Pedagogika religii w kontekście społecznym

• Authors: Janusz Mariański

Title variants

EN

Pedagogy of religion in the social context

Abstracts

EN

In a search for sociological foundations of religious pedagogy, the author of the article focuses on some selected questions like the sociological theories of religion (the theoretical part) and the socialization of religion and the religious education in school (the empiric part). Such ideas like religion, religious, religiosity create a core of discussion both in sociology and in pedagogy of religion. Sociological theories of religion, sociological theories of religiosity changes in contemporary world can be useful in the construction of pedagogical concepts of religion and religiosity proper for pedagogy of religion. The empiric sociology of religion - through its study - sensitizes all educational subjects to the new religious and church phenomena and metamorphoses constantly in new socio-cultural conditions. The cooperation between pedagogy and sociology of religion is possible and valuable, yet it has to take place with caution. Socialization of religious pedagogy would be something unwelcome, and socialization of pedagogy of religion would be something absurd.

PL

W poszukiwaniu socjologicznych podstaw pedagogiki religii autor artykułu zwraca uwagę tylko na wybrane kwestie, jak teorie socjologii religii (część teoretyczna) i socjalizację religijną oraz nauczanie religii w szkole (część empiryczna). Takie pojęcia jak religia, religijny, religijność stanowią przedmiot rozważań zarówno socjologii, jak i pedagogiki religii. Socjologiczne teorie religii, socjologiczne teorie przemian religijności we współczesnym świecie mogą być przydatne w budowaniu pedagogicznych koncepcji religii i religijności, właściwych dla pedagogiki religii. Empiryczna socjologia religii - poprzez swoje badania - uwrażliwia wszystkie podmioty edukacyjne na nowe zjawiska religijne i kościelne, zmieniające się ustawicznie w nowych uwarunkowaniach społeczno-kulturowych. Współpraca między pedagogiką i socjologią religii jest możliwa i potrzebna, ale powinna być niesłychanie ostrożna. Każda dyscyplina naukowa ma swoją odrębność teoretyczną i metodologiczną. Socjologizacja pedagogiki religii byłaby czymś niewskazanym, a socjologiczna pedagogika religii - czymś absurdalnym.

Keywords

PL

religia i religijność; pedagogika religii; wartości; kontekst społeczny; sekularyzacja

EN

religion and religiosity; pedagogy of religion; values; social context; secularization

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Edukacja Międzykulturowa
• Year: 2020
• Volume: 13
• Issue: 2
• Pages: 21-49

Dates

published

2020

Contributors

author

Janusz Mariański

References

• Barker, E. 2007. Jeszcze więcej różnorodności doświadczeń i pluralizmu religijnego we współczesnej Europie. W: Libiszowska-Żółtkowska, M. red. Religia i religijność w warunkach globalizacji. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS, ss. 127-143.
• Bauman, Z. 2011. Kultura w płynnej nowoczesności. Warszawa: Narodowy Instytut Audiowizualny, Agora S.A.
• Berger, P.L. 2012. Religia i nowoczesność. Rozmowa z amerykańskim socjologiem religii Peterem Bergerem. Europa. Miesięcznik Idei. 5, ss. 23-27.
• Bucher, A.A. 2004. Od katechetyki do pedagogiki religii. Szkice o rozwoju przedmiotu w niemieckim obszarze językowym. Keryks. Międzynarodowy Przegląd Katechetyczno-Pedagogicznoreligijny. 2 (3), ss. 37-60.
• Domsgen, M. und Schwillus, H. red. 2019. Der Religionsunterricht der Zukunft. Modelle auf dem Prüfstand mit Blick auf Sachsen -Anhalt. Berlin: Logos Verlag.
• Gebhardt, W. 2007. Believing without Belonging? Religiöse Individualisierung und neue Formen religiöser Vergemeinschaftung. W: Walter, P. red. Gottesrede in postsäkularer Kultur. Freiburg im Breisgau: Verlag Herder, ss. 297-317.
• Giddens, A. 2007. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gwiazda, M. 2016. Religia w szkole - uczestnictwo i ocena. W: Młodzież 2016. Raport z badania sfinansowanego przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Warszawa: CBOS, Warszawa, ss. 141-148.
• Jacobs, M. 2002. Religion und Religiosität als diskursive Begriffe in der Religionspädagogik. www.theo-web.de/zeitschrift/ausgabe-2002-01/jacobs02-1.pdf/ (3.04.2019).
• Jagodzinski, W. 1995. Pluralizm religijny w Europie Zachodniej. Nomos. Kwartalnik Religioznawczy. 9, ss. 5-26.
• Kiciński, A. 2007. Katechetyka a pedagogika religijna. W: Kiciński, A. red. Katechetyka i katecheza u progu XXI wieku. Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha, ss. 147-165.
• Knoblauch, H. 2006. Religion und Soziologie. W: Weyel, B. und Gräb, W. red. Religion in der modernen Lebenswelt. Erscheinungsformen und Perspektiven. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, ss. 277-295.
• Majka, J. 1981. Metodologia nauk teologicznych. Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej.
• Marek, Z. 2017. Pedagogika towarzyszenia. Perspektywa tradycji ignacjańskiej. Kraków: Akademia Ignatianum w Krakowie.
• Mariański, J. 2007. Socjologia religii. W: Rogowski, C. red. Leksykon pedagogiki religii. Podstawy - koncepcje - perspektywy. Warszawa: VERBINUM Wydawnictwo Księży Werbistów, ss. 721-727.
• Mariański, J. 2008. Emigracja z Kościoła. Religijność młodzieży polskiej w warunkach zmian społecznych. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Mariański, J. 2011. Katechizacja szkolna a religijność młodzieży. W: Szafraniec, K. red. Młodzież jako problem i jako wyzwanie ponowoczesności. Z prac Sekcji Socjologii Edukacji i Młodzieży PTS 2011. T. 2. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, ss. 116-136.
• Mariański, J. 2018. Kondycja religijna i moralna młodzieży szkół średnich w latach 1988-1998-2005-2017 (raport z ogólnopolskich badań socjologicznych). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Mette, N. 2004. Teologia w dialogu z pedagogiką. Keryks. Międzynarodowy Przegląd Katechetyczno-Pedagogicznoreligijny. 2 (3), ss. 61-95.
• Milerski, B. 2003. Pedagogika religii, pedagogika religijna. W: Gadacz, T. Milerski, B. red. Religia. Encyklopedia PWN. T. 8. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, ss. 48-56.
• Milerski, B. red. 1998. Elementy pedagogiki religijnej. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna.
• Pollack, D. 2007. Religion und Moderne. Versuch einer Bestimmung ihres Verhältnisses. W: Walter, P. red. Gottesrede in postsäkularer Kultur. Freiburg im Breisgau: Verlag Herder, ss. 34-35.
• Pollack, D. 2012. Przemiany religijne w Niemczech: modele i konteksty. W: Firlit, E., Hainz, M., Libiszowska-Żółtkowska, M., Pickel, G. i Pollack, D. red. Pomiędzy sekularyzacją i religijnym ożywieniem. Podobieństwa i różnice w przemianach religijnych w Polsce i w Niemczech. Kraków: Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM, ss. 77-92.
• Potocki, A. 2007. Katechetyka w poszukiwaniu doświadczenia społecznego, czyli o związkach katechetyki i socjologii. W: Kiciński, A. red. Katechetyka i katecheza u progu XXI wieku. Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha, ss. 122-146.
• Rayzacher-Majewska, A. 2016. Wychowawcze zadania katechezy w szkolnym nauczaniu religii. W: Rayzacher-Majewska, A. i Bednarczyk, R. red. Nauczanie religii w szkole w latach 1990-2015 wobec zadań katechezy. Warszawa: Wydawnictwo UKSW, ss. 87-168.
• Rogowski, C. 2004. Jak uprawiać pedagogikę religii. Keryks. Międzynarodowy Przegląd Katechetyczno-Pedagogicznoreligijny. 2 (3), ss. 231-251.
• Rogowski, C. 2007. Doświadczenie religijne z perspektywy pedagogiczno-religijnej. W: Rogowski, C. red. Leksykon pedagogiki religii. Podstawy - koncepcje - perspektywy. Warszawa: VERBINUM Wydawnictwo Księży Werbistów.
• Rogowski, C. 2007. Pedagogika religii. W: Rogowski, C. red. Leksykon pedagogiki religii. Podstawy - koncepcje - perspektywy. Warszawa: VERBINUM Wydawnictwo Księży Werbistów, ss. 561-565.
• Rogowski, C. 2011. Pedagogika religii. Podręcznik akademicki. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Spiegel, E. 2010. Lekcje religii w szkole i katecheza parafialna (elementy wspólne i różnicujące). W: Nowosad, S. i Żurek, B. red. Barwy nauki. Nowoczesne technologie ICT w upowszechnianiu osiągnięć nauki. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, ss. 460-471.
• Spiegel, E. 2010. Pytanie o Boga - wymiar społeczno-pedagogiczny. W: Nowosad, S. i Żurek, B. red. Barwy nauki. Nowoczesne technologie ICT w upowszechnianiu osiągnięć nauki. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, ss. 429-445.
• Sztompka, P. 2012. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Taylor, C. 2007. Epoka świecka. Dlaczego porzucamy religię? Dziennik. 287, ss. 12-13.
• Tułowiecki, D. 2010. Dwadzieścia lat religii w szkole - nadzieje, trudności, wyzwania. Próba refleksji socjologicznej. W: Kotowski, J. i Dziekoński, S. red. Dwadzieścia lat katechezy w szkole. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, ss. 109-132.
• Wiadomości KAI. 2016. 7, s. 6. Wohlrab-Sahr, M. 2008. Religion. In: Farzin, S. und Jordan, S. eds. Lexikon
• Soziologie und Sozialtheorie. Hundert Grundbegriffe. Stuttgart: Philipp Reclam jun., pp. 238-240.
• Wójtowicz, A. 2003. Społeczne i paradygmatyczne warunki współczesnej socjologii religii. Ateneum Kapłańskie. 1 (141), ss. 20-33.
• Zaręba, S. H. 2004. Socjalizacja religijna. W: Leksykon socjologii religii. Zjawisko - badania - teorie. Warszawa: VERBINUM Wydawnictwo Księży Werbistów, ss. 38-73.
• Zaręba, S. H. 2005. Instytucjonalne i pozainstytucjonalne formy przekazu treści religijnych. W: Zdaniewicz, W. i Zaręba, S. H. red. Młodzież Warszawy - pokolenie pontyfikatu Jana Pawła II. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, ss. 253-263.

Identifiers

DOI

10.15804/em.2020.02.01

Biblioteka Nauki

1876995