Szkolnictwo w stanie zagrożenia? Polska i litewska perspektywa zmian a sytuacja w szkole w Litwie. Studium jednego wydarzenia

• Authors: Anna Szafrańska , Gražina Čiuladienė

Title variants

EN

School education in danger? The Polish and Lithuanian perspective of changes and the situation of school in Lithuania. A study of one event

Abstracts

PL

Przedstawiciele każdej mniejszości chcą, by respektowane były ich prawa w państwie, w którym mieszkają i którego są obywatelami. Problemy związane ze szkolnictwem mniejszości narodowych należą do jednych z najbardziej skomplikowanych oraz dyskusyjnych. Kontrowersje polityczne i dysputy toczone na łamach czasopism nie zawsze przekładają się na dobre relacje w zróżnicowanym kulturowo środowisku. Celem przygotowanego tekstu jest przedstawienie sytuacji związanej z konfliktem wokół jednej ze szkół polskich w Litwie, którego początek miał miejsce w grudniu 2021 roku, a finał nastąpił w październiku roku 2022. Naszym założeniem było zanalizowanie opisanej sytuacji z trzech perspektyw, przedstawianych w polskiej prasie w kontekście podejmowanych przez stronę rządową działań i ich efektów oraz samego sposobu opisu, analogiczne przedstawienie perspektywy litewskiej oraz samych zainteresowanych (w tym dyrekcji szkoły, której dotyczyła prezentowana sytuacja). Dla lepszego zrozumienia kontekstu opisywanych analiz tekst rozpoczynamy od krótkiego opisu jego aktualnego stanu prawnego, sieci szkolnictwa i jej zasięgu.

EN

Representatives of every minority want their rights to be respected in the state in which they live and of which they are citizens. The problems related to education for national minorities are among the most complicated and arguable. Political controversies and disputes in magazine columns do not always translate into good relations in the culturally diverse environment. The text is aimed to present the situation related to the conflict in one of the schools in Lithuania, which began (as a kind of prelude) at the end of 2021 and developed in 2022. Our assumption was to analyze the described situation from three perspectives presented in: the Polish press in the context of some actions taken by the government and their effects, as well as the way of describing them; an analogical presentation of the Lithuanian perspective and the stakeholders themselves (including the headmaster of the school where the described situation took place). For a better understanding of the context of the described analyses, the text begins with a brief description of the current legal status, the educational network and its scope.

Keywords

PL

system edukacji; edukacja mniejszości; szkolnictwo polskie w Litwie; konflikt; stan zagrożenia

EN

educational system; minority education; Polish education in Lithuania; conflict; state of emergency

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Edukacja Międzykulturowa
• Year: 2023
• Volume: 22
• Issue: 3
• Pages: 162-175

Dates

published

2023

Contributors

author

Anna Szafrańska

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000000197972591

author

Gražina Čiuladienė

• Mykolo Romerio universitetas, Lithuania

• https://orcid.org/0000000280540781

References

• Berry, J.W. 1997. Immigration, acculturatio and adaptation. Applied Psychology: An International Rewiev. 46 (1), pp. 5–34.
• Coser L.A. 2009. Funkcje konfliktu społecznego. Kraków: Zakład Wydawniczy „NOMOS”.
• Decyzja o likwidacji klas XI i XII w Gimnazjum im. Longina Komołowskiego w Połukniu. Wilnoteka.lt. (2022). http://www.wilnoteka.lt/artykul/decyzja-o-likwidacji-klas-xi-i-xii-w-gimnazjum-im-longina-komolowskiego-w-polukniu (29.05.2023).
• Dėl Lietuvos Respublikos Vyriausybės 2011 m. birželio 29 d. nutarimo Nr. 768 „Dėl Mokyklų, vykdančių formaliojo švietimo ptogramas, tinklo kūrimo taisyklių patvirtinimo” pakeitimo, 2021 m. gruodžio 22 d. Nr. 1110. https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAD/f33800b063ef11ecb2fe9975f8a9e52e (29.05.2023).
• Friesem, Y. 2019. Teaching Truth, Lies, and Accuracy in the Digital Age: Media Literacy as Project-Based Learning. Journalism & Mass Communication Educator. 74 (2), pp. 185–198.
• Górecki, D. 2013. Realizacja praw mniejszości polskiej w Litwie i mniejszości litewskiej w Polsce. W: Górecki D. red. Dziedzictwo pogranicza. Realizacja praw mniejszości polskiej w Litwie Białorusi Ukrainie i w Czechach oraz mniejszości białoruskiej, litewskiej, ukraińskiej i czeskiej w Polsce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, ss. 69–111.
• Grigoit, A. 2022a. Decyzją radnych Samorządu Rejonu Trockiego Gimnazjum w Połukniu bez XI i XII klas. https://www.lrt.lt/pl/wiadomosci/1261/1773679/decyzja-radnych-samorzadu-rejonu-trockiego-gimnazjum-w-polukniu-bez-xi-i-xii-klas (29.05.2023).
• Grigoit, A. 2022b. Dyplomatyczny ping-pong. Ciąg dalszy sprawy polskiej szkoły w Połukniu https://www.lrt.lt/pl/wiadomosci/1261/1772945/dyplomatyczny-ping-pong-ciag-dalszy-sprawy-polskiej-szkoly-w-polukniu (29.05.2023).
• Grigoit, A. 2022c. Wiceminister oświaty po spotkaniach w Rejonie Trockim: czuję się okłamany. https://www.lrt.lt/pl/wiadomosci/1261/1806196/wiceminister-oswiaty-po-spotkaniach-w-rejonie-trockim-czuje-sie-oklamany (29.05.2023).
• Grigoit, A. 2022d. „Wszyscy płaczą”. Uczniowie ostatnich klas gimnazjum w Połukniu będą kontynuować naukę w innych szkołach. https://www.lrt.lt/pl/wiadomosci/1261/1809967/wszyscy-placza-uczniowie-ostatnich-klas-gimnazjum-w-polukniu-beda-kontynuowac-nauke-w-innych-szkolach (29.05.2023).
• Grinevičius, I. 2022. Į Trakų valdžios ir mokyklos konfliktą įsitraukė Lenkija: po vizito – pribloškiantys komentarai [Polska zaangażowała się w konflikt między władzami a szkołą w Trokach: po wizycie – przytłaczające komentarze] https://www.lrytas.lt/lietuvosdiena/svietimas/2022/10/28/news/i-traku-valdzios-ir-mokyklos-konflikta-isitrauke-lenkija-po-vizito-pribloskiantys-komentarai-24995454 (29.05.2023).
• Higdon, N. and Huff, M. 2022. Lets‘s agree to disagree. A Critical Thinking Guide to Communication, Conflict Management, and Critical Media Literacy. New York–London: Routledge.
• Jačauskas, I. 2022. Trakų rajono savivaldybė prijungė lenkišką L. Komolovskio mokyklą prie kitos įstaigos [Gmina powiatu trockiego połączyła polską szkołę im. L. Komołowskiego z inną placówką] https://www.lrytas. lt/lietuvosdiena/svietimas/2022/09/06/news/traku-rajono-savivaldybe-prijunge-lenkiska-l-komolovskio-mokykla-prie-kitos-istaigos-24480543 (29.05.2023).
• Januszewska-Jurkiewicz, J. 2011. Stosunki narodowościowe na Wileńszczyźnie w latach 1920–1939. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Kawęcki, K. 2013. Polacy na Wileńszczyźnie 1990–2012. Warszawa: Europejskie Centrum Analiz Geopolitycznych.
• MSZ interweniuje w sprawie polskiego gimnazjum w Litwie. „Zgodnie z dobrem uczniów” https://polskieradio24.pl/5/1222/artykul/3029626,msz-interweniuje-w-sprawie-polskiego-gimnazjum-na-litwie-zgodnie-z-dobrem-uczniow (29.05.2023).
• Oświadczenie rządowe z dnia 20 marca 2002 r. w sprawie zatwierdzenia Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Litewskiej o współpracy w dziedzinach kultury, oświaty i nauki, sporządzonej w Wilnie dnia 17 grudnia 1998 r. M.P. 2002 nr 31 poz. 492. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WMP20020310492/O/M20020492.pdf
• Polskie gimnazjum w Litwie może zostać zlikwidowane. Wiceszef MSZ: to poważna sprawa, prowadzimy rozmowy. https://polskieradio24.pl/130/5925/artykul/3029946,polskie-gimnazjum-na-litwie-moze-zostac-zlikwidowane-wiceszef-msz-to-powazna-sprawa-prowadzimy-rozmowy (29.05.2023).
• Polskie szkolnictwo w Litwie zagrożone. Wykreślono z rejestru szkolnego uczniów polskiego gimnazjum. https://polskieradio24.pl/5/1223/artykul/3036846,polskie-szkolnictwo-na-litwie-zagrozone-wykreslono-z-rejestru-szkolnego-uczniow-polskiego-gimnazjum (29.05.2023).
• Polskiej szkole w Litwie grozi likwidacja? Marcin Przydacz: sprawa zostanie rozwiązana. https://polskieradio24.pl/5/1222/artykul/3029326 (29.05.2023).
• Są szanse na kontynuację nauki. Sytuację gimnazjum w Litwie przybliżyła jego dyrektor. https://polskieradio24.pl/130/5925/artykul/3030782,sa-szanse-na-kontynuacje-nauki-sytuacje-gimnazjum-na-litwie-przyblizyla-jego-dyrektor (29.05.2023).
• Szerląg, A. 2005. Narodowościowe zróżnicowanie oświaty pod koniec XX wieku. W: Szerląg A. red. Wymiary współczesnej edukacji w Litwie: wybrane aspekty. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, ss. 67–92.
• Szerląg A. 2018. Kreowanie przestrzeni międzykulturowej na Wileńszczyźnie. Kultura i Edukacja. 3, ss. 28–41.
• Švietimo įstaigų tinklo pertvarka nėra „išpuolis“ prieš mokyklas, o ilgus metus nespręstų problemų pasekmė [Transformacja sieci placówek oświatowych to nie „atak” na szkoły, ale konsekwencja nierozwiązanych od lat problemów] https://www.lrytas.lt/lietuvosdiena/svietimas/2022/09/23/news/svietimo-istaigu-tinklo-pertvarka-nera-ispuolis-pries-mokyklas-o-ilgus-metus-nesprestu-problemu-pasekme-24665534 (29.05.2023).
• Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy. Dz.U. 1995, nr 15, poz. 71. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19950150071/O/ D19950071.pdf (29.05.2023).
• Ustawa o edukacji [Lietuvos Respublikos Švietimo įstatymo pakeitimo įstatymas], 2011 m. kovo 17 d. Nr XI-1281.
• Ustawa Rządu o zasadach tworzenia sieci szkół (29.06.2011 nr 768).
• Wilmot, W.W. i Hocker, J.L. 2011. Konflikty między ludźmi. Warszawa: PWN.
• Winstok, Z. 2007. Perceptions, emotions, and behavioral decisions in conflicts that escalate to violence. Motivation and Emotion. 31 (2), pp. 125–136.
• „Zaniepokoił nas pomysł reorganizacji”. Jan Dziedziczak o polskich szkołach w Litwie. 2022. https://polskieradio24.pl/130/5925/artykul/2957680,zaniepokoil-nas-pomysl-reorganizacji-jan-dziedziczak-o-polskich-szkolach-na-litwie (29.05.2023).

Identifiers

DOI

10.15804/em.2023.03.11

Biblioteka Nauki

20015615