O potrzebie wzmożonej edukacji międzykulturowej w obliczu prawicowego populizmu w Polsce

• Authors: Mariusz Chrostowski

Title variants

EN

About the need for increased intercultural education in the face of the right-wing populism in Poland

Abstracts

PL

Szerzące się w Polsce od kilku lat zjawisko prawicowego populizmu jest dogłębnie przesiąknięte ekskluzywistyczną i antypluralistyczną demagogią, która nie pozostaje bez konsekwencji dla edukacji publicznej w naszym kraju. W tym kontekście naglącym wyzwaniem społeczno-pedagogicznym jest przeciwdziałanie wśród uczniów lękowi przed tym, co inne i nieznane, a także rozwój szacunku i empatii wobec drugiego człowieka, tj. jego odmiennego światopoglądu, kultury i religii. Celem niniejszego artykułu nie jest konstruowanie jakichś doraźnych i jednorazowych inicjatyw szkolno-pedagogicznych wobec populistycznych kłamstw i manipulacji, ale stworzenie koncepcyjnych podwalin edukacyjnego, interdyscyplinarnego i przede wszystkim antypopulistycznego systemu profilaktycznego, który byłby na wskroś wypełniony przesłankami edukacji międzykulturowej i wychowywał młodych obywateli, postrzegających pluralizm jako wartość kulturowo-społeczną.

EN

The phenomenon of right-wing populism, which has been spreading in Poland for several years, is deeply permeated with exclusive and anti-pluralist demagogy, which has consequences for public education in our country. In this context, an urgent socio-educational challenge is to counteract students’ fear of what is different and unknown, as well as to develop respect and empathy towards other people, i.e. their different worldview, culture and religion. The aim of this article is not to construct some ad hoc and one-off school and pedagogical initiatives in the face of populist lies and manipulation, but to create the conceptual foundations of an educational, interdisciplinary and, above all, anti-populist preventive system that would be thoroughly filled with the premises of intercultural education and educate young citizens who perceive pluralism as cultural and social value.

Keywords

EN

intercultural education; populism; education; school; pluralism; exclusivity

PL

edukacja międzykulturowa; populizm; edukacja; szkoła; pluralizm; ekskluzywizm

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Edukacja Międzykulturowa
• Year: 2022
• Volume: 18
• Issue: 3
• Pages: 191-203

Dates

published

2022

Contributors

author

Mariusz Chrostowski

• Katholische Universität Eichstätt-Ingolstadt, Niemcy

• https://orcid.org/0000000258172687

References

• Abramowicz, M. red. 2011. Wielka nieobecna – o edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Warszawa: Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej.
• Badora B., Głowacki A. i Herrmann M. 2019. Młodzież o polityce i demokracji. W: Grabowska, M. i Gwiazda, M. red. Młodzież 2018. Warszawa: CBOS, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, ss. 99–139.
• Bauman, Z. 2004. O tarapatach tożsamości w ciasnym świecie. W: Kalaga, W. red. Dylematy wielokulturowości. Kraków: Universitas, ss. 9–25.
• Campos, C.F.S., Heap, S.H. and de Leonc, F.L.L. 2017. The political influence of peer groups: experimental evidence in the classroom. Oxford Economic Papers. 4 (69), pp. 963–985.
• CBOS 2017. Stosunek do przyjmowania uchodźców. Komunikat nr 44. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_044_17.PDF (22.07.2021).
• Chrostowski, M. 2021. „Bezbożny sojusz”? Populizm i wiodące religie monoteistyczne. Przegląd Politologiczny. 2 (26), ss. 89–103.
• Chrostowski, M. 2021a. Edukacja w obliczu populizmu: trudności i perspektywy. Pedagogika Społeczna. 3–4 (81–82), ss. 171–189.
• Chrostowski, M. 2022. The effects of religious education on prodemocratic positions in the face of the right-wing populism in Poland: Theoretical analysis and clues for educational practices. Journal of Religious Education. 70, pp. 43–62.
• Chustecka, M., Kielak i Rawłuszko, M. red. 2016. Edukacja antydyskryminacyjna. Ostatni dzwonek! O deficytach systemu edukacji formalnej w obszarze przeciwdziałania dyskryminacji i przemocy motywowanej uprzedzeniami. Warszawa: Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej.
• Csehi, R. and Zgut, E. 2020. We won’t let Brussels dictate us’: Eurosceptic populism in Hungary and Poland. European Politics and Society. 1 (22), pp. 1–16.
• Czapnik, A. 2017. Śladami Hitlera? Skrajnie nacjonalistyczny populizm prawicy w Polsce. Studia Krytyczne. 5, ss. 48–62.
• De Arce, G.D., Düppe, N., Hackenberger, M., Lenk, S. und Meyr D.K. 2019. Handreichung für das übergreifende Thema Interkulturelle Bildung und Erziehung. Ludwigsfelde: Landesinstitut für Schule und Medien Berlin – Brandenburg (LISUM).
• Dejneka, P. 2019. Populizm a sfera publiczna. Czy populizm zrewitalizuje sferę publiczną w Europie? Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
• Delsol, Ch. 2017. „Populizm” jako protest wobec nadmiernego uniwersalizmu i obrona zakorzenienia. Zeszyty Społecznej Myśli Katolickiej Kościoła. 21, ss. 94–103.
• Dzwończyk, J. 2006. Postawy populistyczne w społeczeństwie polskim. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie. 706, ss. 27–42.
• Estellés, M. and Castellví, J. 2020. The Educational Implications of Populism, Emotions and Digital Hate Speech: A Dialogue with Scholars from Canada, Chile, Spain, the UK, and the US. Sustainability. 12 (6034), pp. 1–16.
• Frieske, K.W. 2019. Pochwała populizmu. Esej polemiczny. Kultura i Społeczeństwo. 4, ss. 103–123.
• Grabowska, M. i Roguska, B. 2015. red. Polacy wobec „innych”. Stosunek do innych narodów, mniejszości narodowych i etnicznych, migrantów i uchodźców. Warszawa: CBOS.
• Gwiazda, A. 2020. Right-wing populism and feminist politics: The case of Law and Justice in Poland. International Political Science Review. September, pp. 1–16.
• Hall, D. i Mikulska-Jolles, A. 2016. Uprzedzenia, strach czy niewiedza? Młodzi Polacy o powodach niechęci do przyjmowania uchodźców. Warszawa: Stowarzyszenie Interwencji Prawnej.
• Herbst, J.-H. und Menne, A. 2020. Vox populi vox dei? Theoretische Anhaltspunkte für religiöse Bildung in populistisch aufgeladenen Zeiten. Theo-Web – Zeitschrift für Religionspädagogik. 2 (19), ss. 167–182.
• Jagielska, D. 2014. Hybrydy ideologii edukacyjnych polskich polityków. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Koc, K. 2020. Edukacja polonistyczna w czasach populistycznej zarazy. Paidia i Literatura. 2, ss. 13–34.
• Karkowska, N. 2021. Dyskretny urok władzy – czyli kilka słów o tym, dlaczego ulegamy wpływowi populistów? Perspektywa krytyczna. Studia Edukacyjne. 61, ss. 77–100.
• Krzyżanowska, N. and Krzyżanowski, M. 2018. ‘Crisis’ and Migration in Poland: Discursive Shifts, Anti-Pluralism and the Politicisation of Exclusion. Sociology. 3(52), pp. 612–618.
• Krzyżanowski, M. 2020. Discursive shifts and the normalisation of racism: imaginaries of immigration, moral panics and the discourse of contemporary right-wing populism. Social Semiotics. 4 (30), pp. 1–25.
• Leśniewska, G. 2016. Edukacja nieformalna – moda czy konieczność. Edukacja Humanistyczna. 2 (35), ss. 113–122.
• Lewowicki, T. 2017. Edukacja międzykulturowa – kilka lat później. Zmiana uwarunkowań, pytania o kondycję, wyzwania, Edukacja Międzykulturowa. 2(7), ss. 19–36.
• Lipiński, A. 2020. W poszukiwaniu ontologii populizmu – dylematy definicyjne. Przegląd Politologiczny. 1 (25), ss. 131–148.
• Maj-Waśniowska, K. Niestabilności warunków funkcjonowania systemu oświaty w Polsce. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. 485, ss. 263–276.
• Misik, M. 2020. Edukacja międzykulturowa w perspektywie personalistycznej – pedagogiczne idee i poszukiwania Katarzyny Olbrycht. Edukacja Międzykulturowa. 2 (13), ss. 215–232.
• Młynarczuk-Sokołowska, A. 2016. Teoria i praktyka międzykulturowej edukacji nieformalnej w kontekście działań adresowanych do dzieci. Białystok: Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku.
• Mudde, C. 2004. The Populist Zeitgeist. Government and Opposition. 4 (39), pp. 542–563.
• Nikitorowicz, J. 1995. Tożsamość. Edukacja międzykulturowa. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
• Nikitorowicz, J. 2017. Polityka edukacyjna w kontekście potrzeby nabywania kompetencji międzykulturowych. Studia Społeczne. 30, ss. 7–19.
• Nikitorowicz, J. 2018. Edukacja międzykulturowa w procesie wspierania rozwoju tożsamości w warunkach wielokulturowości. Kultura i Edukacja. 3(121), ss. 55–68.
• Pankowski, R. 2010. The Populist Radical Right in Poland: The Patriots. London: Routledge.
• Potenza, M. 2020. Eurosceptic Right-wing parties: potential or harmless threat for the European Union? https://eplus.uni-salzburg.at/obvusbhs/content/titleinfo/5465975/full.pdf (10.08.2021).
• Różańska, A. 2017. Międzykulturowe konteksty edukacji religijnej – problem otwartej tożsamości religijnej. Lubelski Rocznik Pedagogiczny. 3(36), ss. 49–59.
• Rutkowiak, J. i Starego, K. 2018. Tło i ruch – rozmowa o polityczności edukacji. Profesor Joanna Rutkowiak w rozmowie z doktor Karoliną Starego. Parezja. 1 (9), ss. 76–96.
• Sadowski, A. 2013. Konstruowanie społeczeństwa pluralistycznego jako rozwiązywanie sprzeczności pomiędzy różnorodnością a wspólnotą. Studia Społeczne. 13, ss. 7–21.
• Sińczuch, M., Michalski, P. and Piotrowski, M. 2021. Inequalities Among Youth and Support for Right-Wing Populism in Poland. W: Giugni, M. and Grasso, M. red. Youth and Politics in Times of Increasing Inequalities. Cham: Palgrave Macmillan, pp. 231–257.
• Starnawski, M. 2017. Populizm antyislamski a socjalizacja polityczna w kontekście polskim. Praktyka Teoretyczna Numer. 4(26), ss. 62–92.
• Stępińska, A., Lipiński, A., Hess, A. and Piontek, D. 2017. Poland. A Fourth Wave of Populism? Aalberg, T, Esser, F, Reinemann, C., Strömbäck, J. i de Vreese C.H. red. Populist Political Communication in Europe. New York: Routledge, pp. 311–325.
• Stojanov, K. 2020. Bildung gegen Populismus? https://praefaktisch.de/bildung/bildung-gegen-populismus/ (22.07.2020).
• Śliwerski, B. 2015. Polityczne uwarunkowania «bolszewizmu» w etatystycznej polityce oświatowej III RP. Horyzonty Wychowania. 14 (31), ss. 15–46.
• Śliwerski, B. 2020. (Kontr-)rewolucja oświatowa. Studium z prawicowych reform edukacyjnych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Śliwerski, B. 2012. Źródła i główne przesłanki wychowania konserwatywnego w III RP. Studia z Teorii Wychowania: półrocznik Zespołu Teorii Wychowania Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN. 1 (4), ss. 10–24.
• Świdzińska, A. 2020. Edukacja międzykulturowa jako element kształcenia pracowników służb społecznych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. 1 (33), ss. 267–281.
• Visvizi, A. 2017. Querying the Migration-Populism Nexus: Poland and Greece in Focus’. Brussels: Institute of European Democrats (IED).
• Yusupova, N. 2021. The Crisis of Democracy: The Case Study of Democratic Backsliding and the Rise of Populism in Poland. https://www.proquest.com/openview/0d9d383945219d6f7fa66d72a4425b6d/1?pq-origsite=gscholar&cbl=18750&diss=y (8.08.2021).
• Zahorska, M. 2020. Szkoła i jej rola w kształtowaniu postaw prodemokratycznych (PPD). http://civispolonus.org.pl/wp-content/uploads/2020/07/Postawy-prodemokratyczne.pdf (6.06.2022).
• Żuk, P., Pluciński, P. and Żuk, P. 2021. The Dialectic of Neoliberal Exploitation and Cultural-Sexual Exclusion: From Special Economic Zones to LGBT-Free Zones in Poland. Antipode. 5 (53), pp. 1571–1595.

Identifiers

DOI

10.15804/em.2022.03.13

Biblioteka Nauki

2118932