabile, red. J. Chwedczuk, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1958.
• Franck C., Complete Works for Organ and for Harmonium, 1: Early Organ Works/Fragments, ed. by C. Strucken-Paland, Bärenreiter, Kassel 2018.
• Franck C., Complete Works for Organ I–V, ed. by G. Kauzinger, Schott/Universal Edition, Wien 1990–1997 (Wiener Urtext Edition).
• Franck C., Preludium, fuga i wariacja op. 18, ed. by W. Widłak, Polskie Wydawnictwo Mu-zyczne, Kraków 1999.
• Franck C., The Complete Organ Works of Cesar Franck, vol. 1–2, ed. by W. Leupold, Wayne Leupold Editions, North Carolina, Colfax 2002 (Series I, Original Compositions).
• French Organ Music from the Revolution to Franck and Widor, ed. by A. Lawrence Archbold, W. J. Peterson, University of Rochester Press, Rochester 1995.
• Grubich J., César Franck. Joachim Grubich gra na organach Katedry Poznańskiej, Studio S Pro-duction, 2004, CD.
• Grubich J., Duc in altum. Joachim Grubich gra na organach Katedry Poznańskiej, Studio S Produc-tion, 2003, CD.
• Grubich, Joachim, Wieczór organowy w Filharmonii Lubelskiej, DUX, 2004, CD.
• Handbuch Orgelmusik, Hrsg. R. Faber, Rudolf, Ph. Hartmann, Bärenreiter, Kassel 2018.
• Haselböck M., Franz Liszt und die Orgel. Sämtliche Orgelwerke, Bd. Xa, Universal Edition [Wien 1998].
• Kubiaczyk-Adler I., Organ Culture in Post-War Poland: 1945–2012, Arizona State University, Arizona, Tempe 2012 (praca doktorska).
• Laukvik J., Historical Performance Practice in Organ Playing. An Introduction Based on Selected Organ Works of the 16th–18th Centuries, vol. 1, Carus, Stuttgart 1996.
• Lee H. K., Louis Vierne’s Pièces de Fantaisie, opp. 51, 53, 54, and 55: Influence from Claude Debussy and Standard Nineteenth-Century Practices, University of North Texas, Teksas, Denton 2016 (praca doktorska).
• Longyear R. M., Nineteenth–Century Romanticism in Music. Second Edition, Prentice–Hall, New Jersey, Englewood Cliffs 1973.
• Machl T., Tryptyk na duże organy, Agencja Autorska, Warszawa 1976.
• Nagrania Charlesa Tournemire’a: https://www.youtube.com/watch?v=-3sJnuU086U&list=PLUkp2GgFi3feQmyImDKlk46gLdF-lKDGg (05.04.2022).
• Oosten B. van, Charles-Marie Widor: Vater der Orgelsymphonie, Verlag Peter Ewers, Paderborn 1997.
• Organy i muzyka organowa IX, red. J. Krassowski, Akademia Muzyczna im. Stanisława Mo-niuszki w Gdańsku, Gdańsk 1994 (Prace Specjalne, 52).
• Sainte-Clotilde. Le Grand Orgue, https://www.orgue-clotilde-paris.info/uk/orgues-a.htm (05.04.2022).
• Sainte-Clotilde. The Consecutive Titulars and Their Assistants in Charge of the Great Organ, https://www.orgue-clotilde-paris.info/uk/musiciens-a.htm (05.04.2022).
• Smith R., Playing the Organ Works of César Franck, Pendragon Press, New York, Stuyvesant 1997.
• Spis utworów Mariana Sawy, http://mariansawa.org/marian-sawa/kompozycje/muzyka-instrumentalna/ (05.04.2022).
• Stawowa L., Franck César, w: Encyklopedia Muzyczna PWM. Część biograficzna, efg, red. E. Dziębowska, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1987.
• Stefański M., Dziedzictwo, Petrus, Kraków 2021.
• Stove R., César Franck. His Life & Times, Scarecrow Press, Lanham/Toronto/Plymouth 2012.
• Sung A., The Cavaillé-Coll Organ and César Franck’s Six pièces, Arizona State University, Tempe, Arizona 2012 (praca doktorska).
• The Cambridge Companion to the Organ, ed. by N. Thistlethwaite, G. Webber, Cambridge University Press, Cambridge 1998.
• Woszczalski J., Tynieckie Recitale Organowe w latach 1972–2018: geneza, przebieg, znaczenie festiwalu w kontekście prezentacji kompozycji organowych w przestrzeni sakralnej, Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 2019 (praca magisterska).
• Wykaz nagrań Jeana Langlaisa, https://www.discogs.com/artist/1442163-Jean-Langlais (05.04.2022).
• Wykaz nagrań Marcela Duprégo, https://www.discogs.com/artist/962968-Marcel-Dupré (05.04.2022).
• Wyrwa I., Problematyka wykonawcza utworów organowych Feliksa Nowowiejskiego w świetle poglądów estetycznych kompozytora, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011.
• Zeszyty organowe II, red. B. Rutkowski, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1965.

Identifiers

DOI

10.15633/pms.2005

Biblioteka Nauki

30146640