Fanatyzm jako problem wychowawczy

• Authors: Jan P. Gałkowski , Stanisław Gałkowski

Title variants

EN

Fanaticism as an educational problem

Abstracts

PL

Wychowanie jest takim wprowadzaniem w wartości, dzięki któremu stają się one stałym punktem odniesienia w działaniu, a nawyk odnoszenia się do norm przez te wartości wskazywanych i ich stosowanie był utrwalony. Jednakże bezwarunkowe, bezwzględne i żarliwe stosowanie się do norm jest przejawem fanatyzmu. Artykuł, odnosząc się do dwóch koncepcji filozoficznych, próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak można wychowywać do opowiadania się po stronie wartości, unikając jednocześnie kształtowania w osobie wychowywanej postawy fanatycznej. Analizowane jest podejście L. Kołakowskiego i R. Rorty’ego kładące nacisk na zasadę niekonsekwencji oraz podejście A. MacIntyre wskazujące na etykę cnoty.

EN

Education is such an introduction into values thanks to which they become a constant point of reference in action, and in this way the habit of referring to the norms indicated by these values and their application is perpetuated. However, unconditional, ruthless and passionate compliance with the norms is a symptom of fanaticism. Referring to two philosophical concepts, the article is an attempt to answer the question of how to educate people to opt for the values while avoiding shaping a fanatical attitude in the educated person. The approach of L. Kołakowski and R. Rorty, emphasizing the principle of inconsistency, and the approach of A. MacIntyre pointing to the virtue ethics are analyzed.

Keywords

PL

fanatyzm; wartości; filozofia wychowania; socjologia wychowania

EN

fanaticism; values; philosophy of education; sociology of education

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Edukacja Międzykulturowa
• Year: 2023
• Volume: 20
• Issue: 1
• Pages: 47-58

Dates

published

2023

Contributors

author

Jan P. Gałkowski

• Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/0000000326452147

author

Stanisław Gałkowski

• Akademia Ignatianum w Krakowie

• https://orcid.org/0000000310840487

References

• Arendt, A. 1987. Eichmann w Jerozolimie. Kraków: Znak.
• 1996. Etyka nikomachejska. Warszawa: PWN.
• Berger, P. i Zijderveld, A. 2010. Pochwała wątpliwości. Jak mieć przekonania i nie stać się fanatykiem. Kraków: Vis-à-vis Etiuda.
• Cioran, E. 2015. Zarys rozkładu. Warszawa: Aletheia.
• Gałkowski, S. 2016. Długomyślność. Wprowadzenie do filozofii wychowania. Kraków: Akademia Ignatianum.
• Gellner, E. 1997. Postmodernizm, rozum i religia. Warszawa: PIW.
• Hare, R.M. 2001. Myślenie moralne. Jego płaszczyzny, metody i istota. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Ibsen, H. 1958. Dzika kaczka. Dramat w pięciu aktach. Warszawa: PIW.
• Jankowski, D. 2001. W poszukiwaniu szansy otwarcia się szkoły. W: Rotkiewicz, H. red. Florian Znaniecki. Myśl społeczna a wychowanie. Inspiracje dla podmiotowości. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak, ss. 136–154.
• Kant, I. 2001. Uzasadnienie metafizyki moralności. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
• Kant, I. 2002. O domniemanym prawie do kłamstwa z pobudek miłości ludzkiej. Filo-Sofija. 2 (2), ss. 165–169.
• Kant, I. 1986. Krytyka czystego rozumu. Tom II. Warszawa: PWN
• Kołakowski, L. 1996. Nasz relatywny relatywizm. W: Niżnik, J. oprac. Habermas, Rorty, Kołakowski. Stan filozofii współczesnej. Warszawa: IFiS PAN, ss. 97–108.
• Kołakowski, L. 1989. Pochwała niekonsekwencji. W: Idem. Pochwała niekonsekwencji. Pisma rozproszone z lat 1955–1968, T. 2. London: Wydawnictwo Puls, ss. 154–160.
• Krasnodębski, Z. 1991. Upadek idei postępu. Warszawa: PIW.
• MacIntyre, A.C. 1996. Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mead, M. 1977. Fanaticism: The panhuman disorder. ETC: A Review of General Semantics. 34 (1), pp. 35–38.
• Rorty, R. 1996a. O powinności moralnej, prawdzie i zdrowym rozsądku. W: Niżnik, J. oprac. Habermas, Rorty, Kołakowski. Stan filozofii współczesnej. Warszawa: IFiS PAN, ss. 70–76.
• Rorty, R. 1996b. Odpowiedź Kołakowskiemu. W: Niżnik, J. oprac. Habermas, Rorty, Kołakowski. Stan filozofii współczesnej. Warszawa: IFiS PAN, ss. 84–94.
• Rorty, R. 1996c. Przygodność, ironia i solidarność. Warszawa: Wydawnictwo Spacja.
• Rorty, R. 1999. Obiektywność, relatywizm i prawda. Pisma filozoficzne. T. 1. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Sławek, T. 2021. A jeśli nie trzeba się uczyć... Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Spaemann, R. 1996. Uwagi o pojęciu fundamentalizmu. W: Michalski, K. red. Społeczeństwo liberalne. Rozmowy w Castel Gandolfo. Kraków: Znak.
• Szahaj, A. 2000. Jednostka czy wspólnota? Spór liberałów z komunitarystami a „sprawa polska”. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Szempruch, J. 2013. Pedeutologia. Studium teoretyczno-pragmatyczne. Kraków: Impuls.
• Woroniecki, J. 1986. Katolicka etyka wychowawcza. Lublin: RW KUL.
• Znaniecki, F. 2001. Socjologia wychowania. Warszawa: PWN.

Identifiers

DOI

10.15804/em.2023.01.03

Biblioteka Nauki

2188333