Preferencje aksjologiczne dzieci i młodzieży z pogranicza polsko-czeskiego. Od wartościmaterialnych do postmaterialnych

• Authors: Ewa Ogrodzka-Mazur

Title variants

EN

Axiological preferences of children and youth from the Polish-Czech borderline.From material to post-material values

Abstracts

EN

What has been described in this study are the transformations of the values appreciated by children and youth in the Polish-Czech borderland. This is done in reference to Ronald F. Inglehart’s hypotheses of scarcity and socialization. They assume that: firstly, the individual’s priority values reflect his/her socio-economic environment and the relatively scarce objects in this environment are attributed a subjectively bigger value, and secondly – that the individual’s basic structure of values reflects the conditions in which s/he has been brought up. The studies, conducted in 1990–1991 and 2014–2015 with the use of longitudinal comparisons based on the time criterion, allowed for recognizing the determinants of the young generation’s axiological preferences, for presenting the relative dynamics of the change as well as for capturing the mechanisms which determine this change.

PL

W opracowaniu scharakteryzowano przemiany w zakresie wartości cenionych przez dzieci i młodzież z pogranicza polsko-czeskiego – odwołując się do sformułowanych przez R. F. Ingleharta hipotez niedoboru i socjalizacji. Zakładają one – po pierwsze – że priorytetowe wartości jednostki odzwierciedlają jej środowisko społeczno-ekonomiczne, a przedmiotom, których jest w nim stosunkowo niewiele, nadaje się subiektywnie wyższą wartość i – po drugie – podstawowa struktura wartości jednostki odzwierciedla warunki, w jakich została ona wychowana. Przeprowadzenie badań w latach 1990–1991 oraz 2014–2015 – z wykorzystaniem strategii porównań podłużnych, opartej na kryterium czasu – umożliwiło poznanie czynników oddziałujących na preferencje aksjologiczne młodego pokolenia, jak również przedstawienie względnej dynamiki zmiany i uchwycenie wyznaczających ją mechanizmów.

Keywords

PL

wartości; preferencje aksjologiczne; pogranicze kulturowe; edukacja wielo- i międzykulturowa

EN

values; axiological preferences; cultural borderland; multi- and intercultural education

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Edukacja Międzykulturowa
• Year: 2016
• Volume: 5
• Pages: 77-99

Dates

published

2016

Contributors

author

Ewa Ogrodzka-Mazur

References

• Bauman Z.: Płynna nowoczesność. Kraków 2007, Wydawnictwo Literackie.
• Bauman Z.: Zindywidualizowane społeczeństwo. Gdańsk 2008, GWP.
• Frankfort-Nachmias Ch., Nachmias D.: Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań 2001, Zysk i S-ka.
• Gajdzica A., Ogrodzka-Mazur E.: Obraz szkoły na Pograniczu w kontekście oczekiwań edukacyjnych uczniów. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.): Poczucie tożsamości i stosunek młodzieży do wybranych kwestii społecznych – studium z pogranicza polsko-czeskiego. Cieszyn – Warszawa – Toruń 2009, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Gajdzica A., Ogrodzka-Mazur E.: Szkoła na Pograniczu jako środowisko kształtowania aspiracji i planów edukacyjnych młodzieży. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.): Poczucie tożsamości i stosunek młodzieży do wybranych kwestii społecznych – studium z pogranicza polsko-czeskiego. Cieszyn – Warszawa – Toruń 2009, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Hajduk E. (red.): Metoda panelu: różne aplikacje. Zielona Góra 1993, WSP.
• Heffner K.: Zmiany ludnościowe i procesy rozwoju w strefie pogranicza Polski
• z Czechami. W: K. Heffner, W. Drobek (red.): Strefa pogranicza Polska – Czechy. Procesy rozwoju i transformacji. Opole 1996, Państwowy Instytut Naukowy, Instytut Śląski w Opolu.
• Inglehart R. F. et al.: World values surveys an European values surveys, 1999– –2001. User guide and codebook. Michigan 2004, University of Michigan.
• Inglehart R. F.: Pojawienie się postmaterialnych wartości. W: P. Sztompka, M. Kucia (red.): Socjologia. Lektury. Kraków 2007, „Znak”.
• Jacyno M.: Kultura indywidualizmu. Warszawa 2007, PWN.
• Kabacińska K.: Społeczne konstrukcje sukcesu życiowego młodzieży czeskiej. W: D. Hildebrant-Wypych, K. Kabacińska (red.): Młodzież i sukces życiowy. Studium z pedagogiki porównawczej na przykładzie młodzieży polskiej, czeskiej, niemieckiej i holenderskiej. Kraków 2010, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Klcovanská E.: Hodnotová orientácia súcasnej mládeže a jej význam v pedagogickom procese. [online]. http://www.uski.sk/frm_2009/ran/2004/ran2004-1-02.pdf (11.07.2016).
• Kleszcz M., Łączyk M.: Młodzież licealna wobec wartości, samotności i pasji. Katowice – Kraków 2012, UŚ, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Kwieciński Z.: Dynamika funkcjonowania szkoły. Studium empiryczne z socjologii edukacji. Toruń 1995, UMK.
• Kwieciński Z.: Edukacja wobec opóźnienia kulturowego. „Nauka” 2013, nr 1.
• Lewicka M.: „Polacy są wielkim i dumnym narodem”, czyli nasz portret (wielce) zróżnicowany. W: M. Drogosz (red.): Jak Polacy przegrywają, Jak Polacy wygrywają. Gdańsk 2005, GWP.
• Lewowicki T.: Aspiracje dzieci i młodzieży. Warszawa 1987, PWN.
• Lewowicki T., Suchodolska J. (red.): Rodzina – Wychowanie – Wielokulturowość. Cieszyn 2000, UŚ – Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie.
• Lewowicki T., Ogrodzka-Mazur E., Minczanowska A., Piechaczek-Ogierman G.: Sfery życia duchowego dzieci i młodzieży – studium z pogranicza polsko-czeskiego. T. 1. Przemiany wartości i aspiracji życiowych. Cieszyn – Toruń 2016, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Mariański J.: Religijność społeczeństwa polskiego w perspektywie europejskiej. Próba syntezy socjologicznej. Kraków 2004, Zakład Wydawniczy „Nomos”.
• Obuchowska I.: Adolescencja. W: Harwas-Napierała B, Trempała J. (red.): Psychologia rozwoju człowieka. T. 2. Charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa 2000, PWN.
• Ogrodzka-Mazur E.: Systemy wartości, aspiracje i plany życiowe uczniów klas czwartych z Czeskiego Cieszyna i Orłowej. W: T. Lewowicki (red.): Hierarchia wartości i plany życiowe dzieci z Zaolzia. Cieszyn 1992, UŚ – Filia w Cieszynie.
• Ogrodzka-Mazur E.: Hierarchia wartości (celów życiowych) i siła dążeń (aspiracji) uczniów klas czwartych i ósmych – analiza porównawcza. W: T. Le- wowicki (red.): Hierarchia wartości i plany życiowe dzieci z Zaolzia. Cieszyn 1992, UŚ – Filia w Cieszynie.
• Ogrodzka-Mazur E.: Wyznaczniki planów życiowych – drogi edukacyjne – dalsze zamierzenia. W: T. Lewowicki (red.): Kulturowe, społeczne i edukacyjne wyznaczniki dróg życiowych młodzieży z Zaolzia. Katowice 1994, UŚ.
• Ogrodzka-Mazur E.: Rodzina i dziecko w otoczeniu wielokulturowym. Relacje międzypokoleniowe i ich rola w przekazie wartości. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.): Edukacja międzykulturowa – dokonania, problemy, perspektywy. Cieszyn – Warszawa – Toruń 2011, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Ogrodzka-Mazur E.: Tożsamość kulturowa dzieci, rodziców i nauczycieli – między etnicznością a integracją. W: E. Ogrodzka-Mazur, U. Klajmon- -Lech, A. Różańska: Tożsamość kulturowa, religijność i edukacja religijna postrzegana z perspektywy społeczności szkół z polskim językiem nauczania w wybranych krajach europejskich. Cieszyn – Toruń 2014, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Piechaczek-Ogierman G.: Szkoła na Pograniczu a wyzwania i zadania edukacyjne w środowisku wielokulturowym. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.): Edukacja międzykulturowa – dokonania, problemy, perspektywy. Cieszyn – Warszawa – Toruń 2011, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Pilch T., Bauman T.: Zasady badań pedagogicznych. Podejście ilościowe i jakościowe. Warszawa 2001, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Różańska A.: Przemiany świadomości religijnej młodzieży. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.): Poczucie tożsamości i stosunek młodzieży do wybranych kwestii społecznych – studium z pogranicza polsko-czeskiego. Cieszyn – Warszawa – Toruń 2009, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Różańska A.: Edukacja religijna młodzieży w warunkach pluralizmu religijnego w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej (Grupa Wyszehradzka: Polska, Czechy, Słowacja, Węgry) – studium porównawcze. Cieszyn – Toruń 2015, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Sak P., Saková K.: Mládež na kŕižovatce. Sociologická analýza postavení mládeže ve společnosti a její úlohy v procesach evropeizace a informatizace. Praga 2004, Svoboda Servis.
• Świda-Ziemba H.: Obraz świata i bycie w świecie: z badań młodzieży licealnej. Warszawa 2000, UW.
• Szymański M.: Młodzież wobec wartości. Próba diagnozy. Warszawa 2000, IBE.
• Zdziech P.: Ronalda Ingleharta teoria rozwoju ludzkiego. Kraków 2010, Zakład Wydawniczy „Nomos”.

Identifiers

DOI

10.15804/em.2016.05

Biblioteka Nauki

1956450