Dramaty tożsamości wpisane w pogranicze kultur. Implikacje edukacyjne

• Authors: Jerzy Nikitorowicz

Title variants

EN

Identity dramas written into the cultural borderland. Educational implications

Abstracts

PL

Obok pozytywnego efektu pogranicza, który jest częściej w literaturze przedmiotu prezentowany, w niniejszym tekście ukazane są dylematy i dramaty jednostki, rodziny i społeczności funkcjonującej na pograniczu kultur etniczno-wyznaniowych. Podstawę metodologiczną stanowi koncepcja interpretacji pogranicza i wielozakresowej tożsamości, poprzez którą odczytuję trajektorię losu Pani Emilii Moszczańskiej Kosiur Niewęgłowskiej przedstawionej przez Grzegorza Dżusa w książce z 2020 roku Banderowka. Narracja bohaterki pozwoliła przedstawić proces kształtowania się tożsamości rodzinnej, jednostkowej i społecznej, w którym dominowały ustawicznie pytania: kim jestem, kim być, jak być, wobec doświadczania podejrzliwości, bezsilności, lęków i upokorzenia. Autor zwraca uwagę na problem dialogu wewnętrznego narratorki, wskazuje na jego wartość w kontekście edukacyjnym i humanistycznym, podkreśla, jak trudna, ale istotna w procesie kształtującej się tożsamości jest mediacja trzech zakresów tożsamości, wyzwalania się ze stygmatu obcości doświadczanego ze wszystkich stron.

EN

In addition to the positive borderline effect, which is often presented in the literature, this text presents the dilemmas and tragedies of the individual, family and community, taking place on the border of cultures, religions and ethnicities. The methodological basis is the concept of the interpretation of the borderland and multi-range identity, through which I read and describe the fate of Emilia Moszczańska Kosiur Niewęgłowska presented by Grzegorz Dżus in the book “Banderowka”, published in 2020. The narration of the book’s main character allowed for presenting the process of shaping the family, individual and social identity. In this process, in the face of experiencing suspicion, helplessness, fear and humiliation, such questions dominate as: Who am I? Who am I to be? How am I to be? The author draws attention to the problem of the narrator’s internal dialogue, points to its value in the educational and humanistic context. He emphasizes how difficult but important, in the process of shaping identity, is the mediation of three areas of identity and the liberating oneself from the stigma of alienation experienced from all sides.

Keywords

PL

tożsamość; tożsamość rodzima; tożsamość jednostkowa; tożsamość społeczna; pogranicze kultur; wspólnota; poczucie obcości

EN

identity; indigenous identity; individual identity; social identity; borderline of cultures; community; sense of alienation

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Edukacja Międzykulturowa
• Year: 2022
• Volume: 16
• Issue: 1
• Pages: 21-38

Dates

published

2022

Contributors

author

Jerzy Nikitorowicz

• Uniwersytet w Białymstoku

• https://orcid.org/0000000343718322

References

• Cackowski, Z. 1997. Ból, lęk, cierpienie. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Czajka, A. 2012. Wstęp. W: Czajka, A. red. Kultury świata w dialogu. War¬szawa: Wydawnictwo UKSW, ss. 9–30.
• Dżus, G. 2020. Olsztyn: Wydawnictwo „Rozpisani”.
• Gadamer, H.G. 2004. Prawda i metoda. Warszawa: PIW.
• Głowiński, M. 2010. Kręgi obcości. Opowieść biograficzna. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Hrycak, J. 2000. Historia Ukrainy 1772–1999. Narodziny nowoczesnego narodu (tłum. K. Kotyńska). Lublin: Wydawnictwo Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej.
• Kamińska, A. 2012. Wrażliwość a podmiotowość. Teoria Emmanuela Lévinasa i praktyka Janusza Korczaka. Kraków: Instytut Wydawniczy „Maximum”.
• Korzeniewski, B. 1993. Książki i ludzie. Warszawa: PIW.
• Nikitorowicz, A. 2014. Ukraińcy Podlasia. Dylematy tożsamościowe. Kraków: Wydawnictwo „Nomos”.
• Nikitorowicz, J. 2018. Etnopedagogika w kontekście wielokulturowości i ustawicznie kształtującej się tożsamości. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Nikitorowicz, J. 2020. Edukacja międzykulturowa w perspektywie paradygmatu współistnienia kultur. Białystok: Wydawnictwo UwB.
• Schweitzer, A. 1981. Z mojego życia... Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Schweitzer, A. 1971. Życie. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Smolicz, J.J. 1990. Kultura i nauczanie w społeczeństwie etnicznym. Warszawa: PWN.
• Sobecki, M., Misiejuk, D., Muszyńska, J. i Bajkowski, T. red. 2019. Człowiek pogranicza. Wyzwania humanistycznej edukacji. Białystok: Wydawnictwo UwB.
• Taylor, Ch. 1989. Sources of the Self. Cambridge: Harvard University Press.
• Tokarczuk, O. 2017. Diabelskie poczucie bezsilności (rozmawia A. Pawlicka). Newsweek, 20–26.02.2017, nr 9.
• Trzebiński, J. 2002. Autonarracje nadają kształt życiu człowieka. W: Trzebiński, J. red. Narracja jako sposób rozumienia świata. Gdańsk: GWP, ss. 1–42.
• Urlińska, M.M. red. 1995. Edukacja a tożsamość etniczna. Toruń: Wydawnictwo UMK.
• Witkowski, L. 1997. Edukacja wobec sporów o (po)nowoczesność. Warszawa: IBE.
• Witkowski, L. 2009. Rozwój i tożsamość w cyklu życia. Studium koncepcji Erika H. Eriksona. III. Łódź: Wydawnictwo WSEZ.
• Witkowski, L. 1995. Ambiwalencja tożsamości z pogranicza kulturowego. W: Urlińska, M.M. red. Edukacja a tożsamość etniczna. Toruń: Wydawnictwo UMK, ss. 11–23.

Identifiers

DOI

10.15804/em.2022.01.01

Biblioteka Nauki

2031322