Fenomenologiczne zapytywanie o religijny wymiar istoty sztuki. Rozważania w kręgu myśli Heideggera, Duméry’ego, von Balthasara i Henry’ego

• Authors: Andrzej Krawiec

Title variants

EN

Phenomenological Question About the Religious Dimension of the Essence of Art. Considerations Inspired by the thought of Heidegger, Duméry, von Balthasar and Henry

Abstracts

EN

Phenomenological reflection on the essence of art goes towards the revelation of its ultimate Source, which is also the Source of spirituality of a man and, finally, of artistic works. Art occupies a prominent place in the works of Martin Heidegger, Hans Urs von Balthasar and Michel Henry, and what they have in common is pointing out the ability of transcending artistic work towards beyond-aesthetic and over-aesthetic dimensions. For those philosophers the work of art is a ‘way’ which may lead human spirit towards Transcendence (the Absolute, God), but also towards the inner self. In this article the reflection over a religious dimension of the essence of art is extended by the analysis of St John Passion, BWV 245 by Johann Sebastian Bach, as a particular example of an artistic realization of phenomenologically rooted philosophical and theological reflection.

PL

Fenomenologiczny namysł nad istotą sztuki podąża w kierunku wyjawienia jej ostatecznego Źródła, z którego pochodzi także duchowość człowieka, a z niej – dzieła artystyczne. Sztuka zajmuje szczególne miejsce w rozważaniach Martina Heideggera, Hansa Ursa von Balthasara oraz Michela Henry’ego, których wspólnym rysem jest wskazywanie na zdolność transcendowania dzieła ku wymiarowi poza- i ponadestetycznemu. Dla tych autorów dzieło sztuki stanowi „drogę”, po której duch człowieka może zmierzać zarówno ku Transcendencji (Absolutowi, Bogu), jak i w głąb samego siebie. W niniejszym artykule namysł nad religijnym wymiarem istoty sztuki zostaje poszerzony o analizę Pasji według św. Jana BWV 245 Jana Sebastiana Bacha, która stanowi szczególny przykład artystycznego odzwierciedlenia fenomenologicznej refleksji filozoficzno-teologicznej.

Keywords

PL

Bach; Balthasar; Duméry; fenomenologia; Heidegger; Henry; muzyka; pasja; sztuka; teologia

EN

Bach; Balthasar; Duméry; phenomenology; Heidegger; Henry; music; passion; art; theology

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Pro Musica Sacra
• Year: 2021
• Volume: 19
• Pages: 7-20

Dates

published

2021

Contributors

author

Andrzej Krawiec

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Balthasar H.U., Kontemplacja postaci, tłum. E. Marszał, J. Zakrzewski SJ, Kraków 2008 (Chwała. Estetyka Teologiczna, 1).
• Balthasar H.U., Metafizyka, cz. 2: Nowożytność, tłum. L. Łysień, Kraków 2013 (Chwała. Estetyka Teologiczna, 3/1).
• Balthasar H.U., Pisma wybrane, t. 1, tłum. M. Urban CSsR, D. Jankowska, Kraków 2006.
• Balthasar H.U., Pisma wybrane, t. 2, tłum. M. Urban CSsR, D. Jankowska, Kraków 2007.
• Bultmann R., Die Eschatologie des Johannes-Evangeliums, w: R. Bultmann, Glauben und Verstehen, Tübingen 1966, s. 134–152.
• Descartes R., Medytacje o pierwszej filozofii, tłum. M. i K. Ajdukiewiczowie, S. Swieżawski, I. Dąmbska, Kęty 2001.
• Descartes R., Namiętności duszy, tłum. L. Chmaj, Kęty 2001.
• Duméry H., Problem Boga w filozofii religii, tłum. I. Kania, Kraków 1994.
• Górna M., Hans Urs von Balthasar i jego rozważania muzyczno-teologiczne, „Pro Musica Sacra” 13 (2015), s. 169–178.
• Heidegger M., Bycie i czas, tłum. B. Baran, Warszawa 2013.
• Heidegger M., Fenomenologia i teologia, tłum. J. Tischner, „Znak” 295–296 (1979), s. 119–134.
• Heidegger M., List o „humanizmie”, tłum. J. Tischner, w: M. Heidegger, Budować, mieszkać, myśleć, tłum. K. Michalski, K. Pomian, M. J. Siemek, J. Tischner, K. Wolicki, Warszawa 1977, s. 76–127.
• Heidegger M., Źródło dzieła sztuki, tłum. J. Mizera, w: M. Heidegger, Drogi lasu, tłum. J. Gierasimiuk, R. Marszałek, J. Mizera, J. Sidorek, K. Wolicki, Warszawa 1997, s. 7–62.
• Henry M., La barbarie, Quadrige/PUF, Paris 2004.
• Henry M., O fenomenologii, tłum. M. Drwięga, Warszawa 2007.
• Henry M., Sztuka i fenomenologia życia, tłum. M. Murawska, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 34 (2012), s. 157–179.
• Henry M., Videre videor, tłum. M. Chmura, przekład przejrzał i poprawił J. Migasiński, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 34 (2012), s. 37–66.
• Henry M., Voir l’invisible. Sur Kandinsky, Quadrige/PUF, Paris 2005.
• Henry M., Wcielenie. Filozofia ciała, tłum. M. Frankiewicz, D. Adamski, Kraków 2012.
• Henry M., Zobaczyć niewidzialne. O Kandinskym, tłum. D. Molińska, „Artium Quaestationes” 22 (2011), s. 351–367.
• Szyszkowska M.A., Wsłuchując się w muzykę. Studium z fenomenologii słuchania, Warszawa 2017.
• Tarnowski K., Fenomenologia i teologia, w: Metafizyka i teologia. Debata u podstaw, red. R.J.Woźniak, Kraków 2008, s. 32–49.
• Tarnowski K., Tropy myślenia religijnego, Kraków 2009.
• Tischner J., Martina Heideggera milczenie o Bogu, „Znak” 228 (1973), s. 688–706.
• Urban M. CSsR, Hans Urs von Balthasar wobec idealizmu niemieckiego. Myśl chrześcijańska a refleksja filozoficzna, Kraków 2017.

Identifiers

DOI

10.15633/pms.4110

Biblioteka Nauki

30146625