Światło zza rzeki – kwestia tożsamości we współczesnej poezji Zaolzia

• Authors: Marta Różańska

Title variants

EN

The light from across the River – the question of national identity in contemporary poetry from Zaolzie

Abstracts

EN

The work explores the issue of national identity based on selected texts of contemporary poetry from Zaolzie – the region on the Polish-Czech borderland. The question of nationality, a difficult subject for the inhabitants of this politically-divided land, is examined at spatial and cultural levels. The central topoi – the border, city, house, language, religion and history – are associated with the problems of national identity of the Zaolzian poets; they are intrinsically present in selected works written in Polish language and its Cieszyn dialect. Yet in the latest Zaolzian poetry language ceases to be a determinant of national identity of these authors and therefore artificial division between Polish and Czech cultural heritages disappear in the name of multilingualism and multiculturalism. This study shows a picture of culturally diverse borderland, which nowadays has departed from the traditional view of borders differentiation; the borderland poets abandon the stereotypical divisions in the name of “dialogue of cultures” and identity based on Zaolzian genius loci.

PL

Praca bada kwestię tożsamości narodowej na wybranych przykładach współczesnej poezji Zaolzia, regionu leżącego na polsko-czeskim pograniczu. Przynależność narodowa, będąca trudnym tematem dla mieszkańców ziemi podzielonej politycznie, rozpatrywana jest na płaszczyźnie przestrzennej oraz kulturowej. Głównymi toposami związanymi z problemem identyfikacji narodowej zaolziańskich poetów, wokół których umieszczane są wybrane utwory pisane po polsku oraz w gwarze cieszyńskiej, są granica, miasto, dom oraz język, religia i historia. W najnowszej poezji Zaolzia język przestaje być wyznacznikiem tożsamości narodowej autora. Zanika sztuczny podział na polskie i czeskie dziedzictwo kulturowe w imię wielojęzyczności i wielokulturowości. Niniejsza praca nakreśla obraz zróżnicowanego kulturowo pogranicza, które współcześnie odchodzi od wytyczania definitywnych granic w imię „dialogu kultur” i tożsamości bazującej na zaolziańskim genius loci.

Keywords

PL

tożsamość; pogranicze; Zaolzie; poezja polska XX wieku

EN

national identity; borderland; Zaolzie; Polish poetry of the twentieth century

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Edukacja Międzykulturowa
• Year: 2014
• Volume: 3
• Pages: 239-264

Dates

published

2014

Contributors

author

Marta Różańska

References

• Cieślar-Różańska A.: Biało-białe. Czeski Cieszyn 1994, Olza.
• Jasiczek H.: Jak ten obłok. Wiersze wybrane. Red. T. Kijonka. Katowice 1990, Śląski Fundusz Literacki.
• Kadłubiec D. (red.): Płyniesz Olzo. Zarys kultury duchowej ludu cieszyńskiego. Ostrawa 1970, Profil.
• Kadłubiec K.D., Milerski W.: Cieszyńska ojczyzna polszczyzna. Czeski Cieszyn – Cieszyn 2001, Proprint.
• Kijonka T. (red.): Z biegiem Olzy. Antologia polskiej poezji zaolziańskiej. Katowice 1990, Śląski Fundusz Literacki.
• Kopaliński W.: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warszawa 2000, MUZA SA.
• Kubisz J.: Ojcowski dom. http://www.spiewnik.itatis.pl/strony_www/www.spiewnik.itatis.pl/cgi-bin/db_spiewnik.pl?db=default&uid=gosc.999999999999999&jezyk=PL&keyword=Ojcowski+dom&mh=5&sb=---&so=ascen¬d&view_records=ZOBACZ+WPIS (8.09.2013).
• Kubisz J.: Płyniesz Olzo. http://www.spiewnik.itatis.pl/strony_www/www.spiewnik.itatis.pl/cgi-bin/db_spiewnik.pl?keyword=n&sb=&uid=-gosc.999999999999999&view_records=ZOBACZ+WPIS&nh=49 (8.09.2013).
• Kunda B.S. (red.): Słowa i krajobrazy. Antologia poetów zaolziańskich. Katowice 1980, Śląsk.
• Kupiec A.: Po naszymu pieszo i na skrzydłach. Czeski Cieszyn 2009, Kongres Polaków w Republice Czeskiej.
• Martinek L.: Życie literackie na Zaolziu 1920–1989. Wybrane zagadnienia. Kielce 2008, Oficyna Wydawnicza STON 2.
• Milerska E.: Kwiaty z naszej łąki. Ostrawa 1987, Profil.
• Nikitorowicz J.: Pogranicze, tożsamość, edukacja międzykulturowa. Białystok 1995, Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
• Putzlacher R.: Ziemia albo-albo. Czeski Cieszyn 1993, Olza.
• Pyszko J.: Słowa jak kamienie. Warszawa 1993, Oficyna „Przeglądu Powszechnego”.
• Pyszko J., K. Kaszper (red.): Kawiarenka „Pod Pegazem” 1989–2002. Jabłonków 2003, Oficyna Literacka Kawiarenki „Pod Pegazem” PZKO.
• Rusek H., Pieńczak A., Szczyrbowski J. (red.): Dziedzictwo kulturowe jako klucz do tożsamości pogranicza polsko-czeskiego. Cieszyn – Katowice – Brno 2010, Offsetdruk i Media.
• Sabela-Furtek E.: Wiersze. Czeski Cieszyn 2010, Infiniti art.
• Sčítání lidů, domů a bytů 2011. http://www.scitani.cz/ (16.08.2013).
• Sčítání lidů, domů a bytů 2001. http://www.czso.cz/sldb/sldb2001.nsf/tabx/CZ0000 (16.08.2013).
• Sikora J.: Za późno na wiosnę – Příliš pozdě na jaro. Czeski Cieszyn 2007, Spolek – Towarzystwo AVION.
• Sikora W.: Pisarze Zaolzia. Czeski Cieszyn 1992, Olza.
• Tokarski J. (red.): Słownik wyrazów obcych PWN. Warszawa 1980, PWN.

Identifiers

DOI

10.15804/em.2014.11

Biblioteka Nauki

1967916