Orientacje ideologiczne polskich studentów – zgodność autoidentyfikacji na skali lewica–prawica z przekonaniami, poglądami i wartościami

• Authors: Radosław Marzęcki

Title variants

EN

Ideological Orientations of Polish Students: Consistency of Left-Right Self-Identification with Beliefs, Views, and Values

Abstracts

PL

W artykule zwraca się uwagę na słabości eksplanacyjne autoidentyfikacji lewicowo-prawicowych mierzonych na skalach ilościowych. Autor wychodzi z założenia, że ten sposób pomiaru jest zbyt minimalistyczny, a do zrozumienia specyfiki przekonań, poglądów i wartości osób określających siebie jako „lewicowe” bądź „prawicowe” konieczne jest posługiwanie się kategorią „orientacji ideologicznych” jako wykładnikiem bardziej spójnych pakietów aksjologicznych. Dodatkowo wskazuje, że we współczesnej Polsce wiek stanowi istotną zmienną różnicującą poglądy polityczne (na kontinuum lewica–prawica). Autor charakteryzuje również kategorie „lewica” i „prawica”, wskazując, że ich rozumienie zależy od wielu kontekstowych czynników, co ma swoje implikacje również dla badań empirycznych. Wykorzystując dane z własnego badania ankietowego wśród polskich studentów, dowodzi, że autoidentyfikacje lewicowo-prawicowe tylko częściowo wyjaśniają faktyczne przekonania młodych ludzi w konkretnych kwestiach z obszarów ekonomii, światopoglądu czy społeczeństwa i gospodarki. Ustalono, że osoby utożsamiające się z lewicą posiadają przekonania istotnie bardziej zgodne ze swoją identyfikacją na skali L/P.

EN

The article draws attention to the explanatory weaknesses of left-right self-identifications measured on quantitative scales. The author assumes that this way of measurement is too minimalist, and in order to understand the specificity of the beliefs, views and values of people who define themselves as “left-wing” or “right-wing”, it is necessary to use the category of “ideological orientations” as more coherent axiological packages. In addition, he points out that age is an important variable that differentiates political views. He also characterizes the implications of the categories of “left” and “right” for empirical research. Using data from his own survey of Polish students, he argues that the left-right self-identification scales only partially explain the real beliefs of young people on specific economic, ideological and socio-economic issues. It was found that those who identify with the left have beliefs that are significantly more consistent with their identification on the left–right scale.

Keywords

PL

orientacja ideologiczna; skala lewica–prawica; autoidentyfikacja lewicowo-prawicowa; ludzie młodzi; wiek

EN

ideological orientation; left–right scale; left-right self-placement; young people; age

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne
• Year: 2023
• Volume: 78
• Pages: 7-28

Dates

published

2023

Contributors

author

Radosław Marzęcki

• Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

References

• Antoszewski, A. (2004). Prawica. W: Antoszewski, A., Herbut, R. (red.). Leksykon politologii (s. 339). Wrocław: Wydawnictwo Alta2.
• Aspelund, A., Lindeman, M., Verkasalo, M. (2013). Political Conservatism and Left–Right Orientation in 28 Eastern and Western European Countries. Political Psychology, 34(3), 409–417. DOI: 10.1111/pops.12000.
• Bell, D. (1960). The End of Ideology: On the Exhaustion of Political Ideas in the Fifties, Glencoe: Free Press.
• Benoit, K., Laver, M. (2006). Party Policy in Modern Democracies. London: Routledge.
• Bobbio, N. (1996). Prawica i lewica. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Bross, I.D.J. (1958). How to Use Ridit Analysis. Biometrics, 14(1), 18–38.
• Caprara, G.V. i in. (2017). Basic Values, Ideological Self-Placement, and Voting: A Cross-Cultural Study, Cross-Cultural Research, 51(4), 388–411. DOI: 10.1177/1069397117712194.
• CBOS (2015). Zainteresowanie polityką i poglądy polityczne w latach 1989–2015. Deklaracje ludzi młodych na tle ogółu badanych. 135/2015, cbos.pl
• CBOS (2017). Czy młodzi Polacy są prawicowi? 102/2017, www.cbos.pl.
• CBOS (2021). Zainteresowanie polityką i poglądy polityczne młodych Polaków na tle ogółu badanych, 16/2021, cbos.pl.
• Dalton, R.J. (2006). Social Modernization and the End of Ideology Debate: Patterns of Ideological Polarization. Japanese Journal of Political Science, 7(1), 1–22.
• Dassonneville, R. (2020). Change and Continuity in the Ideological Gender Gap: A Longitudinal Analysis of Left–Right Self-Placement in OECD Countries. European Journal of Political Research, 60(1), 225–238. DOI: 10.7910/DVN/B5VGCD.
• Esposito, L., Theuerkauf, U.G. (2021). Economic Well-Being and Selfplacements on a Left-Right Scale: Evidence From Undergraduate Students in Seven Countries, Journal of Political Ideologies, 1–23. DOI: 10.1080/13569317.2021.2003974.
• Freire, A. (2015). Left–Right Ideology as a Dimension of Identification and of Competition, Journal of Political Ideologies, 20(1), 43–68. DOI: 10.1080/13569317.2015.991493.
• Freire, A., Kivistik, K. (2013). Western and Non-western Meanings of the Left-Right Divide Across Four Continents, Journal of Political Ideologies, 18, 171–199. DOI: 10.1080/13569317.2013.784009.
• Fuchs, D., Klingemann, H.-D. (1990). The Left-Right Schema. W: Jennings, M.K., van Deth, J.W. (red.). Continuities in Political Action: A Longitudinal Study of Political Orientations in Three Western Democracies (ss. 203–234). Berlin-New York: Walter de Gruyter.
• Giddens, A. (1994). Beyond Left and Right: The Future of Radical Politics. Cambridge: Polity Press.
• Giebler, H., Meyer, T.M., Wagner, M. (2021). The Changing Meaning of Left and Right: Supply- And Demand-Side Effects on the Perception of Party Positions. Journal of Elections, Public Opinion and Parties, 31(2), 243–262. DOI: 10.1080/17457289.2019.1609001.
• Godlewski, T. (2007). Postrzeganie procesu transformacji w Polsce przez zwolenników orientacji lewicowej i zwolenników orientacji prawicowej. Studia Politologiczne, 11, 42–55.
• Godlewski, T. (2008). Lewica i prawica w świadomości społeczeństwa polskiego. Warszawa: Elipsa.
• Grabowska, M., Szawiel, T., (2001). Budowanie demokracji. Podziały społeczne, partie polityczne i społeczeństwo obywatelskie w postkomunistycznej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Harring, N., Sohlberg, J. (2017). The Varying Effects of Left–Right Ideology on Support for the Environment: Evidence From a Swedish Survey Experiment, Environmental Politics, 26(2), 278–300. DOI: 10.1080/09644016.2016.1244965.
• Herbut, R. (2004). Lewica. W: Antoszewski, A., Herbut, R. (red.). Leksykon politologii (ss. 205–206). Wrocław: Wydawnictwo Alta2.
• Huber, J.D., Inglehart, R. (1995). Expert Interpretations of Party Space and Party Locations IN42 Societies. Party Politics, 1(1), 773–11. DOI: 10.1177/1354068895001001004.
• Huber, J.D. (1989). Values and Partisanship in Left-Right Orientations: Measuring Ideology. European Journal of Political Research, 17(5), 599–621.
• Inglehart, R. (1977). The Silent Revolution: Changing Values and Political Styles among Western Publics. Princeton: Princeton University Press.
• Inglehart, R. (1979). Political Action: The Impact of Values, Cognitive Level, And Social Background. W: Barnes, S.H., Kaase, M. (red.). Political Action (ss. 343–380). Beverly Hills: Sage.
• Inglehart, R. (1990). Culture Shift in Advanced Industrial Society. Princeton: Princeton University Press.
• Inglehart, R. (1997). Modernization and Postmodernization: Cultural, Economic, and Political Change in 43 Societies. Princeton: Princenton University Press.
• Inglehart, R., Flanagan, S.C. (1987). Value Change in Industrial Societies.The American Political Science Review, 81(4), 1289–1319.
• Inglehart, R., Klingemann, H.-D. (1976). Party Identification, Ideological Preference and the Left-Right Dimension among Western Mass Publics. W: Budge, I., Crewe, I., Farlie, D. (red.). Party Identification and Beyond. Representations of Voting and Party Competition (ss. 63–93). London: Wiley.
• Jahn, D. (2011). Conceptualizing Left and Right in Comparative Politics: Towards a Deductive Approach. Party Politics, 17(6), 745–765. DOI: 10.1177/1354068810380091.
• Jahn, D. (2014). What Is Left and Right in Comparative Politics? A Response to Simon Franzmann, Party Politics, 20(2), 297–301. DOI: 10.1177/1354068813520273.
• Jahn, D. (2022). The Changing Relevance and Meaning of Left and Right in 34 Party Systems From 1945 to 2020, Comparative European Politics. DOI: 10.1057/s41295-022-00305-5.
• Jennings, M.K. (1990). Perceptions of Social Injustice. W: Jennings, M.K., van Deth, J.W. (red.).Continuities in Political Action: A Longitudinal Study of Political Orientations in Three Western Democracies (ss. 161–200). Berlin-New York: Walter de Gruyter.
• Jost, J.T. (2006). The End of the End of Ideology, American Psychologist, 61 (7), 651–670.
• Klingemann, H.-D. (1979). Measuring Ideological Conceptualizations. W: Barnes, S.H., Kaase, M. (red.). Political Action (ss. 215–254). Beverly Hills: Sage.
• Knutsen, O. (1995). Value Orientations, Political Conflicts and Left-Right Identification: A Comparative Study. European Journal of Political Research, 28(1), 63–93. DOI: 10.1111/j.1475-6765.1995.tb00487.x.
• Kwiatkowska, A., Cześnik, M., Żerkowska-Balas, M., Stanley, B. (2016). Ideologiczna treść wymiaru lewica–prawica w Polsce w latach 1997–2015. Studia Socjologiczne, 4(223), 97–129.
• Lesschaeve, C. (2017). The Predictive Power of the Left-Right Self-placement Scale for the Policy Positions of Voters and Parties. West European Politics, 40(2), 357–377. DOI: 10.1080/01402382.2016.1229088.
• Lipiński, A. (2017). Podział lewica-prawica w perspektywie konstruktywistycznej. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 2, 143–168.
• Lipset, S.M., Rokkan, S. (1967). Party Systems and Voter Alignments: Cross-National Perspectives. New York: Free Press.
• Maj, P. (2018). Lewicowość, centrowość i prawicowość w nauce o polityce. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Noël, A., Thérien, J.-P. (2008). Left and Right in Global Politics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Noël, A., Thérien, J.-P., Boucher, É. (2021). The Political Construction of the Left-Right Divide: A Comparative Perspective, Journal of Political Ideologies, 26(3), 317– 334. DOI: 10.1080/13569317.2021.1978734.
• Rico, G., Jennings, M.K. (2016). The Formation of Left-Right Identification: Pathways and Correlates of Parental Influence. Political Psychology, 37(2), 237–252. DOI: 10.1111/pops.12243.
• Sobolewska-Myślik, K. (1999). Partie i systemy partyjne Europy Środkowej po 1989 r. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Szawiel, T. (2002). Podział na lewicę i prawicę w Polsce po 1989 roku – jego sens i trwałość. W: Markowski, R. (red.). System partyjny i zachowania wyborcze. Dekada polskich doświadczeń (ss. 178–216). Warszawa: Wydawnictwo ISP PAN.
• Tavits, M., Letki, N. (2009). When Left Is Right: Party Ideology and Policy in Post-communist Europe.American Political Science Review, 103(4), 555–569. DOI: 10.1017/S0003055409990220.
• Turska-Kawa, A. (2016). Preferowane wartości podstawowe a zachowania wyborcze w elekcji parlamentarnej 2015 roku. Political Preferences, 12, 105–119.
• van Deth, J.W., Geurts, P.A.T.M. (1989). Value Orientation, Left-Right Placement and Voting. European Journal of Political Research, 17(1), 17–34. DOI: 10.1111/j.1475-6765.1989.tb00179.x.
• van Ditmars, M.M. (2022). Political Socialization, Political Gender Gaps and the Intergenerational Transmission of Left-Right Ideology. European Journal of Political Research, 62(1), 3–24, 10.1111/1475-6765.12517.
• Vegetti, F. (2019). The Political Nature of Ideological Polarization: The Case of Hungary. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 681(1), 78–96. DOI: 10.1177/0002716218813895.
• Wiesehomeier, N., Doyle, D. (2012). Attitudes, Ideological Associations and the Left– Right Divide in Latin America, Journal of Politics in Latin America, 4(1), 3–33. DOI: 10.1177/1866802X1200400101.
• Wojcik, A.D., Cislak, A., Schmidt, P. (2021). The Left Is Right’: Left and Right Political Orientation Across Eastern and Western Europe. The Social Science Journal. DOI: 10.1080/03623319.2021.1986320.
• Zechmeister, E. (2006). What’s Left and Who’s Right? A Q-Method Study of Individual and Contextual Influences on the Meaning of Ideological Labels, Political Behaviour, 28, 151–173. DOI: 10.1007/s11109-006-9006-5.
• Zuell, C., Scholz, E. (2019). Construct Equivalence of Left-Right Scale Placement in a Cross-National Perspective.International Journal of Sociology, 49(1), 77–95, DOI: 10.1080/00207659.2018.1560982.

Identifiers

DOI

10.15804/athena.2023.78.01

Biblioteka Nauki

25765373