Edukacja otwierająca – międzykulturowa i proekologiczna – edukacja do przyszłości?

• Authors: Katarzyna Majbroda

Title variants

EN

Opening education – intercultural and pro-environmental education for the future?

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie głównych założeń edukacji otwierającej w kontekście potrzeby rozwijania edukacji międzykulturowej i proklimatycznej. Refleksje i rozpoznania przedstawione w tekście czerpią zarówno z doświadczeń badawczych i dydaktycznych autorki, jak i z krytycznego oglądu polityki edukacyjnej funkcjonującej w Polsce. Autorka tekstu stawia pytanie, czy edukacja otwierająca może być wykorzystana jako narzędzie demokratyzacji i ekologizacji wiedzy, kształtujące społeczeństwo otwarte i wyobraźnię społeczną. W kontekście późnego kapitalizmu, dominującej racjonalności neoliberalnej, wielokulturowości świata, kryzysu klimatycznego i ekologicznego, ważnym aspektem podjętych rozważań jest diagnoza o potrzebie praktykowania edukacji otwierającej do przyszłości.

EN

This article is aimed at presenting the main assumptions of the opening education in the context of the need to develop regional, intercultural and pro-environmental education. The reflections and diagnoses presented in the text draw on both the author’s research and teaching experience, as well as on a critical view of educational policy developed in Poland. The author asks if opening education can be used as a tool for the democratizing and ecologisation of knowledge, shaping an open society and social imagination. In the context of late capitalism, the dominant neoliberal rationality, the multiculturalism of the world, the climate and environmental crisis, an important aspect of the discussion is the diagnosis of the need to practice opening education to the future.

Keywords

PL

edukacja otwierająca; ekologizacja wiedzy; kryzys klimatyczny; wyobraźnia społeczna; przyszłość

EN

opening education; ecologization of knowledge; climate crisis; social imagination; future

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Edukacja Międzykulturowa
• Year: 2023
• Volume: 20
• Issue: 1
• Pages: 31-46

Dates

published

2023

Contributors

author

Katarzyna Majbroda

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000156384240

References

• Barad, K. 2003. Posthumanist Performativity: Toward and Understanding of How Matter Comes to Matter, Signs: Journal of Women in Culture and Society. 28, pp. 801–831.
• Bennet, A. and Bennet, D. 2008. Knowledge mobilization in the social sciences and humanities: moving from research to action. Frost, West Virginia, USA: MQI Press.
• Bieńkowska, Z., Drybas P. i Sadura, P. 2021. Nie nasza wina, nie nasz problem. Katastrofa klimatyczna w oczach Polek i Polaków podczas pandemii. Warszawa: Krytyka Polityczna. Instytut Studiów Zaawansowanych.
• Bińczyk, E. 2018. Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: PWN.
• Brady, M. 2014. Ethnographies of Neoliberal Governmentalities: from the neoliberal apparatus to neoliberalism and governmental assemblages. Foucault Studies. 18, pp. 11–33.
• Brown, J. 2015. Comments to Audit Culture Revisited Rankings, Ratings, and the Reassembling of Society by Cris Shore and Susan Wright. Current Anthropology. 56 (3), pp. 431–432.
• Bruner, J. 2006. Kultura edukacji. Tłum. T. Brzostowska-Tereszkiewicz. Kraków: Universitas.
• Buckles, J. 2018. Education, Sustainability and the Ecological Social Imaginary. Connective Education and Global Change. Cham, Switzerland: Palgrave Macmillan.
• Castoriadis, C. 1987. The Imaginary Institution of Society. Cambridge: MIT University Press.
• Chmielecka, E. 2013. Proces boloński i krajowe ramy kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego. Studia BAS. 3, ss. 107–134.
• Clanet, C. 1993. L’interculturel. Introduction aux approches interculturelles en education et en sciences humaines. Toulouse: Presses Universitaires du Mirail.
• Connell, R. 2020. Maroon Ecology: Land, Sovereignty, and Environmental Justice. The Journal of Latin American and Caribbean Anthropology. 25 (2), pp. 218–235.
• Cross, N. 2006. Designerly Ways of Knowing, London: Springer Verlag.
• Czerniejewska, I. 2013. Edukacja wielokulturowa. Działania podejmowane w Polsce. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Deklaracja europejskich ministrów edukacji na temat edukacji międzykulturowej w nowym kontekście europejskim. http://archiwum.men.gov.pl (15.08.2022).
• Feenberg, A. and Callon, M. 2010. Between Reason and Experience: Essays in Technology and Modernity. London: The MIT Press.
• Fortun, K. 2017. Anthropology in Farm Safety. Journal of Agromedicine. 22 (1), pp. 14–16. http://dx.doi.org/10.1080/1059924X.2016.1254697 (2.07.2022).
• Fortun, K. 2015. Ethnography in Late Industrialism. In: Starn, O. eds. Writing Culture. Life of Anthropology. Durham, London: Duke University Press, pp. 119–136.
• Fortun, K. 2021. “Teaching Environmental Teachers,” contribution to GTI Forum “The Pedagogy of Transition”, Great Transition Initiative), https://greattransition.org/gti-forum/pedagogy-transition-fortun (8.09.2022).
• Foucault, M. 1982. Technologies of the Self. In: Martin, L. H., Gutman, H. and Hutton, P. H. eds. Technologies of the Self. A Seminar with Michel Foucault. Amherst: University of Massachusetts Press, pp. 16–49.
• Grzybowski, P. P. 2012. Edukacja międzykulturowa – konteksty. Od tożsamości po język międzynarodowy. Kraków: Impuls.
• Gulla, B., Tucholska, K. i Ziernik-Wojtaszek, A. 2020. Psychologia kryzysu klimatycznego. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Harvey, D. 2003. The New Imperialism. Oxford: Oxford University Press.
• Hornborg, A. 2019. Nature, Society and Justice in the Anthropocene. Unravelling the Money – Energy – Technology Complex. Cambridge: Cambridge University Press.
• Ingold, T. 2018. Anthropology and/as Education. New York: Routledge.
• Kaščák, O. and Pupala, B. 2011. Governmentality – Neoliberalism – Education: The Risk Perspective. Journal of Pedagogy. 2, pp. 145–160.
• Kość-Ryżko, K. 2021. Uchodźczynie – kobiety, matki, banitki. Rola kultury pochodzenia w samopostrzeganiu i akulturacji migrantek przymusowych. Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”.
• Lewowicki, T. 2000. W poszukiwaniu modelu edukacji międzykulturowej. W: Lewowicki, T., Ogrodzka-Mazur, E. i Szczurek-Boruta, A. red. Edukacja międzykulturowa w Polsce i na świecie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, ss. 21–35.
• Lorimer, J. and Driessen, C. 2014. Wild experiments at the Ostvaardersplassen: rethinking environmentalism in the Anthropocene. Transactions of the Institute of British Geographers. 39 (2), pp. 169–181.
• Magala, S. 2011. Kompetencje międzykulturowe. Warszawa: Wydawnictwo JAK.
• Majbroda, K. 2018. Neoliberalna racjonalność w polityce edukacyjnej jako narzędzie kształtowania społeczeństwa samozarządzającego. Perspektywa antropologiczna. W: Cybal-Michalska, A., Melosik, Z., Gmerek, T. i Segiet, W. red. Tożsamość i edukacja. Społeczne konstrukcje i reprezentacje. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, ss. 183–198.
• Majbroda, K. 2020. Edukacja otwierająca jako strategia demokratyzacji wiedzy i współtworzenia wyobraźni społecznej. Łódzkie Studia Etnograficzne. 59, ss. 9–31.
• Majbroda, K. i Syrnyk, J. 2022. Diagnoza potrzeb organizacji mniejszościowych i migranckich wraz z rekomendacjami dla lokalnych samorządów. Wrocław: Kalejdoskop Kultur.
• Mikiewicz, P. 2016. Socjologia edukacji. Teorie, koncepcje, pojęcia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mouffe, Ch. 2015. Agonistyka. Polityczne myślenie o świecie. Tłum. B. Szelewa. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Nikitorowicz, J. 2009. Edukacja regionalna i międzykulturowa. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Nikitorowicz, J. 2011. Edukacja regionalna jako podstawa kreowania społeczeństwa obywatelskiego. W: Cudowska, A. red. Kierunki rozwoju edukacji w zmieniającej się przestrzeni społecznej. Księga Jubileuszowa dedykowana profesorowi doktorowi habilitowanemu Michałowi Balickiemu. Białystok: Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, ss. 23–32.
• Obidniak, D. i Dzierzgowska, A. red. 2017. Czytanki o Edukacji – szkolne gry z historią. Warszawa: Związek Nauczycielstwa Polskiego.
• Olmos-Peñuelaa, J., Castro-Martíneza, E. and D’Este, P. 2014. Knowledge transfer activities in social sciences and humanities: Explaining the interactions of research groups with non-academic agents. Research Policy. 43 (4), pp. 696–706.
• Ong, A. 2006. Neoliberalism as Exception: Mutations in Citizenship and Sovereignty, London: Duke University Press.
• Paris Agreement. United Nations. 2015. unfccc.int/sites/default/files/english_paris_agreement.pdf (29.07.2022).
• Popper, K. 1993. Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. T. 1. Urok Platona (przeł. K. Krahelska). Warszawa: PWN.
• Rimanoczy, I. 2021. “Cultivating a Sustainability Mindset” contribution to GTI Forum “The Pedagogy of Transition” Great Transition Initiative, https://greattransition.org/gti-forum/pedagogy-transition-rimanoczy (8.09.2022).
• Serres, M. 2007. The Parasite. Baltimore: The John Hopkins University Press.
• Strathern, M. 2020. Relations. An anthropological account. Durham: NC: Duke University Press.
• Tsing, A. 2013. More-than-Human Sociality. A call for critical description. In: Hastrup, K. ed. Anthropology and Nature. New York and London: Routledge, pp. 27–42.
• Weik von Mossner, A. 2017. Affective Ecologies. Empathy, Emotions, and Environmental Narrative. Columbus: The Ohio State University Press Columbus.

Identifiers

DOI

10.15804/em.2023.01.02

Biblioteka Nauki

2188330