Phenomenon of Melodic Changes in the late Medieval Notation of Jan Olbracht Gradual on the Example of Antiphon ad Mandatum „Si ego Dominus et Magister”

• Authors: Katarzyna Danilewicz

Title variants

PL

Przekształcenia melodyczne w późnośredniowiecznej notacji Graduału Jana Olbrachta na przykładzie antyfony ad Mandatum „Si ego Dominus et Magister”

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono przekształcenia melodyczne antyfony ad Mandatum “Si ego Dominus et Magister” zapisanej w jednym z najcenniejszych zabytków polskich późnego średniowiecza, Graduale Jana Olbrachta (Rkp. 43, AKKK). Analizę przekształceń przeprowadzono w oparciu o porównanie z zapisem adiastematycznym omawianej antyfony w Antyfonarzu Hartkera (CH-SGs 390) oraz jego restytucją melodyczną w Graduale Novum. W wyniku przeprowadzonych badań ustalono tożsamość wersji antyfony zapisanej w Graduale Olbrachta oraz wyłoniono podstawowe różnice względem starszych wersji zapisu śpiewu, takie jak zmiana relacji między dźwiękami, stosowanie większych interwałów oraz zmiana atrybucji tonalnej antyfony.

EN

The article presents melodic transformations of the antiphon ad Mandatum “Si ego Dominus et Magister” recorded in one of the most valuable Polish monuments of the late Middle Ages, Jan Olbracht Gradual (PL-Kk 43, AKKK). The analysis of transformations was carried out on the basis of comparison with adiastematic notation of the discussed antiphon in Hartker Antiphonary (CH-SGs 390) and its melodic restitution in Graduale Novum. Conducted research led to establishing the identity of the version of the antiphon recorded in Olbracht Gradual and identifying basic differences from versions of the chant noted in older manuscripts, such as changes in the relationship between sounds, the use of larger intervals and change in tonal attribution of the antiphon.

Keywords

PL

Graduał Jana Olbrachta; Antyfonarz Hartkera; przekształcenia melodyczne; Mandatum; antyfona; Si ego Dominus et Magister

EN

Jan Olbracht Gradual; Hartker Antiphonary; melodic transformations; Mandatum; antiphon; Sie ego Dominus et Magister

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Pro Musica Sacra
• Year: 2021
• Volume: 19
• Pages: 107-121

Dates

published

2021

Contributors

author

Katarzyna Danilewicz

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Graduale Albiense, Bibliothèque Nationale de France, ms. lat. 776, https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b84546727/f128.image (22.06.2021).
• Graduale Novum, t. 2: De feriis et sanctis, Regensburg 2018.
• Graduale Romanum, Sacrosanctae Romanae Ecclesiae de tempore et de sanctis, Roma 1908.
• Graduale, Troparium et Prosarium ad usum Sancti Aredii, Bibliothèque Nationale de France, ms. lat. 903, https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b9068069f/f153.image (22.06.2021).
• Graduał Jana Olbrachta, t. 1: De Sanctis, Archiwum i Biblioteka Krakowskiej Kapituły Katedralnej, Ms. 43, facsimile.
• Graz, Universitätsbibliothek, ms. 807: Graduale (Kolsterneuburg), http://143.50.26.142/digbib/handschriften/Ms.0800-0999/Ms.0807/slides/092v.jpg (22.06.2021).
• St. Gallen, Stiftsbibliothek, Cod. Sang. 390: Antiphonarium officii, https://www.e-codices.unifr.ch/fr/csg/0390/185 (22.06.2021).
• The Bible, Revised Standard Version Catholic Edition, https://www.biblegateway.com/versions/Revised-Standard-Version-Catholic-Edition-RSVCE-Bible/ (29.03.2021).
• Amiet R., Le Mandatum de Jeudi Saint XIIIe-XVIIIe siècles, “Études Gregoriennes” 29 (2001), p. 68–87.
• Cardine E., Semiologia gregoriańska, tłum. M. Kaziński, Kraków 2008.
• Głuchowski T., Przekształcenia melodyczne w notacji rękopisu nr 44 Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej na przykładzie introitu „Introduxit vos”, „Pro Musica Sacra” 17 (2019), p. 203–219.
• Hiley D., Western Plainchant. A Handbook, Oxford 1995.
• Kasprzyk P., Graduał “Priusquam te formarem” z Graduału Jana Olbrachta w świetle “authenticum fontium gregorianum”, „Pro Musica Sacra” 18 (2020), p. 155–166.
• Jougan A., Słownik kościelny łacińsko-polski, Warszawa 1992.
• Kubieniec J., Secundum consuetudinem. Śpiew godzin kanonicznych w średniowiecznej metropolii gnieźnieńskiej, Kraków 2013.
• Kwiatkowski D., Paschalny wymiar obrzędu Mandatum podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej Wielkiego Czwartku, „Liturgia Sacra” 18 (2012) no. 2, p. 343–355.
• Lewański J., Liturgiczne łacińskie dramatyzacje Wielkiego Tygodnia XI–XVI w., Lublin 1999.
• Miazga T., Graduał Jana Olbrachta. Studium muzykologiczne, Graz 1980.
• Popowska M., Jan Olbracht Gradual from the Archives of the Wawel Cathedral. Physical description, „Edukacja Muzyczna” 13 (2018), p. 183–207, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.mhp-624d66e0-ef05-4aef-85f0-7e88977f6e0c (25.06.2021).
• Praßl F.K., Kodeks Hartkera (CH-SGs 390/391) – genialna szkoła retoryki w służbie teologii liturgicznej, „Pro Musica Sacra” 17 (2019), p. 43–61.
• Sławecki M., Główne aspekty śpiewu gregoriańskiego, in: M. Bornus-Szczyciński, A. Nowak, M. Sławecki, Monodia, Warszawa 2008, p. 103–216.

Identifiers

DOI

10.15633/pms.4116

Biblioteka Nauki

30146635