Działania społeczne a proces profilowania świata społecznego. Casus prawicowej i liberalnej interpretacji sytuacji na polsko-białoruskiej granicy

• Authors: Małgorzata Lewartowska-Zychowicz

Title variants

EN

Social activities and the process of profiling the social world. The case of the right-wing and liberal interpretation of the situation on the Polish-Belarusian border

Abstracts

PL

Gdy w drugiej połowie 2021 roku sytuacja na polsko-białoruskiej granicy uległa gwałtownemu zaognieniu, stała się przedmiotem licznych artykułów, publikowanych w głównych tygodnikach opinii o różnych orientacjach ideologicznych. Ich analiza z wykorzystaniem koncepcji profilowania Jerzego Bartmińskiego, pozwoliła na odsłonięcie dwóch alternatywnych profili osób usiłujących przedostać się do Polski z terenu Białorusi (nielegalny imigrant versus uchodźca) i skrywających się za nimi odmiennych obrazów świata społecznego manifestujących się w ideologicznych (prawicowych i liberalnych) kodach językowych. Zgodnie z koncepcją J. Bartmińskiego zabieg profilowania jest możliwy do zrekonstruowania w każdym tekście kultury, a rekonstrukcja zabiegu profilowania umożliwia uzyskanie definicji kognitywnej, czyli takiej, która pozwala na przedstawienie sposobu pojmowania przez mówiących wydarzeń świata społecznego, sposobów ich porządkowania, kategoryzowania i wartościowania. Zrekonstruowane profile zostały użyte w analizowanych tekstach do wygenerowania odmiennych wzorców działaniowych (obrona suwerenności versus pomoc ludziom w kryzysie humanitarnym), które okazały się mieć wspólny obszar, jakim jest identyfikowanie figury zewnętrznego wroga i wewnętrznego zdrajcy.

EN

When in the second half of 2021 the situation on the Polish-Belarusian border rapidly inflamed, it became a subject of numerous articles published in major opinion weeklies of different ideological orientations. Their analysis using the profiling concept developed by Jerzy Bartmiński allowed to reveal two alternative profiles of people trying to cross Polish border from Belarus (illegal immigrant versus refugee) and different images of the social world hidden behind them, manifested in ideological (right-wing and liberal) language codes. According to J. Bartmiński’s concept, profiling is reconstructable practically in every text of culture, and the reconstruction of profiling makes it possible to obtain a cognitive definition, i.e. one that allows to present the way the speakers understand the events of the social world, the ways of ordering, categorizing and evaluating them. The reconstructed profiles were used in the analysed texts to generate different action patterns (defense of sovereignty versus helping people in a humanitarian crisis), which, however, have a common area, which is identifying the figure of external enemy and inner traitor.

Keywords

PL

obraz świata; profilowanie; wzorce działania; ideologia prawicowa; ideologia liberalna; sytuacja na polsko-białoruskiej granicy

EN

image of the world; profiling; action patterns; right-wing ideology; liberal ideology; the situation on the Polish-Belarusian border

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Edukacja Międzykulturowa
• Year: 2024
• Volume: 24
• Issue: 1
• Pages: 162-172

Dates

published

2024

Contributors

author

Małgorzata Lewartowska-Zychowicz

• Uniwersytet Gdański

• https://orcid.org/0000000236956579

References

• Blumer, H. 2007. Interakcjonizm symboliczny. Perspektywa i metoda. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Baranowska, K. 2021. Pomoc za wszelką cenę. Do Rzeczy. 48, ss. 30–31.
• Bartmiński, J. 1988. Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji. W: Bartmiński, J. red. Konotacja. Lublin: Wydawnictwo UMCS, ss. 169–183.
• Bartmiński, J. 1993a. O profilowaniu i profilach raz jeszcze. W: Bartmiński, J. i Tokarski, R. red. O definicjach i definiowaniu. Lublin: Wydawnictwo UMCS, ss. 267–276.
• Bartmiński, J. 1993b. O profilowaniu w słowniku etnolingwistycznym. Profilowanie pojęć. Wybór prac. Zestawił J. Bartmiński. Lublin: Wydawnictwo UMCS, ss. 7–17.
• Bartmiński, J. 2004–2005. Pytania o przedmiot językoznawstwa: pojęcia językowego obrazu świata i tekstu w perspektywie polonistyki integralnej. Postscriptum. 2–1 (48–49), ss. 114–125.
• Bartmiński, J., Niebrzegowska, S. 1998. Profile a podmiotowa interpretacja świata. W: Bartmiński, J. i Tokarski, R. red. Profilowanie w języku i w tekście. Lublin: Wydawnictwo UMCS, ss. 211–223.
• Chmielewski, P. 2021. Watykan w kampanii oczerniania Polski. Do Rzeczy. 47, ss. 28–29.
• Jurek, M. 2021. Pułapka migracjonizmu. Do Rzeczy. 50, ss. 22–25.
• Karpiuk, D. 2021. Napisali, że umierają. Newsweek. 35, ss. 28–32.
• Kim, R. 2021a. Ludzie, których nikt nie chce. Newsweek. 47, ss. 24–27.
• Kim, R. 2021b. Macie się bać. Newsweek. 50, ss. 32–36.
• Kim, R. 2021c. Mieszkają w strefie stanu wyjątkowego. Codziennie wychodzą na akcje. „Jesteśmy tutaj sami”. Newsweek. 44, ss. 24–28.
• Kim, R. 2021d. Stoi za mną wielu ludzi. Newsweek. 51–52, ss. 23–26.
• Kowalczyk, M. 2021. Tak pilnują Polski. Newsweek. 37, ss. 30–33.
• Kożyczkowska, A. 2023. Wypędzenie z kulturowego dzieciństwa. Refleksja w kontekście koncepcji zakorzenienia. Colloquium. 3 (51), ss. 5–20.
• Kożyczkowska, A. i Młynarczyk-Sokołowska, A. 2018. Kulturowe konteksty dzieciństwa. Szkice antropologiczno-pedagogiczne. Gdańsk: Katedra.
• Lewowicki, T. 2013. Edukacja wobec odwiecznych i współczesnych problemów świata – konteksty i wyzwania edukacji międzykulturowej. Edukacja Międzykulturowa. 2, ss. 19–37.
• Lewowicki, T. 2015. Wielokulturowość i globalizacja a strategie edukacji międzykulturowej. Pogranicze. Studia Społeczne. XXV, ss. 13–24.
• Muszyński, Z. 1998. „Profilowanie” profilowania. W: Bartmiński, J. i Tokarski, R. red. Profilowanie w języku i w tekście. Lublin: Wydawnictwo UMCS, ss. 19–34.
• Nikitorowicz, J. 2012. Język domu rodzinnego jak rdzenna wartość kreująca tożsamość międzykulturową. Wychowanie w Rodzinie. 1 (5), ss. 67–82.
• Ogrodzka-Mazur, E. 2007, Kompetencja aksjologiczna dzieci w młodszym wieku szkolnym. Studium porównawcze środowisk zróżnicowanych kulturowo. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Pawlicki, J. 2021. Strach w strefie zakazanej. Newsweek. 46, ss. 26–29.
• Pieczyński, M. 2021a. Na wschodzie bez zmian. Do Rzeczy. 38, ss. 32–33.
• Pieczyński, M. 2021b. Pogranicze w ogniu. Do Rzeczy. 43, ss. 26–28.
• Pieczyński, M. 2021c. Szturm odparty. Do Rzeczy. 46, ss. 19–21.
• Pieczyński, M. 2021d. „Wolne” miasto Michałowo. Do Rzeczy. 45, ss. 30–31.
• Polkowska, L. 2020. Profilowanie pojęcia suwerenności we współczesnych tygodnikach opinii. Studia Medioznawcze. 3 (82), ss. 628–638.
• Przybylski, J. 2021. Rosną mury wokół Unii. Do Rzeczy. 45, ss. 28–29.
• Repetowicz, W. 2021. Operacja „kryzys migracyjny”. Do Rzeczy. 35, ss. 22–24.
• Rowiński, T. 2021. Szantażowanie katolików. Do Rzeczy. 47, ss. 24–26.
• Semka, P. 2021a. Czego nie chciano wiedzieć. Do Rzeczy. 46, ss. 25–27.
• Semka, P. 2021b. Gra w zbijanego. Do Rzeczy. 47, ss. 30–31.
• Warchała J. 2019, Zrozumieć fenomen Innego/Obcego. Etyka. 1, ss. 268–279.
• Ziemkiewicz, A.R. 2021a. Granice szaleństwa i zdrady. Do Rzeczy. 46, ss. 28–30.
• Ziemkiewicz, A.R. 2021b. Przekraczanie granic. Do Rzeczy. 39, ss.24–26.
• Żychliński, A. 2009. Homo loquens. O różnicy antropologicznej. Teksty Drugie. 5, ss. 56–84.

Identifiers

DOI

10.15804/em.2024.01.11

Biblioteka Nauki

31339579