Krajoznawstwo jako przestrzeń dla edukacji międzykulturowej

• Authors: Marcin Dębicki

Title variants

EN

Sightseeing as a space for intercultural education

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą zwrócenia uwagi na potencjał dla poszerzenia spektrum zainteresowań i działalności teoretyków i praktyków edukacji międzykulturowej, jaki tkwi w krajoznawstwie. W szczególności chodzi tu o tego typu aktywność, podejmowaną współcześnie przez Polaków w odniesieniu do terenów byłych Kresów Wschodnich, tj. fragmentów dzisiejszej Ukrainy, Białorusi i Litwy. Poza refleksją na temat form turystyki i miejsca, jakie zajmuje wśród nich krajoznawstwo, artykuł koncentruje się na jego pięciu sferach, przydatnych w ramach edukacji międzykulturowej: (1) nieformalnym trybie poznania Innego, który (2) nie jest zbyt odległy etnicznie i kulturowo, (3) na odwiedzinach danego obszaru, które (4) mogą mieć charakter incydentalny i krótkotrwały, jak również (5) mogą koncentrować się nie tylko na ludziach, ale także na wytworach ich kultury ideacyjnej i materialnej. Artykuł domykają przykłady sytuacji, w których źle pojmowane krajoznawstwo wykrzywia ideę edukacji międzykulturowej. Wszak również poprzez zakłamania czy tendencyjną prezentację danego miejsca i jego mieszkańców możliwe jest edukowanie reprodukujące monokulturowe oblicze danej ziemi.

EN

The article is an attempt to draw readers’ attention to the potential for broadening the field of interests and activities of theoreticians and practitioners of intercultural education that lies in sightseeing. In particular, it is about this type of activity as undertaken by contemporary Poles with respect to the area of the former Polish Eastern Kresy (i.e. the territory Poland lost in the aftermath of WW2 – fragments of the present Ukraine, Belarus and Lithuania). Apart from the reflection on the forms of tourism and the place occupied therein by sightseeing, the article concentrates on its five spheres useful for intercultural education: (1) informal mode of getting acquainted with an ‘Other’, who (2) is not ethnically and culturally too distant, (3) on visiting the given area that (4) may be of an incidental and short term character as well as (5) be concentrated not only on people but also on their cultural products: symbolic and material. The article closes with examples of situations in which ill-conceived sightseeing distorts the idea of intercultural education. After all, even though hypocrisy or biased presentation of a place and its inhabitants, education that reproduces the monocultural face of a given land is possible.

Keywords

EN

intercultural education; sightseeing; former Polish eastern ‘Kresy’; tourism forms; Polish tourists

PL

edukacja międzykulturowa; krajoznawstwo; formy turystyki; polscy turyści; dawne Kresy Wschodnie RP

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Edukacja Międzykulturowa
• Year: 2022
• Volume: 18
• Issue: 3
• Pages: 178-190

Dates

published

2022

Contributors

author

Marcin Dębicki

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000265100614

References

• Burszta, W.J., Dobrosielski, P., Jaskułowski, K., Majbroda, K., Majewski, P. i Rauszer, M. 2019. Naród w szkole. Historia i nacjonalizm w polskiej edukacji szkolnej. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
• Dębicki, M. i Makaro, J. 2016. Postawy wobec Litwy i Litwinów na przykładzie wrocławian. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Dębicki, M. i Zenderowski, R. 2021. Dlaczego Cieszyn nie jest stolicą Europy Środkowej? Idiosynkratyczne mniemania o charakterze miasta. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Grabowska, B. 2012, Profile identyfikacyjne uczniów ze szkół z polskim językiem nauczania na Białorusi, Ukrainie i w Czechach. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny. 4, ss. 39–56.
• Jabłonkowska, J.B. 2014. Backpacking a dwa pokolenia turystów – wstęp do badań nad definicją. Rozprawy Naukowe Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. 46, ss. 37–45.
• Kalder, D. 2008. Zagubiony kosmonauta. Zapiski antyturysty. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
• Kapuściński, R. 2006. Ten Inny. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
• Lewowicki, T. 2000. W poszukiwaniu modelu edukacji międzykulturowej. W: Lewowicki, T. red., współudział Ogrodzka-Mazur, E. i Szczurek-Boruta, A. Edukacja międzykulturowa w Polsce i na świecie. Katowice: Uniwersytet Śląski, ss. 21–35.
• Lewowicki, T. 2017. Edukacja międzykulturowa – kilka lat później. Zmiana uwarunkowań, pytania o kondycję, wyzwania. Edukacja Międzykulturowa. 2, ss. 19–36.
• Lewowicki, T. 2021. Multiculturalism/multinationalism and Multi – and intercultural education – an essay on a meandering tradition and the uneasy modern Times (the case of Poland). Edukacja Międzykulturowa. 1, ss. 16–66.
• Łukasiewicz, D. 2011. Jakiej pamięci historycznej oczekujemy? W: Wrzosek, W. red. Oblicza przeszłości. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram, ss. 191–202.
• MacCannell, D. 2002. Nowa teoria klasy próżniaczej, przeł. E. Klekot, A. Wieczorkiewicz. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.
• Nikitorowicz, J. 2005. Próba określenia przedmiotu edukacji międzykulturowej. W: Nikitorowicz, J., Misiejuk, D., Sobecki, D. red. Region – Tożsamość – Edukacja. Białystok: Trans Humana, ss. 15–33.
• Nikitorowicz, J. 2007. Reakcje i interakcje – wielokulturowość i międzykulturowość. W: Lewowicki, T. i Urban, J. red. Edukacja międzykulturowa na pograniczach w pierwszych latach rozszerzonej Unii Europejskiej – teoria i praktyka. Katowice: Wyd. Gnome, ss. 13–21.
• Nikitorowicz, J. 2015. Ku jakim strategiom w edukacji międzykulturowej w kontekście współczesnych problemów wielokulturowości? Studia Społeczne. XXV, ss. 25–40.
• Ogrodzka-Mazur, E. 2018. Intercultural Education in Poland: Current Problems and Research Orientations. Kultura i Edukacja. 2, ss. 65–82.
• Rembierz, M. 2020. Między zakorzenieniem w dziedzictwie tradycji a otwartością (na) pogranicza. O kształtowaniu „międzykulturowej” tożsamości i tropach pedagogicznych poszukiwań Jerzego Nikitorowicza. Edukacja Międzykulturowa. 1, ss. 19–51.
• Rokita, Z. 2016. Ziemia odzyskana. Nowa Europa Wschodnia. 5, s. 82–88.
• Stasiuk, A. 2009. Jadąc do Stambułu. Bułgaria i europejska część Turcji. W: Raabe, K. i Sznajderman, M. red., Odessa transfer. Reportaże znad Morza Czarnego. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, ss. 57–71.
• Urry, J. 2007. Spojrzenie turysty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wieczorkiewicz, A. 2012. Apetyt turysty. O doświadczaniu świata w podróży. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.

Identifiers

DOI

10.15804/em.2022.03.12

Biblioteka Nauki

2118940