Szkoła w środowisku wielokulturowym i jej rola w kształtowaniu tożsamości uczniów

• Authors: Gabriela Piechaczek-Ogierman

Title variants

EN

School in the multicultural environment and its significance for shaping learners’ identity

Abstracts

EN

As a place of daily contacts with the Other, of mutual influence of cultural heritage and participation in social life of various groups, school in culturally diversified territories handles various challenges and needs, imposed by the society, different educational systems and national groups. Among many tasks fulfilled by school in the culturally diverse environment, special significance is attributed to activities associated with shaping learners’ identity in many dimensions (the family, regional, national, European one). The article is aimed at showing the specificity of school education, determined not only by the experiences of the historical past, national awareness, but also by the processes of integration and globalization. The study has a form of a review, it comprises a synthesis of some selected theoretical works and research reports published over 25 years in the series “Edukacja Międzykulturowa /Intercultural Education/”.

PL

Szkoła na obszarze zróżnicowanym kulturowo – będąc miejscem codziennych kontaktów z Innymi, wzajemnego oddziaływania dziedzictwa kulturowego oraz uczestnictwa w życiu społecznym różnych grup – zmaga się z różnymi wyzwaniami i potrzebami, które stawiają przed nią społeczeństwo, różne systemy oświatowe i grupy narodowe. Wśród wielu zadań realizowanych przez szkołę w środowisku zróżnicowanym kulturowo szczególnego znaczenia nabierają działania związane z kształtowaniem tożsamości uczniów na wielu płaszczyznach (rodzinnej, regionalnej, narodowej, europejskiej). Celem artykułu jest ukazanie specyfiki szkolnej edukacji, uwarunkowanej zarówno doświadczeniami z historycznej przeszłości, świadomością narodową, jak również zachodzącymi procesami integracji i globalizacji. Artykuł ma charakter przeglądowy, obejmuje syntezę wybranych opracowań teoretycznych i komunikatów z badań publikowanych od ponad 25 lat w serii „Edukacja Międzykulturowa”.

Keywords

PL

szkoła; środowiska wielokulturowe; edukacja wielo- i międzykulturowa; tożsamość kulturowa

EN

school; multicultural environments; multi- and intercultural education; cultural identity

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Edukacja Międzykulturowa
• Year: 2016
• Volume: 5
• Pages: 217-230

Dates

published

2016

Contributors

author

Gabriela Piechaczek-Ogierman

References

• Banach Cz.: Zadania i cechy dobrej szkoły jako organizacji uczącej się i doskonalącej. W: B. Muchacka (red.): Szkoła w nauce i praktyce edukacyjnej. T. 1. Kraków 2006, Oficyna Wydawnicza „Impuls”
• Gajdzica A.: Możliwości kształtowania tożsamości dzieci młodszych na podstawie analizy wybranych programów dla klas I–III. W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta, B. Grabowska (red.): Społeczne uwarunkowania edukacji międzykulturowej. Problemy praktyki oświatowej. Cieszyn – Warszawa – Toruń 2009, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Gajdzica, B. Kubiczek: Wspieranie nauczycieli w środowisku mniejszościowym na przykładzie działalności Centrum Pedagogicznego dla Szkolnictwa Narodowościowego w Czeskim Cieszynie. W: T. Lewowicki, A. Różańska, G. Piechaczek-Ogierman (red.): Wielokulturowość i problemy edukacji. Cieszyn – Warszawa – Toruń 2012, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Stowarzyszenie Wspierania Edukacji Międzykulturowej, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Gajdzica A., Ogrodzka-Mazur E.: Obraz szkoły na Pograniczu w kontekście oczekiwań edukacyjnych uczniów. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red): Poczucie tożsamości i stosunek młodzieży do wybranych kwestii społecznych – studium z pogranicza polsko-czeskiego. Cieszyn – Warszawa – Toruń 2009, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Gajdzica A., Ogrodzka-Mazur E.: Szkoła na pograniczu jako środowisko kształtowania aspiracji i planów edukacyjnych młodzieży. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.): Poczucie tożsamości i stosunek młodzieży do wybranych kwestii społecznych – studium z pogranicza polsko-czeskiego. Cieszyn – Warszawa – Toruń 2009, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Grabowska B.: Identyfikacja z grupą społeczną jako czynnik tożsamości narodowej. W: T. Lewowicki (red.): Poczucie tożsamości narodowej młodzieży. Studium z pogranicza polsko-czeskiego. Cieszyn 1994, UŚ – Filia w Cieszynie.
• Grabowska B.: Szkoła w środowisku zróżnicowanym kulturowo. W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta (red.): Szkoła na pograniczach. Katowice 2000, UŚ.
• Kossak-Główczewski K.: Edukacja regionalna a regionalizacja nauczania jako odmiany racjonalności (pytanie o szansę dekolonizacji przez edukację). W: T. Lewowicki, B. Grabowska (red.): Społeczności pogranicza. Wielokulturowość. Edukacja. Cieszyn – Warszawa 1996, UŚ – Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie.
• Lewowicki T.: Przemiany doktryny i teleologii edukacyjnej a realizowane funkcje szkoły (casus szkolnictwa na Zaolziu). W: T. Gospodarek, Z. Jasiński (red.): Edukacja w procesie przemian cywilizacyjnych i kulturowych. Opole 1993, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich.
• Lewowicki T.: O badaniach społeczności pogranicza – od parcjalnych opisów ku elementom teorii zachowań tożsamościowych. W: J. Nikitorowicz (red.): Edukacja międzykulturowa: w kręgu potrzeb, oczekiwań i stereotypów. Białystok 1995, Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
• Lewowicki T.: Problemy tożsamości narodowej – w poszukiwaniu sposobów uogólnionych ujęć kwestii poczucia tożsamości i zachowań z tym poczuciem związanych. W: M. M. Urlińska (red.): Edukacja a tożsamość etniczna. Toruń 1995, UMK.
• Lewowicki T.: O tożsamości, kondycji i powinnościach pedagogiki. Warszawa – Radom 2007, Instytut Technologii Eksploatacji – PIB.
• Matyska Z.: Rozwijanie sprawności i świadomości językowej dzieci w wielojęzycznym środowisku Zaolzia. W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta (red.): Szkoła na pograniczach. Katowice 2000, UŚ.
• Mistarz R.: Kaszubska edukacja w teorii i praktyce. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur (red.): Z teorii i praktyki edukacji międzykulturowej. Cieszyn – Warszawa 2006, UŚ, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie.
• Nikitorowicz J.: Konteksty lokalno-szkolne kreowania tożsamości kulturowej w warunkach wielokulturowości. W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta, B. Grabowska (red.): Przemiany społeczno-cywilizacyjne i edukacja szkolna – problemy rozwoju indywidualnego i kształtowania się tożsamości. Cieszyn – Warszawa – Kraków 2005, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Nikitorowicz J.: Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej. Gdańsk 2005, GWP.
• Piechaczek-Ogierman G., Krzemińska –Woźniak I.: Poczucie tożsamości kulturowej uczniów a edukacja międzykulturowa. W: T. Lewowicki E. Ogrodzka-Mazur (red.): Z teorii i praktyki edukacji międzykulturowej. Cieszyn – Warszawa 2006, UŚ, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie.
• Piechaczek-Ogierman G., Krzemińska-Woźniak I.: Przemiany planów życiowych młodzieży związanych z pracą w innych krajach. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.): Poczucie tożsamości i stosunek młodzieży do wybranych kwestii społecznych – studium z pogranicza polsko-czeskiego. Cieszyn – Warszawa – Toruń 2009, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Sobecki M.: Poczucie tożsamości narodowej absolwentów szkół z polskim językiem nauczania na Białorusi. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur (red.): Polityka społeczna i oświatowa a edukacja międzykulturowa. Cieszyn – Warszawa 2005, UŚ – Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie.
• Sopot-Zembok B., Nocoń H.: Aktualne problemy edukacji regionalnej. W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta (red.): Szkoła na pograniczach. Katowice 2000, UŚ.
• Suchodolska J.: Próba określenia świadomości narodowej młodzieży narodowości polskiej i narodowość czeskiej – na tle wiedzy historycznej badanych grup uczniów. W: T. Lewowicki (red.): Poczucie tożsamości narodowej młodzieży. Cieszyn 1994, UŚ – Filia w Cieszynie.
• Synowiec H.: Zróżnicowanie regionalne języka uczniów a dydaktyka szkolna. W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta (red.): Szkoła na pograniczach. Katowice 2000, UŚ.
• Szczurek-Boruta A.: Edukacja i odkrywanie tożsamości w warunkach wielokulturowości. Szkice pedagogiczne. Katowice – Cieszyn – Kraków 2007, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Szczypka-Rusz A.: Język i kultura – istotne składniki tożsamości kulturowej młodzieży pogranicza. W: T. Lewowicki (red.): Poczucie tożsamości narodowej młodzieży – studium z pogranicza polsko-czeskiego. Cieszyn 1994, UŚ – Filia w Cieszynie.
• Szczypka-Rusz A.: Kwestia wielokulturowości w działalności szkoły z polskim językiem nauczania w Czechach (szkic problemu). W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta (red.): Szkoła na pograniczach. Katowice 2000, UŚ.
• Uchyła-Zroski J.: Znaczenie edukacyjnych wartości muzyki w procesie przekazywania tradycji. W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta (red.): Szkoła na pograniczach. Katowice 2000, UŚ.

Identifiers

DOI

10.15804/em.2016.12

Biblioteka Nauki

1956436