Między wielokulturowością „wieży Babel” a zróżnicowanymi kulturowo pograniczami. Pedagogiczne poszukiwania i idee Tadeusza Lewowickiego w zakresie edukacji kształtującej relacje międzykulturowe

• Authors: Marek Rembierz

Title variants

EN

Between the multiculturalism of the “Babel Tower” and culturally diversified borderlands. The pedagogical searching and ideas of Tadeusz Lewowicki concerning education which shapes intercultural relations

Abstracts

EN

The biblical topos of the Tower of Babel, used in Tadeusz Lewowicki’s inquiries, is useful - as a counterpoint and a warning - in determining the ideas and postulates of intercultural education and in developing intercultural pedagogy. Recalling the intentions of the builders of the monumental Tower of Babel and their unforeseen failures, stimulates reflection in pedagogy. “The message from the story of the Tower of Babel has deeper meaning,” states Lewowicki (2007, p. 33), when he considers the complexity of multiculturalism as well as the problems, the misunderstanding, the educational hopes and chances connected with it. The topos of the Tower of Babel in Lewowicki’s inquiries is complemented by the category of borderland, which is considered (e.g. by Lech Witkowski) in reference to the Mikhail Michajłowicz Bachtin’s (1895-1975) conception. According to Lewowicki’s definitions the various border regions, “border areas of countries, nations, cultures” are the “training ground for intercultural education”. He concludes that in the borderland people can observe and learn how the “process of mutual penetration of cultures is proceeding” (Lewowicki, 2005, p. 19). Experiencing the specific qualities of the polyphonic borderland, also as experiencing varied worlds of values, is considered as “life-giving for intercultural education also outside the borderland” (Lewowicki, 2005, p. 19). If - as Lewowicki emphasizes - the scientists’ obligations are related to developing intercultural pedagogy, then honest compliance with these obligations places high professional requirements on them. The ability to participate in interdisciplinary scientific work is between the obligations, because without it one cannot effectively develop intercultural pedagogy. The interdisciplinarity of intercultural pedagogy could be seen as the shaping of intercultural relationships between different - often distant - cultures of learning.

PL

Biblijny topos wieży Babel, przywoływany w dociekaniach Tadeusza Lewowickiego, okazuje się przydatny - jako kontrapunkt i jako skłaniająca do refleksji przestroga - w określaniu idei i postulatów edukacji międzykulturowej oraz wypracowywaniu pedagogiki międzykulturowej. Przypomnienie zamiarów budowniczych monumentalnej wieży Babel oraz nieprzewidzianych ich niepowodzeń pobudza do refleksji w pedagogice. „Przesłanie płynące z opowieści o wieży Babel ma swoje głębsze znaczenie”, stwierdza Lewowicki (2007, s. 33), gdy rozpatruje złożoność wielokulturowości, gdy zwraca uwagę na niesione przez nią kłopoty i towarzyszące jej nieporozumienia, ale zarazem rozważa nadzieje i szanse edukacyjne, które mogą dzięki niej występować. Topos wieży Babel w dociekaniach Lewowickiego dopełnia się z kategorią pogranicza, która rozpatrywana jest (m.in. przez Lecha Witkowskiego) w nawiązaniu do koncepcji Michaiła Michajłowicza Bachtina (1895–1975) . Różnorakie pogranicza, „tereny pograniczne państw, narodów, kultur”, Lewowicki określa mianem „poligonu edukacji międzykulturowej”, bowiem na pograniczach można obserwować i uczyć się, jak przebiega „proces wzajemnego przenikania kultur” (Lewowicki, 2005, s. 19). Doświadczanie swoistych jakości polifonicznego (wielogłosowego) pogranicza, także jako doświadczanie zróżnicowanych światów wartości, jest uznawane za „życiodajne dla edukacji międzykulturowej także poza terenami pogranicznymi” (Lewowicki, 2005, s. 19). Jeśli – jak podkreśla Lewowicki – powinnością uczonych jest rozwijanie pedagogiki międzykulturowej, to rzetelne wywiązywanie się z tej powinności stawia im wysokie wymagania profesjonalne, do których zalicza się umiejętność uczestnictwa w interdyscyplinarnej pracy naukowej, gdyż bez niej nie można efektywnie rozwijać pedagogiki międzykulturowej. Interdyscyplinarność pedagogiki międzykulturowej może być postrzegana jako kształtowanie relacji międzykulturowych: relacji między różnymi – często odległymi od siebie – kulturami uprawiania nauki.

Keywords

PL

wielokulturowość; edukacja wielokulturowa; pedagogika międzykulturowa; biblijny topos wieży Babel; polifoniczne (wielogłosowe) pogranicza

EN

multiculturalism; multicultural education; intercultural pedagogy; biblical topos of the Tower of Babel; polyphonic borderlands

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Edukacja Międzykulturowa
• Year: 2019
• Volume: 11
• Issue: 2
• Pages: 40-56

Dates

published

2019

Contributors

author

Marek Rembierz

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Andrukowicz, W. 2008. Gra światła i cienia, czyli edukacyjny polidram. Przegląd Pedagogiczny. 1, ss. 61-78.
• Lewowicki, T. 2000. W poszukiwaniu modelu edukacji międzykulturowej. W: Lewowicki, T., Ogrodzka-Mazur, E. i Szczurek-Boruta, A. red. Edukacja międzykulturowa w Polsce i na świecie. Katowice: UŚ, ss. 21-35.
• Lewowicki, T. 2005. Polityka - społeczeństwo - edukacja. O skomplikowanych uwarunkowaniach edukacji międzykulturowej. W: Lewowicki, T. i Ogrodzka-Mazur, E. red. Polityka społeczna i oświatowa a edukacja międzykulturowa. Cieszyn - Warszawa: UŚ - Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, ss. 15-23.
• Lewowicki, T. 2007. W stronę edukacji międzykulturowej. Meandryczna droga - zagrożenia i nadzieje. W: Jasiński, Z. i Lewowicki, T. red. Miejsce kultur etnicznych i regionalnych w jednoczącej się Europie. Opole: UO, ss. 33-41.
• Lewowicki, T. 2011. Cztery spojrzenia na wielokulturowość i edukację międzykulturową. Pogranicze. Studia Społeczne. XVII, ss. 28-38.
• Lewowicki, T. 2013. Edukacja wobec odwiecznych i współczesnych problemów świata - konteksty i wyzwania edukacji międzykulturowej. Edukacja Międzykulturowa. 2, ss. 19-37.
• Lewowicki, T. 2014, Edukacja międzykulturowa - od lokalnych sukcesów ku globalnym przesłaniom i oddziaływaniom. Edukacja Międzykulturowa. 3, ss. 19-38.
• Lewowicki, T. 2015. Wielokulturowość i globalizacja a strategie edukacji międzykulturowej. Pogranicze. Studia Społeczne. XXV, ss. 13-24.
• Lewowicki, T. 2016. Pryncypia metodologiczne - wspomnienia czy standardy uprawiania nauki? W: Lewowicki, T., Różańska, A. i Klajmon-Lech, U. red. Z teorii i praktyki badań międzykulturowych. Dylematy metodologiczne. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, ss. 13-26.
• Lewowicki, T. 2017. Edukacja międzykulturowa - kilka lat później. Zmiana uwarunkowań, pytania o kondycję, wyzwania. Edukacja Międzykulturowa. 2 (7), ss. 19-36.
• Łempicki, S. 1938. Rola Kazimierza Twardowskiego w uniwersytecie i społeczeństwie. W: Kazimierz Twardowski. Nauczyciel, uczony, obywatel. Przemówienia wygłoszone na Akademii Żałobnej urządzonej w Auli Uniwersytetu J.K. w dniu 30 IV 1938 przez Senat Akademicki, Radę Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Jana Kazimierza i Polskie Towarzystwo Filozoficzne. Lwów: Nakładem Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, ss. 31-49.
• Nikitorowicz, J. 2019. Opinia w sprawie wniosku o nadanie tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach prof. zw. dr. hab. Tadeuszowi Lewowickiemu. W: Ogrodzka-Mazur, E. red. Tadeusz Lewowicki Doctor honoris causa Universitatis Sillesiensis. Katowice: UŚ, ss. 41-49.
• Ogrodzka-Mazur, E. i Szczurek-Boruta, A. 2012. Działalność naukowo-badawcza, dydaktyczna i organizacyjna Zakładu i Katedry Pedagogiki Ogólnej Uniwersytetu Śląskiego na Wydziale Etnologii i Nauk o Edukacji w latach 1989-2012. Wokół cieszyńskiej szkoły badań pogranicza Profesora Tadeusza Lewowickiego. W: Szczurek-Boruta, A. i Ogrodzka-Mazur, E. red. Poza paradygmaty. Pedagogika międzykulturowa. T. 2. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Lewowickiemu. Cieszyn - Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji UŚ, Wydawnictwo Adam Marszałek, ss.19-40.
• Ogrodzka-Mazur, E. 2014. Cieszyńska szkoła badań pogranicza Profesora Tadeusza Lewowickiego. Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna. 2 (4), ss. 25-39.
• Rembierz, M. 2016. Pedagogia miłosierdzia jako wyjście na aksjologiczne pogranicza i egzystencjalne peryferia - wyzwania dla myśli religijnej i refleksji pedagogicznej. O uczeniu się i nauczaniu papieża Franciszka. W: Pawelski, L. i Urbanek, B. red. PAIDEIA - drogą do uniwersalizmu w wychowaniu. Szczecinek: Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli Twórczych, ss. 233-274.
• Rembierz, M. 2017. Kultura intelektualna, wątpliwości metodologiczne i refleksja metapedagogiczna w rozwijaniu teorii i praktyki edukacji między - kulturowej. Edukacja Międzykulturowa. 2 (7), ss. 37-67.
• Rusek, H. 2009. Cieszyńska szkoła badań pogranicza. W: Lewowicki, T., Ogrodzka-Mazur, E. i Urban, J. red. Społeczne uwarunkowania edukacji międzykulturowej. T. 1. Konteksty teoretyczne. Cieszyn - Warszawa - Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek, ss. 13-20.
• Stróżewski, W. 2002. O wielkości. Szkice z filozofii człowieka. Kraków: Znak. Śliwerski, B. 2013. Diagnoza uspołecznienia publicznego szkolnictwa III RP w gorsecie centralizmu. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Witkowski, L. 1995. Ambiwalencje tożsamości z pogranicza kulturowego. W: Urlińska, M.M. red. Edukacja a tożsamość etniczna. Toruń: UMK, ss. 11-23.
• Witkowski, L. 2000. Uniwersalizm pogranicza. O semiotyce kultury Michała Bachtina w kontekście edukacji. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Between the multiculturalism of the “Babel Tower” and culturally diversified borderlands. The pedagogical searching and ideas of Tadeusz Lewowicki concerning education which shapes intercultural relations

Identifiers

DOI

10.15804/em.2019.02.02

Biblioteka Nauki

1956162