Chiny – formowanie centrum kulturowo-cywilizacyjnego Dalekiego Wschodu Część I

• Authors: Marian Tadeusz Mencel

Title variants

EN

China – forming the cultural and civilization centre of the Far East. Part I

Abstracts

PL

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie procesów formowania Chin jako centralnego ośrodka kulturowo-cywilizacyjnego Dalekiego Wschodu. Zauważa się ich znaczenie w obszarze relacji człowieka i społeczeństwa wobec środowiska, w którym dokonywały się najważniejsze przeobrażenia kulturowo-cywilizacyjne, a także wpływ relacji ze światem zewnętrznym i czynniki oddziałujące na kształtowanie pierwszych formacji kulturowych. Przestrzeń badawczą pierwszej części pracy wypełnia także analiza zjawisk zachodzących w procesie rozwoju chińskiego rolnictwa oraz formowania kultów, wierzeń i obrzędów religijnych – istotnych elementów kształtowania odrębności kulturowo-cywilizacyjnej Chin.

EN

The paper aims at presenting the processes of forming China as the cultural and civilisation centre of the Far East. It is important, which is noticed, in the area of human and social relations towards the environment in which the most important cultural and civilisational transformations occur. In addition, the influence of relations with the outside world and factors influencing the formation of the first cultural formations are observed. The research space of the first part of the paper also involves the analysis of phenomena occurring in the process of the development of Chinese agriculture and the formation of cults, beliefs and religious rituals – important elements of shaping the cultural and civilisation distinctiveness of China.

Keywords

PL

Chiny; centrum kulturowo-cywilizacyjne; wierzenia; kulty; obrzędy

EN

China; cultural and civilisation centre; beliefs; cults; rituals

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Cywilizacja i Polityka
• Year: 2022
• Volume: 20
• Issue: 20
• Pages: 50-87

Dates

published

2022

Contributors

author

Marian Tadeusz Mencel

References

• Bőttger W., Kultur im alten China, Leipzig 1977.
• Bykow F., Powstanie chińskiej myśli politycznej i filozoficznej, tłum. M.J. Künsler, Warszawa 1978.
• Cotterell A., Mitologia świata, Bath 2007.
• Czarnik T., Starożytna filozofia chińska, Kraków 2001.
• Czu Szao-tang, Zarys geograficzny, Warszawa 1958.
• Gernet J., Chiny starożytne (od początków do ustanowienia cesarstwa), tłum. M.J. Künsler, Warszawa 1966.
• Gernet J., Inteligencja Chin. Społeczeństwo i mentalność, tłum. E. Pfeifer, Warszawa 2008.
• Granet M., Cywilizacja chińska, tłum. M.J. Künsler, Warszawa 1973.
• Granet M., Religie Chin, tłum. J. Rozkrut, Kraków 1997.
• Fen Lingjuj, Shi Wejming, Kultura Chin, Toruń 2008.
• Fernandez-Armesto F., Kultura, ambicje i przekształcanie natury, tłum. M. Grabska-Ryńska, Warszawa 2008.
• Fitzgerald C.P., Zarys historii kultury, przekł. A. Bogdański, Warszawa 1974.
• Jabłoński W., Religie Chin, [w:] W. Jabłoński et al., Religie Wschodu, Warszawa 1938.
• JeeLo Liu, Wprowadzenie do filozofii chińskiej. Od myśli starożytnej do chińskiego buddyzmu, tłum. M. Godyń, Kraków 2010.
• Kohn L., Wprowadzenie, tłum. J. Hunia, Kraków 2012.
• Kurek K. (red.), Mitologie świata. Ludy starożytnych Chin, Warszawa 2008.
• Künsler M.J., Dzieje kultury chińskiej, Warszawa 2008.
• Künsler M.J., Mitologia chińska, Warszawa 1985.
• Künsler M.J., Sztuka Chin, Warszawa 1991.
• Lobman J., Chiny przez wieki, Warszawa 1962.
• Ларичев B.Е. (red.), Древние културы Китая. Палеолит, неолит и зпока металла, Иэдателство ИАУКА Сибирское отделение, Новосибирск 1985.
• Mathieu J., Wielkie cywilizacje. Rozkwit i upadek imperiów, tłum. G. Majcher, M. Żurowska, Warszawa 2008.
• Mencel M.T., Chińska Republika Ludowa jako współczesny podmiot środowiska międzynarodowego, t. I: Uwarunkowania, Toruń 2016.
• Mencel M.T., Chińska Republika Ludowa jako współczesny podmiot środowiska międzynarodowego, t. III: Rozważania o rzeczywistości, Toruń 2016.
• Nakamura H., Systemy myślenia ludów Wschodu. Indie, Chiny, Tybet, Japonia, tłum. M. Kanert, W. Szkudlarczyk-Brkić, Kraków 2005.
• Needham J., Wielkie miareczkowanie. Nauka i społeczeństwo w Chinach i na Zachodzie, tłum. I. Kałużyńska, Warszawa 1984.
• OXFORD Wielka Historia Świata, t. IV: Cywilizacje Bliskiego Wschodu, Arabia – Cypr, Cywilizacje Azji, Chiny – Korea, London 2005.
• Piskozub A., Cywilizacje w czasie i przestrzeni, Gdańsk 1998.
• Rodziński W., Historia Chin, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
• Schwartz B.I., Starożytna myśl chińska, tłum. M. Komorowska, Kraków 2009.
• Scott Morton W.S., Lewis Ch.M., Historia i kultura, Kraków 2007.
• Shaughnessy E.L. (red.), Chiny kraj niebiańskiego smoka. Kultura, filozofia, religia, nauka, sztuka, architektura, dziedzictwo czterech tysięcy lat, tłum. A.K. Maleszko, B. Mierzejewska, Warszawa 2001.
• Sickman L., Soper A., Sztuka i architektura w Chinach, tłum. M.J. Künsler, Warszawa 1984.
• Szafrański W., Dawne religie Europy, [w:] J. Keller i in., Religie wczoraj i dziś, Warszawa 1971.
• Szafrański W., Zwyczaje, obrzędy i symbole religijne w dawnej Europie, [w:] J. Kotański et al., Zwyczaje, obrzędy i symbole religijne, Warszawa 1978.
• Szang Jüe, Dzieje Chin. Zarys, tłum. W. Rodziński, Waszawa 1960.
• Walters D., Mitologia Chin, tłum. W. Szkudlarczyk, Poznań 1996.
• Wasiliew L., Kulty, religie i tradycje Chin, tłum. A. Bogdański, Warszawa 1974.
• Weber M., Socjologia religii. Dzieła zebrane. Etyka gospodarcza religii światowych, tłum. T. Zatorski, G. Sowiński, D. Motak, Kraków 2006.
• Xinzhong Yao, Wprowadzenie, tłum. J. Hunia, Wydawnictwo Uniwersytetu jagiellońskiego, Kraków 2000.
• Żbikowski T., Kulty i wierzenia religijne w Chinach, [w:] J. Keller et al., Kultura a religia, Warszawa 1977.
• Żbikowski T., Legendy i pradzieje kraju środka, Warszawa 1978.

Identifiers

DOI

10.15804/cip202204

Biblioteka Nauki

2206375