Plany współdziałania politycznego i militarnego Polski i Ukraińskiej Republiki Ludowej 1919–1921

• Authors: Lech Wyszczelski

Title variants

EN

Polish and Ukrainian political and military cooperation plans in 1919–1921

Abstracts

PL

Zmiany geopolityczne w Europie po I wojnie światowej skutkowały powstaniem odrodzonej Polski oraz krótkim okresem funkcjonowania, i do tego bez formalnego uznania suwerenności państwa ukraińskiego. Polska, lansując przez obóz piłsudczykowski wizję federacyjną, zamierzała skupić pod swoim kierownictwem państwa zachodnich rubieży byłego Imperium Rosyjskiego. Od jesieni 1919 r. starania takowe czyniła wobec URL kierowanej przez Petlurę. Nastąpiło to formalnie w kwietniu 1920 r., kiedy podpisano układ polityczny i konwencję wojskową. Jej celem było współdziałanie polityczne i militarne w wojnie prowadzonej przez Polskę z bolszewicką Rosją w latach 1919–1920. Jednak postawa społeczeństwa ukraińskiego, nieudzielająca poparcia tej inicjatywie, przesądzała jej skuteczność. Do tego liderzy obu stron inaczej traktowali sens tego sojuszu oraz nie do końca zachowywali lojalność wobec partnera. Końcem tego współdziałania był najpierw rozejm w opisywanej wojnie, podpisany 12 października 1920 r., a następnie traktat ryski z 18 marca 1921 r. Polska, wbrew woli Piłsudskiego, zgodziła się na zakończenie współpracy z Petlurą oraz na internowanie jego żołnierzy. Jedyne, co wymieniony uczynił, to zgoda i pomoc na próbę samodzielnych działań zbrojnych zwolenników Petlury, co musiało zakończyć się katastrofą dla tychże.

EN

Geopolitical changes in post-WW-I Europe resulted in the rebirth of Poland and a short functioning of Ukrainian state, even without the formal recognition of its independence. Poland intended to become a leader for the western-border states of the Russian Empire by promoting a federal vision of Piłsudski’s followers. From Autumn 1919, it tried that toward the Ukrainian People’s Republic ruled by Petlura. Formally, it happened in April 1920 with the signing of political agreement and military convention. The goal was to take joint political and military action in the war between Poland and Bolshevik Russia in 1919-1920. However, the Ukrainian society did not support it and undermined its efficiency. Moreover, the leaders of both sides perceived the alliance’s essence differently and were not entirely loyal to each other. The cooperation’s end was a truce in the war signed on October 12, 1920, and then the Peace of Riga of March 18, 1921. Against Piłsudski’s will, Poland agreed to end cooperation with Petlura and intern his soldiers. The only thing Piłsudski agreed to was the independent action of Petlura’s followers, which had to end with a catastrophe.

Keywords

EN

federation; political agreement; military convention; join action; controversies; Petlura; Piłsudski; Peace of Riga; internment

PL

układ polityczny; konwencja militarna; współdziałanie; kontrowersje; Petlura; Piłsudski; internowanie; federacja; traktat ryski

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Pomiędzy. Polonistyczno-Ukrainoznawcze Studia Naukowe
• Year: 2022
• Issue: 4(1)
• Pages: 143-156

Dates

published

2022

Contributors

author

Lech Wyszczelski

References

• Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie: – Sztab Generalny
• Rossyjskij Gosudarstwiennyj Wojennyj Archiw w Moskwie: – Centra Chranienija Istoriczesko-Dokumentalnoj Kolekcji, fond polski
• Lapter K., Nieznany list Piłsudskiego, „Sprawy Międzynarodowe” 1958, nr 10-11;
• Okólnik ppłk. Mariana Przewłockiego do Dowództw, Szefów sztabów i Szefów Oddziałów w sprawie polityki polskiej wobec Ukrainy z 1 marca 1920 r., [w:] A. Garlicki „ Polityka wschodnia obozu piłsudczykowskiego”, „Przegląd Historyczny” 1978, z. 3, s. 461;
• Danielewicz L., Lwowska Ekspozytura Wywiadu. Działalność Ekspozytury nr 5 SG we Lwowie w latach 1921-1939, Toruń 2011;
• Huć B, Hołubko W., Nielegkaja doroga do porozumiennija. Do pitanija genezi ukraińsko-polskogo wijskowo-politicznogo spiwrobitniejtswa 1917-1921 r., Lwiw 1997;
• Józef Piłsudski o państwie i armii. Wybór pism (wyb. i opr. J. Borkowski), t. 1, Warszawa 1985;
• Kutrzeba T., Wyprawa kijowska 1920 roku, Warszawa 1937;
• Lewandowski J., Federalizm. Litwa i Białoruś w polityce obozu belwederskiego (XI 1918 – IV 1920), Warszawa 1962;
• Łukomski G., Polak B, Wrzosek M., Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920, t. 2, Koszalin 1990;
• Piłsudski J., Pisma zbiorowe, t. V i VII, Warszawa 1937.
• Skrzypek A., Związek Bałtycki 1919-1925, Warszawa 1972;
• Szajdak S., Polsko ukraiński sojusz polityczno-wojskowy w 1920 roku, Warszawa 2005;
• Ślipiec J., Drogi do niepodległości – Polska i Ukraina 1918- 1921, Warszawa 1999;
• Wasilewski L., O wschodnią granicę państwa polskiego, Warszawa 1917;
• Wyszczelski L., Kampania ukraińska 1920 roku, Warszawa 2009;
• Wyszczelski L., Kijów 1920, Warszawa 2008.
• Grzelak Cz., Polityczne i wojskowe uwarunkowania sojuszu polsko-ukraińskiego w 1920 roku Piłsudski-Petlura, [w:] „Polska i Ukraina w walce o niepodległość1918–1920 (red. Tadeusz Krząstek)”, Warszawa 2009.
• Hołówko T., Perspektywy historyczne, „Robotnik” nr 166 z 24 IV 1918 r.
• Wasilewski L., Granice państwa polskiego na Wschodzie, „Kultura Polski” z 19 II 1918 r.;
• Krotofil M, Dlaczego Petlura zawarł sojusz z Piłsudskim? Sytuacja militarna Ukraińskiej Republiki Ludowej jesienią 1919 roku, [w:] „Od Zborowa do NATO (1649–2009), Studia z dziejów stosunków polsko-ukraińskich od XVII do XXI wieku. Monografia naukowa Historia (red. M. Franz, K. Pietkiewicz)”, Toruń 2009;
• Kuczerepa M., Umowa warszawska – geneza, problemy, skutki, [w:] „Polska i Ukraina w walce o niepodległość 1918–1920 (red. Tadeusz Krząstek)”, Warszawa 2009
• Wyszczelski L., Miejsce Ukrainy w federacyjnych koncepcjach obozu piłsudczykowskiego (1916–1921), [w:] „Od Zborowa do NATO (1649-2009), Studia z dziejów stosunków polsko-ukraińskich od XVII do XXI wieku. Monografia naukowa Historia (red. M. Franz, K. Pietkiewicz)”, Toruń 2009.

Identifiers

DOI

10.15804/PPUSN.2022.01.13

Biblioteka Nauki

2177885