Pojęcia notoryjności i famy w protokole procesu polsko-krzyżackiego z lat 1320–1321

• Authors: Patryk Maćkowiak

Title variants

EN

The Notions of Notoriousness and Fama in the Minutes from the Trial between Poland and the Teutonic Order of 1320–1321

Abstracts

EN

In the years 1320–1321 a canonical trial took place between the Polish king Ladislaus ‘Elbow-high’ and the representatives of the Teutonic Order authorities over the possession of Pomeranian lands, seized by the Teutonic Knights in the years 1308–1309. The research that has been carried out on the legal documents from the trial so far has inadequately accounted for their legal layer. The purpose of this article is to partially fill these gaps by addressing the issue of how legal concepts functioned in the context of witness testimony. When comparing the proceedings of 1320–1321 with the trial between Poland and the Teutonic Order of 1339, which was similar in many aspects, attention was drawn to the difference in the understanding of the concept of fama in both cases. Next, the paper discusses the issue of the testifiers elaborating on the answers to the question of the existence of notorium and publica vox et fama regarding the events presented in intenciones. The analysis of selected legal and juridical texts, which functioned at that time both in the educational process and in the court practice, and then comparing them with some testimonies, showed that at least some witness statements were adapted to the concepts and phrases typical of the legal language of the era. This influences the need to revise the older historiography, as it has hitherto been emphasized that the language of testimony reflects the individual style of the original statement. The article concludes that the studies of the minutes from the testimony, in addition to taking the usual critical steps, should include an analysis of the language with regard to the presence of concepts and phrases characteristic of legal language.

Keywords

EN

trial between Poland and the Teutonic Order of 1320–1321; Kingdom of Poland; Ladislaus ‘Elbow-high’; Teutonic Order; trial records; witness testimony; fama; notoriousness

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2022
• Volume: 87
• Issue: 1
• Pages: 5-25

Dates

published

2022

Contributors

author

Patryk Maćkowiak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000345971436

References

• Adamska, Anna. “The kingdom of Poland versus the Teutonic Knights: oral traditions and literate behaviour in the later Middle Ages.” In Oral History of the Middle Ages. The Spoken Word in Context, edited by Gerhard Jaritz and Michael Richter, 67–76. Budapest: Central European University Press, 2001.
• Akehurst, Frank Ronald P. “Good Name, Reputation, and Notoriety in French Customary Law.” In Fama: The Politics of Talk and Reputation in Medieval Europe, edited by Thelma Fenster and Daniel Lord Smail, 75–94. Ithaca, London: Cornell University Press, 2003.
• Bieniak, Janusz. “Geneza procesu polsko-krzyżackiego z 1339 roku.” Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Historia 204 (1990): 23–50.
• Bieniak, Janusz. “Geneza procesu polsko-krzyżackiego z lat 1320 –1321 (inowrocławsko-brzeskiego).” In Balticum. Studia z dziejów polityki, gospodarki i kultury XII–XVII w. ofiarowane Marianowi Biskupowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, edited by Zenon H. Nowak, 49–59. Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 1992.
• Bieniak, Janusz. “Okres zjednoczenia państwa (łącznie z procesem polsko-krzyżackim) w twórczości Kazimierza Tymienieckiego.” In Kazimierz Tymieniecki (1887–1968). Dorobek i miejsce w mediewistyce polskiej, edited by Jerzy Strzelczyk, 21–48. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1990.
• Brundage, James A. Medieval Canon Law. London: Taylor & Francis, 2013.
• Chłopocka, Helena. “Chronikalische Berichte in der Dokumentierung der Prozesse zwischen Polen und dem Deutschen Orden.” In Geschichtsschreibung und Geschichtsbewusstsein im späten Mittelalter, Vorträge und Forschungen XXXI, edited by Hans Patze, 471–481. Sigmaringen: Thorbecke, 1987.
• Chłopocka, Helena. “Losy wyroku wydanego w 1321 r. na procesie polsko-krzyżackim w Inowrocławiu.” Roczniki Historyczne 31 (1965): 153–182.
• Chłopocka, Helena. Procesy Polski z zakonem krzyżackim w XIV wieku. Studium źródłoznawcze. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.
• Chłopocka, Helena. “O protokołach procesów polsko-krzyżackich w XIV i XV wieku.” In Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej, edited by Andrzej Radzimiński, Anna Supruniuk and Jan Wroniszewski, 121–137. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 1997.
• Chłopocka, Helena. “Tradycja o Pomorzu Gdańskim w zeznaniach świadków na procesach polsko-krzyżackich w XIV–XV wieku.” Roczniki Historyczne 25/1 (1959): 65–142.
• Chłopocka, Helena, ed. Lites ac Res gestae inter Polonos ordinumque Cruciferorum, vol. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970.
• Fraher, Richard M. “Conviction according to conscience: the medieval jurists debate concerning judicial discretion and the law of proof.” Law and History Review 7/1 (1989): 23–88.
• Friedberg, Aemilius, ed. “Corpus iuris canonici. Editio Lipsiensis secunda post Aemilii L. Richteri.” Graz: Akademische Druck- und Verlagsanstalt, 1959.
• Gouguenheim, Sylvain. “Le procès pontifical de 1339 contre l’Ordre Teutonique.” Revue Historique 310/3 (2008): 577–603.
• Iniesta, Javier B. and Michela Coretti. “The Clementines Dispendiosam and Saepe Contingit and the Evolution of the Medieval Summary Procedure.” Journal on European History of Law 10 (2019): 46–67.
• Judziński, Józef. “W sprawie datowania i charakteru dokumentów obronnych Zakonu Krzyżackiego z 1310 roku.” Komunikaty Mazursko-Warmińskie (1979) issue 1: 91–102.
• Krüger, Paul and Theodor Mommsen, eds. Corpus Iuris Civilis. Editiostereotypa, vol. 1. Berolini: Weidmann, 1872.
• Kuehn, Thomas. “Fama as a Legal Status in Renaissance Florence.” In Fama: The Politics of Talk and Reputation in Medieval Europe, edited by Thelma Fenster and Daniel L. Smail, 27–46. Ithaca, London: Cornell University Press, 2003.
• Lévy, Jean-Philippe. La hiérarchie des preuves dans le droit savant du Moyen-Âge depuis la Renaissance du Droit Romain jusqu’à la fin du XIVe siècle, Annales de l’Université de Lyon. Paris: Librairie du Recueil Sirey (société anonyme), 1939.
• Łodyński, Maryan. “Regnum Poloniae w opinii publicznej XIV wieku.” Kwartalnik Historyczny 28/1 (1914): 38–54.
• Maćkowiak, Patryk. “Charakter procesu polsko-krzyżackiego z lat 1320 –1321.” Roczniki Historyczne 87 (2021): 7–18. https://dx.doi.org/10.12775/RH.2021.01.
• Manikowska, Halina (in association with Adam Kozak). “Przeszłość wywołana – zeznania przed sądem.” In Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski. 2, edited by Halina Manikowska, 333–402. Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2018.
• Niess, Ulrich. Hochmeister Karl von Trier (1311–1324). Stationen einer Karriere im Deutschen Orden. Marburg: N. G. Elwert Verlag, 1992.
• Nörr, Knut W. Romanisch-kanonisches Prozessrecht: Erkenntnisverfahren erster Instanz in civilibus. Heidelberg: Springer, 2012.
• Rymar, Edward. “Brandenburgia a Pomorze Gdańskie do początków XIV wieku.” In „Rzeź gdańska” z 1308 roku w świetle najnowszych badań. Materiały z sesji naukowej 12–13 listopada 2008 roku, edited by Błażej Śliwiński, 50–63. Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, 2009.
• Seraphim, August, ed. Das Zeugenverhör des Franciscus de Moliano (1312). Quellen zur Geschichte des Deutschen Ordens. Königsberg: Verlag von Thomas & Oppermann, 1912.
• Sieradzan, Wiesław. “Akta procesów polsko-krzyżackich w świetle krytyki historycznej. Uwagi syntetyczno-programowe.” In Tekst źródła – krytyka, interpretacja, edited by Barbara Trelińska, 273–286. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2005.
• Sieradzan, Wiesław. Świadomość historyczna świadków w procesach polsko-krzyżackich w XIV–XV wieku. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1993.
• Théry, Julien. “‘Fama’: l’opinion publique comme preuve judiciaire. Aperçu sur la révolution médiévale de l’inquisitoire (XIIe–XIVe siècles).” In La preuve en justice de l’Antiquité à nos jours, edited by Bruno Lemesle, 119–147. Rennes: Presses universitaires de Rennes, 2003.
• Tymieniecki, Kazimierz. “Studya nad XIV wiekiem. I. Proces polsko-krzyżacki z lat 1320–1321.” Przegląd Historyczny 21 (1917–1918): 77–148.
• Vetulani, Adam. Z badań nad kulturą prawniczą w Polsce piastowskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
• Vetulani, Adam. “Z badań nad znajomością powszechnego prawa kanonicznego w Polsce w XIII wieku.” In Studia z dziejów kultury polskiej, edited by Henryk Barycz and Jan Hulewicz, 37–55. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1949.
• Vitiello, Joanna C. Public justice and the Criminal Trial in Late Medieval Italy: Reggio Emilia in the Visconti Age. Leiden, Boston: Brill, 2016. https://doi.org/10.4000/chs.2180.
• White, Sarah B. “The procedure and practice of witness testimony in English ecclesiastical courts, c. 1193–1300.” The Church and the Law 56 (2020): 114–130. https://doi.org/10.1017/stc.2019.7.
• Wickham, Chris. “Fama and the Law in Twelfth-Century Tuscany.” In Fama: The Politics of Talk and Reputation in Medieval Europe, edited by Thelma Fenster and Daniel Lord Smail, 15–26. Ithaca, London: Cornell University Press, 2003.
• Wojtkowski, Andrzej. “Procesy polsko-krzyżackie przed procesami z lat 1320–1321.” Komunikaty Mazursko-Warmińskie (1972) issue 1: 3–101.
• Wojtkowski, Andrzej. “Tezy i argumenty polskie w sporach terytorialnych z Krzyżakami: część pierwsza: (1310–1454).” Komunikaty Mazursko-Warmińskie (1966) issue 1: 3–98.
• Zajączkowski, Stanisław. Polska a Zakon Krzyżacki w ostatnich latach Władysława Łokietka. Lwów: nakładem Towarzystwa Naukowego, 1929.
• Zakrzewski, Ignacy, ed. Lites ac Res gestae inter Polonos ordinumque Cruciferorum, vol. 1. Poznań: Biblioteka Kórnicka, 1890.

Identifiers

DOI

10.15762/ZH.2022.01

Biblioteka Nauki

2197829