Specyfika badań politologicznych w Polsce

• Authors: Wiktor Szewczak

Title variants

EN

Specificity of Political Science Research in Poland

Abstracts

PL

Artykuł stanowi próbę udzielenia odpowiedzi na pytania o to, czy są i – przy odpowiedzi twierdzącej – jakie są cechy charakterystyczne prowadzonych w Polsce badań i refleksji politologicznej. W tym celu wyróżnione zostały dwa wymiary odrębności, określone mianem specyfiki dyscyplinarnej (określającej cechy odróżniające politologię od innych dyscyplin, przede wszystkim wchodzących w skład nauk społecznych) oraz specyfiki lokalnej (odnoszącej się do tego, co jest charakterystyczne dla politologii polskiej na tle dyscypliny uprawianej w innych krajach, zwłaszcza z anglosaskiego kręgu kulturowego). Następnie dokonano analizy specyfiki polskich badań politologicznych w czterech podstawowych obszarach, przesądzających o tożsamości dyscypliny: 1) przedmiot badań, 2) stosowane metody badawcze, 3) struktura subdyscyplinarna, 4) struktura teorii funkcjonujących w ramach dyscypliny.

EN

The aim of the article is to examine whether and what are the characteristics of political science research and reflection conducted in Poland. To achieve this, two dimensions of specificity were distinguished, namely disciplinary specificity (features that distinguish political science from other disciplines, especially those within the social sciences) and local specificity (characteristic features of Polish political science compared to the discipline practiced in other countries, particularly Anglo-Saxon). The specificity of Polish political science was then analysed in four fundamental areas that determine the discipline’s identity: 1) the subject of research, 2) research methods, 3) subdisciplinary structure, and 4) structure of theories functioning within the discipline.

Keywords

PL

Polska; nauka; dyscyplina; politologia; filozofia nauki

EN

Poland; science; discipline; political science; philosophy of science

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne
• Year: 2023
• Volume: 78
• Pages: 119-143

Dates

published

2023

Contributors

author

Wiktor Szewczak

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Amsterdamski, S. (1983). Między historią a metodą. Spory o racjonalność nauki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Antoszewski, A., Herbut, R. (red.). (2004). Leksykon politologii. Wrocław: Wydawnictwo ATLA 2.
• Becker, G.S. (1990). Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Blok, Z. (1981). Relacje między polityką a ekonomiką w warunkach rozwoju socjalistycznego. Studium metodologiczno-ekonomiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Blok, Z. (2009). Koncepcje strukturyzacji pola polityki. W: K.A. Wojtaszczyk, A.A. Mirska (red.). Demokratyczna Polska w globalizującym się świecie: I Ogólnopolski Kongres Politologii, Warszawa, 22–24 września 2009 (ss. 223–250). Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Blok, Z. (2013). Drogi poszukiwania tożsamości „nauki o polityce”. Przegląd Politologiczny, 4, 39–58. DOI: https://doi.org/10.14746/pp.2013.18.4.3.
• Blok, Z. (2021). Sfery oraz mechanizmy generowania zjawisk i procesów politycznych. Przegląd Politologiczny, 1, 5–22. DOI: https://doi.org/10.14746/pp.2021.26.1.1.
• Borowiec, P. (2020). Wokół stosowania podejścia krytycznego do badania współczesnej polskiej rzeczywistości społeczno-politycznej. Społeczeństwo i Polityka, 4(65), 51–71. DOI: https://doi.org/doi.org/10.34765/sp.0420.a03.
• Brzeziński, J. (2000). Podstawowe modele badawcze: eksperymentalny i korelacyjny. W: J. Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom I: Podstawy psychologii (ss. 355–387). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Brzeziński, J. (2002). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Chmaj, M., Żmigrodzki, M. (1998). Wprowadzenie do teorii polityki. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Chodubski, A. (2013). O kształtowaniu się metody politologicznej. W: B. Krauz-Mozer, P. Ścigaj (red.). Podejścia badawcze i metodologie w nauce o polityce (ss. 435–445). Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Downs, A. (1957). An Economic Theory of Democracy. New York: Harper&Row.
• Eckstein, H. (1979). On the “Science” of the State. Daedalus, 108 (4), 1–20.
• Fraser, N., Honneth, A. (2005). Redystrybucja czy uznanie? Debata polityczno-filozoficzna. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Goban-Klas, T. (2008). Nauki o mediach i komunikacji społecznej jako nowa dyscyplina nauk humanistycznych. Studia Medioznawcze, 2(33), 11–19.
• Goldfarb, R.S., Leonard, T.C. (2002). Economics at the millennium. Society, 40(1), 24–36. DOI: https://doi.org/10.1007/bf02802966.
• Haman, J. (2003). Demokracja, decyzje, wybory. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
• Jabłoński, A.W. (2011). Pluralizm teoretyczny w nauce o polityce. W: Z. Blok (red.). Czym jest teoria w politologii? (ss. 50–74). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Karczewski, M. (2013). Czy politologia to „nauka interdyscyplinarna”? Kilka słów o przedmiocie poznania i tożsamości dyscypliny. Refleksje. Pismo naukowe studentów i doktorantów WNPiD UAM, 7, 159–170.
• Karwat, M. (2012). O książce Ryszarda Skarzyńskiego pt. Podstawowy dylemat politologii. Kwartalnik Naukowy OAP UW „e-Politikon”, 4, 5–41.
• Krauz-Mozer, B. (2005). Teorie polityki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Krauz-Mozer, B., Ścigaj, P. (2013). Sklep z podróbkami? Podejścia badawcze i metodologie w nauce o polityce. W: B. Krauz-Mozer, P. Ścigaj (red.). Podejścia badawcze i metodologie w nauce o polityce (ss. 9–27). Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Krauz-Mozer, B., Ścigaj, P., Borowiec, P. (2013). Kim jesteś politologu? Historia i stan dyscypliny w Polsce. Tom 2. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kwiatkowski, P. (1996). Socjologia a badania opinii publicznej. Ask: Research and Methods, 4(2), 59–62.
• Laska, A., Nocoń, J. (2010). Teoria polityki. Wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie.
• Levitt, S.D., Dubner, S.J. (2006). Freakonomics. A Rouge Economist Explores the Hidden Side of Everything. New York: William Morrow.
• Lissowski, G. (2001). Problemy i metody teorii wyboru społecznego. W: G. Lissowski (red.). Elementy teorii wyboru społecznego (ss. 9–46). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Lowndes, V. (2006). Instytucjonalizm. W: D. Marsh, G. Stoker (red.). Teorie i metody w naukach politycznych (ss. 89–108). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Malawski, M., Sosnowska, H., Wieczorek, A. (2004). Konkurencja i kooperacja : teoria gier w ekonomii i naukach społecznych . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Marsh, D., Savigny, H. (2004). Political Science as a Broad Church: The Search for a Pluralist Discipline. Politics, 24(3), 155–168. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9256.2004.00216.x
• Marsh, D., Stoker, G. (red.). (2006). Teorie i metody w naukach politycznych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Mercik, J.W. (1990). Wybrane problemy decyzji grupowych. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej.
• Milewski, R. (1998). Elementarne pojęcia i przedmiot ekonomii. W: R. Milewski (red.). Elementarne zagadnienia ekonomii (ss. 7–28). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Misiuk, A. (2018). Nauki o bezpieczeństwie – geneza, istota i perspektywy rozwoju. Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza, 50(2), 16–26. DOI: https://doi.org/10.12845/bitp.50.2.2018.1.
• Munck, G.L. (2007). The Past and Present of Comparative Politics. W: G.L. Munck, R. Snyder (red.). Passion, Craft, and Method in Comparative Politics (ss. 32–59). Baltimore: The Johns Hopkins University Press. http://books.google.pl/books?id=-4DANzOOHdm4C&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false.
• Muras, Z. (2020). Podstawy prawa. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Nissani, M. (1997). Ten cheers for interdisciplinarity: The case for interdisciplinary knowledge and research. Social Science Journal, 34(2), 201–216. DOI: https://doi.org/10.1016/S0362-3319(97)90051-3.
• Niżnik, J. (1987). Przedmowa. W: J. Niżnik (red.). Rozwój nauki a społeczny kontekst poznania (ss. 7–9). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Peters, B.G. (1999). Intitutional Theory in Political Science. The „New Institutionalism”. London: Pinter.
• Popper, K.R. (1997). Jedność metody w naukach przyrodniczych i społecznych. W: M. Malikowski, M. Niezgoda (red.). Badania empiryczne w socjologii. Wybór tekstów. Tom 1 (ss. 58–64). Tyczyn: Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza.
• Potulski, J. (2016). Problem „tego co polityczne” a tożsamość badawcza politologii. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia, 23(2), 61–81. DOI: https://doi.org/10.17951/k.2016.23.2.61.
• UAM. (2012). II Ogólnopolski Kongres Politologii, Polska i Europa wobec wyzwań współczesnego świata, Poznań, 19-21 września 2012: program.
• UMCS. (2015). „Odsłony polityki”. III Ogólnopolski Kongres Politologii, Kraków 22–24 września 2015: program. Pobrane z: http://www.kongres.wsmip.uj.edu.pl/documents/69967318/100427586/Program III Ogólnopolskiego Kongresu Politologii.pdf.
• Sajduk, B. (2008). Wpływ czynnika ideacyjno-dyskursywnego na proces polityczny. Rekonesans teoretyczny. Kultura i Polityka, 2–3, 11–30.
• Sanders, D. (2006). Behawioralizm. W: D. Marsh, G. Stoker (red.). Teorie i metody w naukach politycznych (ss. 41–62). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Schmidt, V.A. (2010). Taking ideas and discourse seriously: explaining change through discursive institutionalism as the fourth ‘new institutionalism’. European Political Science Review, 2(01), 1–25. DOI: https://doi.org/10.1017/s175577390999021x.
• Schumpeter, J.A. (1994). Capitalism, Socialism and Democracy. London: Routledge.
• Skarzyński, R. (2011). Mobilizacja polityczna: współpraca i rywalizacja człowieka współczesnego w wielkiej przestrzeni i długim czasie. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Skarzyński, R. (2012). Podstawowy dylemat politologii: dyscyplina nauki czy potoczna wiedza o społeczeństwie? O tradycji uniwersytetu i demarkacji wiedzy. Białystok: Temida 2.
• Stachowski, R. (2000). Historia psychologii: od Wundta do czasów najnowszych. W: J. Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom I: Podstawy psychologii (ss. 23–66). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Stankiewicz, W.J. (2003). Niezbędność teorii politycznej : klasyczne pojęcia w dobie relatywizmu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Such, J., Szcześniak, M. (2006). Filozofia nauki. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Szewczak, W. (2014). Odkrywanie polityczności w politologii. Problemy, szanse, wyzwania. W: E. Jurga-Wosik, S. Paczos, R. Rosicki (red.). W poszukiwaniu polityczności (ss. 9–20). Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM.
• Szewczak, W. (2017). Struktura wiedzy teoretycznej a przedmiot badania politologii. Studia Politologiczne, 46, 48–74.
• Szewczak, W., Rosicki, R. (2012). O przedmiocie badań politologii. Czy możliwa jest ogólna teoria polityki? Studia Polityczne, 29, 37–61.
• Sztompka, P. (2002). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Ścigaj, P. (2015). Czy uczymy o tym, w jaki sposób badamy? Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne, 47(3), 63–83. DOI: https://doi.org/10.15804/athena.2015.47.04.
• van Kędzierski, D. (2018). Metodologia i paradygmat polskich szczegółowych nauk prawnych. Transformacje Prawa Prywatnego, 3, 5–59. DOI: http://dx.doi.org/10.26106/0p55-br71
• von Beyme, K. (2005).Współczesne teorie polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Wilkin, J. (red.). (2012). Teoria wyboru publicznego: główne nurty i zastosowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Wojtaszczyk, K.A., Mirska, A.A. (red.). (2009). Demokratyczna Polska w globalizującym się świecie: I Ogólnopolski Kongres Politologii, Warszawa, 22–24 września 2009. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Woleński, J. (1975). Spór o status metodologiczny nauki o polityce. W: K. Opałek (red.). Metodologiczne i teoretyczne problemy nauk politycznych (ss. 32–57). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Woźnicki, J. (2012). Nowa dyscyplina – „nauki o polityce publicznej” usytuowana w dziedzinie nauk społecznych. Nauka, 1, 133–151.
• Zimbardo, P.G. (1994). Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Identifiers

DOI

10.15804/athena.2023.78.07

Biblioteka Nauki

25773526