Globalne Południe poza kulturową różnorodnością. Dyskurs wykluczenia w podręcznikach językowych

• Authors: Marzanna Pogorzelska

Title variants

EN

The Global South beyond cultural diversity. The discourse of exclusion in language textbooks

Abstracts

PL

Celem artykułu jest prezentacja wyników analizy przekazów dotyczących globalnego Południa w podręcznikach językowych, które, ze względu na kulturowe aspekty nauczania języka obcego, mają szczególne znaczenie w edukacji międzykulturowej. W badaniu zastosowano metodę analizy treści, z kodowaniem danych metodą indukcyjną i dedukcyjną w programie Atlas.ti 7. Przedstawione rezultaty analizy pokazują sposoby dyskursywnego wykluczania globalnego Południa, co sprawia, że książkowy wizerunek opisywanego regionu świata cechuje jednostronność i europocentryzm. Zgromadzone dane pozwoliły na wyodrębnienie takich elementów dyskursu wykluczenia jak wiktymizacja (łączenie wizerunku globalnego Południa z różnorodnymi problemami), egzotyzacja (opisy globalnego Południa w kontekście tradycyjnych obrzędów lub bogactwa natury) oraz ubezwłasnowolnienie (nieobecność w tekstach reprezentantów globalnego Południa lub prezentowanie ich jako biernych beneficjentów pomocy udzielanej z zewnątrz). Pomimo potencjału kształtowania kompetencji międzykulturowych, jaki niesie ze sobą edukacja językowa, w badanym aspekcie konieczna wydaje się modyfikacja treści podręczników w kierunku zróżnicowania wizerunku globalnego Południa, równego traktowania kultur, wyzbycia się poczucia wyższości i postaw etnocentrycznych w prezentowanych przekazach.

EN

The aim of the article is to present the results of the analysis of the contents related to the Global South in language textbooks, which, due to the cultural aspects of teaching a foreign language, are of particular importance in intercultural education. The method of content analysis was used in the study, with inductive and deductive data coding in the Atlas.ti 7 program. The results show the ways of discursive exclusion of the Global South, characterized by one-sidedness and Eurocentrism noticeable in textbooks images of this world region. The collected data made it possible to distinguish such elements of the discourse of exclusion as victimization (linking the image of the Global South with various problems), exoticization (descriptions of the Global South in the context of traditional rituals or the richness of nature) and incapacitation (absence of representatives of the Global South in the texts or presenting them as passive beneficiaries of external aid). Despite the potential of shaping intercultural competences that language education brings, in the aspect of the Global South, it seems necessary to modify the content of textbooks in the direction of diversity, equal treatment of cultures, getting rid of the sense of superiority and ethnocentric attitudes.

Keywords

PL

analiza treści; edukacja międzykulturowa; podręczniki językowe; globalne Południe; dyskurs wykluczenia

EN

content analysis; intercultural education; Global South; language textbooks; discourse of exclusion

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Edukacja Międzykulturowa
• Year: 2024
• Volume: 24
• Issue: 1
• Pages: 121-133

Dates

published

2024

Contributors

author

Marzanna Pogorzelska

• Uniwersytet Opolski

• https://orcid.org/0000000173464023

References

• Barber, D., Lansford, L., Jeffries, A., Górniak, R., Pokrzewiński, Z. i Polit, B. 2019. My Perspectives 2. Warszawa: Nowa Era.
• Brookfield, S. 2017. Becoming a critically reflective teacher. San Francisco: Jossey-Bass.
• Byram, M. 1989. Cultural studies in foreign language education. Clevedon – Philadelphia: Multilingual Matters.
• Dobb, C., Lackman, K. and Dooley, J. 2022. Express Publishing Repetytorium. Poziom podstawowy i rozszerzony. Berkshire: Express Publishing.
• Chomczyńska-Czepiel, A. 2019. Nieobecny świat. Edukacja globalna w podręcznikach. Raport z analizy podręczników do edukacji wczesnoszkolnej. Łódź: Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”.
• Concord. 2012. Code of Conduct on Images and Messages. https://concordeurope.org./2012/09/27/code-of-conduct-on-images-and-messages/ (15.06.2023).
• Evans, V. and Dooley, J. 2019. On Screen. Student’s Book. B1+/B2. Berkshire: Express Publishing.
• Evans, V. and Dooley, J. 2020. On Screen. Workbook. B1+/B2. Berkshire: Express Publishing.
• Gontarska, M., Kielak, E., Huminiak, A., Kucińska, A. i Quandil, M. 2015. Jak mówić o większości świata? Jak rzetelnie informować o krajach globalnego Południa? Warszawa: Instytut Globalnej Odpowiedzialności.
• Gadzinowska, D., Lipska-Badoti, G. i Wojtalik, M. 2012. Jak mówić o większości świata. Rzetelna edukacja o krajach globalnego Południa. Warszawa: Polska Akcja Humanitarna. https://www.pah.org.pl/app/uploads/2017/06/2017_dlaszkol_jak_mowic_o_wiekszosci_swiata.pdf (15.06.2023).
• Górniak, R., Pokrzewiński, Z. i Rattenbury, N. 2019. My Perspectives 2. Warszawa: Nowa Era.
• Grzybowski, P. (2008). Edukacja międzykulturowa – przewodnik. Pojęcia – literatura – adresy. Kraków: Impuls.
• Nikitorowicz, J. 2007. Edukacja międzykulturowa – kreowanie tożsamości dziecka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Kay, S., Jones, V., Brayshaw, D., Michałowski, B., Trapnell, B. i Michalak, I. 2019. Focus 3. Warszawa: Pearson Central Europe.
• Kay, S., Jones, V., Hastings, R., Juszko, A., Chandler, D. i Sosnowska, J. 2022. Repetytorium z języka angielskiego dla liceów i techników. Poziom podstawowy z materiałem rozszerzonym. Warszawa: Pearson Central Europe.
• Kielak, E. 2016. O analizie podręczników. W: Kielak, E., Cieślikowska, D. i Kudarewska, A. red. Edukacja globalna w podręcznikach do geografii i wiedzy o społeczeństwie. Raport z analizy wybranych podręczników szkolnych pod kątem założeń edukacji globalnej. Warszawa: Grupa Zagranica, ss. 4–9.
• Kielak, E., Cieślikowska, D. i Kudarewska, A. 2016. Edukacja globalna w podręcznikach do geografii i wiedzy o społeczeństwie. Raport z analizy wybranych podręczników szkolnych pod kątem założeń edukacji globalnej. Warszawa: Grupa Zagranica.
• Kramsch, C. 1998. Language and Culture. Oxford: OUP.
• Maćków, W. i Mazurek, M. 2016. Język angielski – raport przedmiotowy. W: Chmura-Rutkowska, I., Duda, M., Mazurek, M. i Sołtysiak-Łuczak, A. red. Gender w podręcznikach. T. 2. Warszawa: Fundacja Feminoteka, ss. 114–136.
• Milerski, B. i Śliwerski, B. 2000. Pedagogika. PWN Leksykon. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ministerstwo Edukacji i Nauki. 2023. Wykaz podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego do kształcenia ogólnego. https://podreczniki.men.gov.pl/podreczniki/ (1.04.2023).
• Mitchell, H. Q. and Malkogianni, M. 2019. Pioneer Plus, Workbook, B1+. MM Publications.
• Patton, M. Q. (2015). Qualitative research and evaluation methods. Thousand Oaks: Sage Publications Ltd.
• Pogorzelska, M. 2023. Odkrywamy ukryte. Konstrukcja i dekonstrukcja neoliberalnego przekazu podręczników szkolnych. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Pogorzelska, M. and Yelich Biniecki, S. 2019. Intercultural and global dimension of textbooks points of consideration for language teachers. Beyond Philology. An International Journal of Linguistics, Literary Studies And English Language Teaching. 16 (3), pp. 81–99.
• Popow, M. 2015. Globalna Północ i globalne Południe w dyskursie edukacyjnym. Krytyczna analiza treści podręczników szkolnych. Studia Edukacyjne. 35, ss. 251–273.
• Reisigl, M. 2010. Dyskryminacja w dyskursach. Tekst i dyskurs – text und diskurs. 3, ss. 27–61.
• Rybak, I., Witczyńska E., Giżyńska, D., Kozioł, A., Maryniak, A., Newbery, P., Zychla, A., Phillips, A., Cornford, A., McDonald, A., Cowan, A., Ward, C., Kennedy, C., Thaine, C., Plass, H., Wisniewska, I., Bowell, J., Kilbey, L., Hancock, M., Wood, P., Ting, T., Bowen, T., Anderson, V., Rimmer, W., Salandyk, W., Varney, W. 2022. Repetytorium Maturzysty. Podręcznik do języka angielskiego. Poziom podstawowy i rozszerzony. Warszawa: PWN, Cambridge: Cambridge University Press.
• Saldaña, J. 2013. The Coding Manual for Qualitative Researchers. Los Angeles: Sage Publications Ltd.
• Wildman, J., Myers, C. and Thacker, C. 2015. Insight Intermediate. Oxford: OUP.
• Witosz, B. 2010. O dyskursie wykluczenia i dyskursach wykluczonych z perspektywy lingwistycznej. Tekst i dyskurs – text und dyskurs. 3, ss. 9–25.

Identifiers

DOI

10.15804/em.2024.01.08

Biblioteka Nauki

31234017