Zamki i drogi na białoruskim Podźwiniu w czasie wojny inflanckiej (1558–1583)

• Authors: Mikola Volkau

Title variants

EN

Castles and Transportation Networks in Podvine, Belarus, during the Livonian War (1558–1583)

Abstracts

EN

The study of warfare in Belarusian Podvine (Polack and Viciebsk Voivodeships along with the Braslaŭ district) throughout the Livonian Wars has garnered considerable scholarly attention. However, several pivotal aspects have not been explicated, including the objectives behind various war campaigns and the efficacy of strategies employed by the adversaries – the Tsardom of Muscovy and the Grand Duchy of Lithuania (Polish-Lithuanian Commonwealth from 1569). A thorough analysis of military logistics, with its focal points being transportation routes and fortifications, is essential for a comprehensive insight into these issues. The assessment of military potential associated with Lithuanian and Muscovite castles is most effectively executed through an in-depth analysis of their arsenals and garrisons. Evidently, the supply of weaponry indicated that Vilnius anticipated an intense struggle for control over the Daugava River, which was significant for dominance in Livonia. The Polack campaign led by Ivan the Terrible during the winter of 1562/1563 should be evaluated as a rational, yet daring manoeuvre. This endeavour instigated the construction of a robust network of fortresses in the occupied territories, the upkeep of which proved very expensive, and the lack of waterways further exacerbated the problem. Conversely, the Lithuanians adeptly devised a defensive framework on the left bank of the Daugava River, and successfully thwarted efforts to block Viciebsk – a city that maintained control over river transportation. The skilful utilisation of roads and watercourses within Podvine emerged as a pivotal factor contributing to the triumphs of Stephen Batory’s military campaigns from 1579 to 1582.

Keywords

EN

Livonian wars; military logistics; defensive infrastructure; fortifications; Grand Duchy of Lithuania; Polish-Lithuanian Commonwealth; Tsardom of Muscovy

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2023
• Volume: 88
• Issue: 3
• Pages: 27-57

Dates

published

2023

Contributors

author

Mikola Volkau

• Europejski Uniwersytet Humanistyczny w Wilnie

• https://orcid.org/0000000318404145

References

• Aleksandrov, Dmitriy N. and Dmitriy M. Volodikhin. Bor’ba za Polock mezhdu Litvoy i Rus’yu v XII–XVI vekakh. Moskva: Avanta, 1994.
• Alexandrowicz, Stanisław. Kartografia Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do połowy XVIII wieku. Warszawa: Instytut Historii Nauki PAN, Oficyna Wydawnicza Aspra-Jr, 2012.
• Anužytė, Lina and Algirdas Baliulis, eds. Lietuvos Metrika. Knyga Nr. (1569–1571). Viešųjų reikalų knyga 10. Vilnius: Žara, 2001.
• Balcerek, Mariusz. “The Daugava River in the Early Modern Period. A Border, an Obstacle, and a Trade Route.” Textus et Studia 30/2 (2022): 123–170. https://dx.doi.org/10.13140/RG.2.2.18707.45608.
• Baliulis, Algirdas, ed. Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 564 (1553–1567). Viešųjų reikalų knyga 7. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1996.
• Baliulis, Algirdas, ed. Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 594 (1585–1600). Vilnius: Lietuvos istorijos institutas, 2006.
• Brezhho, Balyaslaw. Zamki Vitsyebshchyny. Vil’nya: Drukarnia Ja. Levina. 1933.
• Dovnar-Zapol’skij, Mitrofan V., ed. Dokumenty Moskovskogo arkhiva Ministerstva yusticii, vol. 1. Moskva: Tovarishchestvo tipografii A.I. Mamontova, 1897.
• Ferenc, Marek. “Radziwiłłowie wobec zagrożenia moskiewskiego w latach 1548–1558.” In Radziwiłłowie w służbie Marsa, edited by Mirosław Nagielski and Karol Żojdź, 33–48. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2016.
• Filjushkin, Aleksandr I. and Andrey V. Kuz’min. Kogda Polotsk byl rossiyskim. Polotskaya kampaniya Ivana Groznogo, 1563–1579 gg. Moskva: Russkie vitjazi, 2017.
• Geydenshteyn, Reyngold. Zapiski o Moskovskoy voyne (1578–1582). Sankt-Peterburg: Izdaniye Arkheograficheskoy komissii, 1889.
• Gralya, Iyeronim [et al.], eds. Pamyatniki istorii Vostochnoy Yevropy, vol. 3: Dokumenty Livonskoy voyny (podlinnoye deloproizvodstvo prikazov i voyevod) 1571–1580 gg. Moskva, Varshava: Arkheograficheskiy tsentr, 1998.
• Jasnowski, Józef. “Materiały do działalności wojskowej Floriana Zebrzydowskiego.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 9/2 (1937): 267–304.
• Jurkevičius, Andrius. “Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės regioniniai valdžios elitai. Smolensko, Polocko ir Vitebsko žemių atvejai (1392–1579 m.).” PhD diss., Vilniaus universitetas, 2019.
• Kalachov, Nikolaj V., ed. Piscovye knigi XVI vek, vol. 2: Mestnosti guberniy: Yaroslavskoy, Tverskoy, Vitebskoy, Smolenskoy, Kaluzhskoy, Orlovskoy, Tul’skoy. Sankt-Peterburg: Izdaniye Imperatorskogo russkogo geograficheskogo obshchestva, 1877.
• Kaniewska, Irena, ed. Listy króla Zygmunta Augusta do Radziwiłłów. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1999.
• Khoroshkevich, Anna L. [et al.], eds. Polotskie gramoty XIII – nachala XVI vieka, vol. 1. Moskwa: Russkiy Fond Sodeystviya Obrazovaniyu i Nauke, 2015.
• Kopysskiy, Zinoviy Yu. Ekonomicheskoye razvitiye gorodov Belorussii v XVI – pervoy polovine XVII v. Minsk: Nauka i tekhnika, 1975.
• Korkunov, Mikhail A. Karta voyennykh deystviy mezhdu Russkimi i Polyakami v 1579 godu, i togdashniye plany goroda Polotska i okrestnykh krepostey. Sankt-Peterburg: Tipografiya Imperatorskoy Akademii Nauk, 1837.
• Kotarski, Henryk. “Wojsko polsko-litewskie podczas wojny inflanckiej 1576–1582, cz. 2.” Studia i Materiały do Historii Wojskowości 17/1 (1971): 51–124.
• Kotarski, Henryk. “Wojsko polsko-litewskie podczas wojny inflanckiej 1576–1582, cz. 3.” Studia i Materiały do Historii Wojskowości 17/2 (1971): 81–151.
• Kotarski, Henryk. “Wojsko polsko-litewskie podczas wojny inflanckiej 1576–1582, cz. 4.” Studia i Materiały do Historii Wojskowości 18/1 (1972): 3–92.
• Latushkin, Andrey M. “Nyevyadomy invyentar Uly 1581 h.” Krynitsaznawstva i spyetsyyal’nyya histarychnyya dystsypliny 13 (2011): 94–102.
• Łatyszonek, Oleg. Od Rusinów Białych do Białorusinów: u źródeł białoruskiej idei narodowej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2006.
• Lesmaitis, Gediminas. Wojsko zaciężne w Wielkim Księstwie Litewskim w końcu XV – drugiej połowie XVI wieku. Translated by Beata Piasecka. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2013.
• Lobin, Aleksey N. “Russkaya artilleriya v Polockom pokhode 1563 goda.” In Baltiyskiy vopros v kontse XV–XVI vv., edited by Aleksandr Filyushkin, 121–140. Moskva: Kvadriga, 2010.
• Lobin, Aleksey N. Smolenskaya voyna 1512–1522 gg. Moskva: Russkie vitjazi, 2022.
• Łopatecki, Karol. “Okoliczności powstania i przydatność wojskowa mapy Descriptio Ducatus Polocensis Stanisława Pachołowieckiego (1580).” Terminus 19/1 (2017): 75–126. https://dx.doi.org/10.4467/20843844TE.17.003.7892.
• Łopatecki, Karol. “Rola map i planów w działaniach taktycznych wojsk polskich i litewskich do początku panowania Stefana Batorego.” Terminus 19/3 (2017): 609–663. https://dx.doi.org/10.4467/20843844TE.17.017.8884.
• Łowmiański, Henryk. Studia nad dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1983.
• Makaraw, Maksim D. Ad pasada da mahdeburhii. Pravavoye stanovishcha nasyel’nitstva myestaw Byelaruskaha Padzvinnya w XIV – pyershay palovye XVII st. Minsk: Ekapyerspyektyva, 2008.
• Malinowski, Mikołaj and Ignacy Daniłowicz, eds. Kronika polska, litewska, żmódzka i wszystkiej Rusi Macieja Stryjkowskiego, vol. 2. Warszawa: nakład Gustawa Leona Glücksberga, 1846.
• Malov, Aleksandr V. “Bor’ba za Nevel v kontse Smuty.” Ukraina Lithuanica. Studiyi z istoriyi Velykoho knyazivstva Lytovs’koho 1 (2009): 67–88.
• Mikhaylov, Andrey A. “Zatinnyye pishchali na vooruzhenii krepostey Pskovskoy zemli v XVII v.” Arkheologiya i istoriya Pskova i Pskovskoy zemli 59 (2014): 183–191.
• Molochnikov, Aleksandr M. “Smolenskaya artilleriya v 1609 g.” Voyna i oruzhiye. Novyye materialy i issledovaniya (2017) part 3: 307–314.
• Mosbach, August, ed. Wiadomości do dziejów polskich z archiwum Prowincyi Szląskiej. Wrocław: nakładem autora, 1860.
• Nasyevich, Vyachaslaw and Mikhail Spirydonaw. “‘Rus’ u skladzye Vyalikaha knyastva Litowskaha w XVI st.” Z hlybi vyakow. Nash kray. Histarychna-kul’turalahichny zbornik (1996) issue 1: 4–27.
• Nowak, Tadeusz M. “Sprzęt artylerii polskiej XVI wieku.” Studia i Materiały do Historii Wojskowości 9/1 (1963): 281–302.
• Penskoy, Vitaliy V. Polotskaya voyna. Ocherki istorii russko-litovskogo protivostoyaniya vremen Ivana Groznogo, 1562 –1570 gg. Moskva: Centrpoligraf, 2019.
• Piotrowski, Jan. Dziennik wyprawy Stefana Batorego pod Psków, edited by Aleksander Czuczyński. Kraków: Księgarnia Spółki Wydawniczej Polskiej, 1894.
• Plewczyński, Marek. “Włosi w służbie koronnej za ostatnich Jagiellonów (1506–1572).” Studia i Materiały do Historii Wojskowości 35 (1993): 301–309.
• Pogodin, Mikhail and Dmitriy Dubenskiy, eds. Kniga posol’skaya Metriki Velikogo knyazhestva Litovskogo, soderzhashchaya v sebe diplomaticheskiye snosheniya Litvy v gosudarstvovaniye Stefana Batoriya (s 1573 po 1580 god). Moskva: Universitetskaya tipografiya, 1846.
• Polkowski, Ignacy, ed. Sprawy wojenne króla Stefana Batorego. Dyjaryjusze, relacyje, listy i akta z lat 1576. Kraków: nakładem Akademii Umiejętności, 1887.
• Platonov, Sergey F., ed. Polnoe sobranie russkikh letopisey, vol. 13. Sankt-Peterburg: tipografiya I.N. Skorokhodova, 1906.
• Radzimiński, Zygmunt L., ed. Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie, vol. 6: 1549–1577. Lwów: nakładem Romana Sanguszki, 1910.
• Radzimiński, Zygmunt L., ed. Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie, vol. 7: 1554–1572. Lwów: nakładem Romana Sanguszki, 1910.
• Sapunov, Aleksey P., ed. Vitebskaya starina, vol. 4, part 1. Vitebsk: G.А. Malkin, 1885.
• Sapunov, Aleksey P., ed. Vitebskaya starina, vol. 4, part 2. Vitebsk: G.А. Malkin, 1885.
• Sapunov, Aleksey P., ed. Vitebskaya starina, vol. 5, part 1. Vitebsk: G.А. Malkin, 1888.
• Sbornik Imperatorskogo Russkogo istoricheskogo obshchestva, vol. 59. Sankt-Peterburg, 1887.
• Sbornik Imperatorskogo Russkogo istoricheskogo obshchestva, vol. 71. Sankt-Peterburg, 1890.
• Semenov, Veniamin P. [et al.], eds. Rossiya. Polnoye geograficheskoye opisaniye nashego Otechestva, vol. 9: Verkhneye Podneprov’ye i Belorussiya. Sankt-Peterburg: Izdaniye A.F. Devriyena, 1905.
• Tkachow, Mikhail A. Abaronchyya zbudavanni zakhodnikh zyamyel’ Byelarusi XIII–XVIII stst. Minsk: Navuka i technika, 1978.
• Tikhomoriv, Mikhail N., ed. Polnoe sobranie russkikh letopisey, vol. 29. Moskva: Nauka, 1965.
• Ustinovich, Yuriy F. “Sistema ukrepleniy Velikogo knyazhestva Litovskogo i Moskovskogo gosudarstva vo vremya Livonskoy voyny na territorii Polotskogo voyevodstva i Vitebskogo poveta.” In Baltiyskiy vopros v kontse XV–XVI vv., edited by Aleksandr I. Filyushkin, 141–148. Moskva: Kvadriga, 2010.
• Varonin, Vasil’ A. “Drysa w XVI stahoddzi.” Commentarii Polocenses historici 1 (2004): 20–31.
• Varonin, Vasil’ A. Reyestr putnykh sluh Polatskaha vayavodstva 1585 hoda. Minsk: RIVSH, 2009.
• Varonin, Vasil’ A., ed. Reviziya Polatskaha vayavodstva 1552 hoda. Minsk: Arche, 2011.
• Volkaw, Mikalay A. and Mikalay A. Plavinski. “Myadzyel’ski zamak u svyatlye pis’movykh i arkhyealahichnykh krynits.” Arkhivaryus 13 (2015): 65–92.
• Wojtkowiak, Zbysław. “Dryświaty – rubież litewska w średniowieczu.” Lituano-Slavica Posnaniensia. Studia historica 1 (1985): 115–139.
• Wojtkowiak, Zbysław. “Sprawa przyłączenia Brasława do Litwy. Przyczynek do tworzenia nowych podziałów terytorialnych w W. Ks. Litewskim.” In Ars historica. Prace z dziejów powszechnych Polski, edited by Marian Biskup, 259–269. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1976.
• Yanushkevich, Andrej N. Livonskaya voyna. Vil’no protiv Moskvy 1558–1570 gg. Moskva: Kvadriga, Russkaya panorama, 2013.
• Yanushkyevich, Andrey M. “Vul’skaja bitva 1564 h.” Commentarii Polocenses historici 1 (2004): 32–42.

Identifiers

DOI

10.15762/ZH.2023.20

Biblioteka Nauki

32388132