Dualizmy a pojęcie tego, co polityczne. Teoretyczne rozważania o politycznym znaczeniu myślenia binarnego

• Authors: Kamil Minkner

Title variants

EN

Dualisms and the concept of the political: theoretical reflections on the political significance of binary thinking

Abstracts

PL

W artykule omówiono relacje pomiędzy różnymi rodzajami myślenia opartego na opozycjach binarnych w kontekście tego, co polityczne. Główne założenie artykułu opiera się na twierdzeniu, że pojęcie polityczności wymaga przepracowania różnego rodzaju dualizmów. Weryfikacja wyjściowego założenia została przeprowadzona w dwóch – przeciwstawnych – kierunkach. Z jednej strony funkcjonują dualizmy sferyczne typu publiczne–prywatne, które w praktyce wspierają opozycję polityczne/niepolityczne. Podziały takie okazują się źródłem wymazywania ważnych problemów życia zbiorowego jako z założenia niepolitycznych. Z drugiej strony żadna konceptualizacja polityczności – jako fundamentalnego stosunku politycznego – nie może obyć się bez dualistycznych założeń. Przy czym różne koncepcje odmiennie podchodzą do tego zagadnienia. Biopolityczna teoria M. Hardta i A. Negriego propaguje znoszenie dualizmów, ale ostatecznie dychotomiczna logika w niej wraca, choć jako przejaw niekonsekwencji. Najbardziej realistycznie koncept polityczności jawi się w agonistycznej teorii Ch. Mouffe i E. Laclau, w której polityczność wiąże się immanentnie z fundamentalnymi antagonizmami opartymi na relacji my–oni.

EN

The article discusses the relationship between different kinds of thinking based on binary oppositions in the context of the political. The main assumption of the article is based on the claim that the notion of the political requires a reworking of different kinds of dualisms. The verification of the initial assumption has been carried out in two – opposing – directions. On the one hand, there are sphere dualisms of the public–private type, which in practice support the political/ non-political opposition. Such divisions turn out to be a source of erasure of important political problems of collective life. On the other hand, no conceptualisation of the political, understood as a fundamental political relationship, can do without dualistic assumptions. Different conceptions approach this issue differently. For example, the biopolitical theory of M. Hardt and A. Negri promotes the abolition of dualisms, but ultimately the dichotomous logic in it returns, although as a manifestation of inconsistency. The concept of the political that seems most realistic appears in the agonistic theory of Ch. Mouffe and E. Laclau, in which the political is immanently associated with fundamental antagonisms based on the us–them relationship.

Keywords

PL

polityczność; dualizm; dialektyka; opozycje binarne

EN

the political; dualism; dialectic; binary oppositions

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne
• Year: 2023
• Volume: 77
• Pages: 7-28

Dates

published

2023

Contributors

author

Kamil Minkner

• Uniwersytet Opolski, Instytut Nauk o Polityce i Administracji

• https://orcid.org/0000000196555075

References

• Barker, Ch. (2005). Studia kulturowe: teoria i praktyka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Beyme, K. von. (2005). Współczesne teorie polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Bieńkowska, M. (2014). Queer i transseksualność. Transseksualizm w kontekście teorii queer. Studia socjologiczne, 4(215), 255–272.
• Blok, Z. (2009). O polityczności, polityce i politologii. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Butler, J. (2008). Uwikłani w płeć. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Culler, J. (1989). Paul de Man’s Contribution to Literary Criticism and Theory. W: R. Cohen (red.). The Future of Literary Theory (268–279). New York: Routledge.
• D’Alisa, G., Demaria F., Kallis G., (red.). (2020). Dewzrost. Słownik nowej ery, Łódź: LangeL-Łucja Lange.
• Derrida, J. (1999). O gramatologii. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Domecka, M. (2013). Dualność czy dualizm? Relacje pomiędzy strukturą i podmiotowym sprawstwem we współczesnych debatach teoretycznych. W: A. Mrozowicki, O. Nowaczyk, I. Szlachcicowa (red.). Sprawstwo. Teorie, metody, badania empiryczne w naukach społecznych (s. 103–115). Kraków: Nomos.
• Douglas, M. (1978). Judgements on James Frazier. Daedalus, 107(4), 51–64.
• Douglas, M. (2007). Czystość i zmaza, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Dybel, P., Wróbel, Sz. (2008). Granice polityczności. Od polityki emancypacji do polityki życia, Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Eco, U. (2008). Superman w literaturze masowej: Powieść popularna : między retoryką a ideologią. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Elbow, P. (1993). The Uses of Binary Thinking. Journal of Advanced Composition, 14, 22–51.
• Giddens, A. (2003). Stanowienie społeczeństwa: zarys teorii strukturacji. Poznań: Zysk i S-ka.
• Gregson, N. (1986). On Duality and Dualism: The Case of Structuration and Time Geography. Progress in Human Geography, 10(2), 184–205.
• Hanisch, C. (1969). The personal is political. Pobrane z: https://www.carolhanisch.org/CHwritings/PIP.html.
• Haraway, D. (2002). Manifest cyborgów: nauka, technologia i feminizm socjalistyczny lat osiemdziesiątych. Przegląd Filozoficzno-literacki, 1(3), 49–87.
• Hardt, M., Negri, A. (2012). Rzecz-pospolita: Poza własność prywatną i dobro publiczne. Kraków: Korporacja Ha!art.
• Heidegger, M. (1995). Znaki drogi. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Heller, A. (2005). O pojęciu polityczności raz jeszcze. Przegląd Polityczny, 69, 76–82.
• Janaszczyk, A. (2002). Fenomenologiczny przyczynek do przezwyciężenia hierarchicznego sposobu myślenia. Nowa Krytyka, 13, 321–330.
• Karwat, M. (red.). (2007). Paradoksy polityki. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Karwat, M. (2010). Polityczność i upolitycznienie. Metodologiczne ramy analizy. Studia Politologiczne, 17, 63–88.
• Kothari, A., Demaria, F., Acosta, A. (2014). Buen Vivir, Degrowth and Ecological Swaraj: Alternatives to sustainable development and the Green Economy. Development, 57(3–4), 362–375.
• Laclau, E. (1996). Deconstruction, Pragmatism, Hegemony. W: Ch. Mouffe (red.). Deconstruction and Pragmatism, New York: Routledge (s. 49–70).
• Laclau, E., Mouffe, C. (2007). Hegemonia i socjalistyczna strategia: Przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Lennox, E., Hollender, R. (2020). Alternatives to Growth-Centric Development. An ECI Teaching Module on Social and Economic Issues, Economics in Context Initiative, Global Development Policy Center. Boston: Boston University.
• Lloyd, G. E. R. (1966). Polarity and Analogy: Two Types of Argumentation in Early Greek Thought. Cambridge: Cambridge University Press.
• Mantey, D. (2020). Socjologiczne dualizmy z perspektywy badań nad rozwojem społeczno-gospodarczym. Przegląd Geograficzny, 92(4), 521–542.
• Minkner, K. (2014). Problem polityczności jako metateoretyczne wyzwanie dla politologii. Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne, 43, 7–22.
• Minkner, K. (2015). Główne problemy konceptualizacji pojęcia polityczności. Studia Politologiczne, 37, 50–74.
• Młyńczyk, Ł. (2015). Między kreatywnością a próżnowaniem: Polityczność dwóch typów idealnych. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Mouffe, C. (2005). Paradoks demokracji. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Mouffe, C. (2008). Polityczność. Przewodnik Krytyki Politycznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Offe, C. (2004). Rok 1968 – trzydzieści lat później. Cztery hipotezy o historycznych następstwach ruchu studenckiego, Krytyka Polityczna, 6, 126–131.
• Pepperell, R. (2009). Manifest Posthumanistyczny. Przegląd Filozoficzno-literacki, 1(22), 29–40.
• Rancière, J. (2007). Estetyka jako polityka. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Rawls, J. (2013). Teoria sprawiedliwości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ritzer, G. (red.) (1992). Metatheorizing: 6 Key Issues In Sociological Theory. London: Sage Publications.
• Sartori, G. (1994). Teoria demokracji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Schmitt, C. (2000). Pojęcie polityczności. W: Teologia polityczna i inne pisma (s. 191– 250). Kraków: Znak.
• Skarzyński, R. (1992). Od chaosu do ładu Carl Schmitt i problem tego, co polityczne. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
• Skarzyński, R. (2011). Mobilizacja polityczna. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Słownik Języka Polskiego PWN. (2022). Pobrane z: https://sjp.pwn.pl/szukaj/dualizm.html.
• Turner, J. H. (2004). Struktura teorii socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Weintraub, J.A. (1997). The Theory and Politics of the Public/Private Distinction. W: J. A.
• Weintraub, K. Kumar, K. (red.). Public and private in thought and practice: Perspectives on a grand dichotomy. Chicago: University of Chicago Press (s. 1–42).

Identifiers

DOI

10.15804/athena.2023.77.01

Biblioteka Nauki

2212027