Diabeł tkwi w szczegółach. Reinterpretacja literackiego satanizmu w nowych ruchach religijnych

• Authors: Daniel Komarzyca

Title variants

EN

The devil is in the details. A reinterpretation of literary Satanism in new religious movements

Abstracts

PL

W artykule opisano i zanalizowano literacki satanizm jako czynnik istotny we współczesnym powstaniu i rozwoju satanizmu jako takiego. Zwłaszcza wraz z pojawieniem się Świątyni Satanistycznej (w 2013 r.) dawne podejścia do satanizmu (skupione na okultyzmie i kulcie diabła) wydały się mieć zbyt ograniczoną moc wyjaśniającą, aby zrozumieć tenże nowy ruch religijny, a zarazem zjawisko typowo amerykańskie. Prowokuje to do wyjścia poza tradycyjne dychotomie oraz porzucenia podejścia metafizycznego na rzecz wyjaśnienia społeczno-psychologicznego. W artykule rozważono i uściślono rozróżnienie między ateistycznym satanizmem a pseudosatanizmem. Szczególnie ważny w niniejszym artykule jest opis podwójnej reinterpretacji w ramach satanizmu sensu largo. Po pierwsze, jest to reinterpretacja Szatana przez literackich satanistów, w tym romantyków, takich jak Percy Bysshe Shelley. Po drugie, jest to reinterpretacja literatury satanistycznej przez Church of Satan (zaliczenie do niej i zaakcentowanie ważności Ayn Rand, Friedricha Nietzschego, Marka Twaina, Giosuè Carducciego, a także Benjamina DeCasseresa) oraz przez Świątynię Satanistyczną (podkreślenie społeczno-kulturowej kontestacji o poważnych religijnych i politycznych konsekwencjach).

EN

This paper provides an analysis of literary Satanism as an important factor in the contemporary creation and development of Satanism as such. Especially with the rise of The Satanic Temple (in 2013), old approaches to Satanism (those focused on occultism and devil worship) appeared to have limited explanatory power to understand this new religious movement and a predominantly American phenomenon. It challenges readers to go beyond traditional dichotomies and move from metaphysical approaches to a sociopsychological explanation. In addition, the paper emphasizes the distinction between atheistic Satanism and pseudo-Satanism. Moreover and more importantly, the paper describes a double reinterpretation within Satanism sensu lato. First, it is a reinterpretation of Satan by the Romantic or literary Satanists such as Percy Bysshe Shelley. Second, it is a reinterpretation of Satanic literature by the Church of Satan (emphasizing Ayn Rand, Friedrich Nietzsche, Mark Twain, Giosuè Carducci, and Benjamin DeCasseres) and The Satanic Temple (emphasizing socio- -cultural contestation with serious religious and political consequences).

Keywords

PL

literacki satanizm; nowe ruchy religijne; Świątynia Satanistyczna; satanizm laveyański; filozofia libertariańska; polityka; Ayn Rand

EN

literary Satanism; new religious movements; The Satanic Temple; LaVeyan; Satanism; libertarian philosophy; politics; Ayn Rand

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Cywilizacja i Polityka
• Year: 2022
• Volume: 20
• Issue: 20
• Pages: 244-276

Dates

published

2022

Contributors

author

Daniel Komarzyca

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/000000021562994X

References

• Andrade G., Anton Lavey’s Satanic Philosophy: An Analysis, „Intermountain West Journal of Religious Studies” 2018, vol. 9, nr 1.
• Bakunin M., Myśli, wyboru dokonał i wstępem opatrzył A.A. Kamiński, Poznań 2014.
• Bulira W., Gogłoza W. (red.), Teoria. Praktyka. Interpretacje, Lublin 2010.
• Czarnecki P., Satanizm w wydaniu Church of Satan jako Invented Religion, [w:] Religia, religijność, duchowość. W poszukiwaniu nowych perspektyw, red. H. Grzymała¬-Moszczyńska, D. Motak, Kraków 2015.
• Dyrendal A., Lewis J.R., Petersen J.Aa., The Invention of Satanism, New York 2015.
• Faxneld P., Satanic Feminism: Lucifer as the Liberator of Woman in Nineteenth-Century Culture, New York 2017.
• Faxneld P., The Devil is Red: Socialist Satanism in the Nineteenth Century, „Numen” 2013, vol. 60, nr 5–6.
• Flowers S.E., Lords of the Left-Hand Path: A History of Spiritual Dissent, Smithville 1997.
• Fromm E., O nieposłuszeństwie i inne eseje, tłum. S. Baranowski, Kraków 2015.
• Gilmore P.H., The Satanic Scriptures, Baltimore 2007.
• Godwin W., Enquiry Concerning Political Justice (1793–97), [w:] Anarchism: A Documentary History of Libertarian Ideas, Volume One, red. R. Graham, Montreal 2005.
• Granholm K., The Left-Hand Path and Post-Satanism: The Temple of Set and the Evolution of Satanism, [w:] The Devil’s Party: Satanism in Modernity, red. P. Faxneld, J.Aa. Petersen, New York 2012.
• Griffin E., Podstawy komunikacji społecznej, tłum. M. Kacmajor et al., Gdańsk 2003.
• Heywood A., Ideologie polityczne. Wprowadzenie, tłum. M. Habura et al., Warszawa 2008.
• Kwaśnicki W., Historia myśli liberalnej, [sine loco] 2000, https://kwasnicki.prawo.uni.wroc.pl/todownload/HMLKwasnicki.pdf.
• LaVey A.Sz., The Satanic Bible (Underground Edition). Version 2, [sine loco] 2007, https://archive.org/details/lavey-the-satanic-bible-underground-2.
• Lewis J.R., Diabolical Authority: Anton LaVey, The Satanic Bible and the Satanist “Tradition”, „Marburg Journal of Religion” 2002, vol. 7, nr 1.
• Luijk R. van, Children of Lucifer: The Origins of Modern Religious Satanism, New York 2016.
• Rand A., Cnota egoizmu. Nowa koncepcja egoizmu, tłum. J. Łoziński, Poznań 2015.
• Sołtysiak A., Dobro i zło według satanistów, „The Peculiarity of Man” 2000, vol. 5.
• Środa M., Etyka dla myślących, Warszawa 2011.
• www.youtube.com
• www.thesatanictemple.com
• www.satanictemplewashington.com
• www.churchofsatan.com
• www.en.wikinews.org
• www.nbcnews.com

Identifiers

DOI

10.15804/cip202214

Biblioteka Nauki

2206386