Problematyka migracyjna XX wieku a troska Kościoła katolickiego o wychodźców sezonowych na przykładzie diecezji tarnowskiej w latach 1910–1913

• Authors: Paweł Glugla

Abstracts

EN

The late 19th century witnessed increased migration from the Polish territory, including the then Galicia, Eastern Europe. The Catholic church played a special role in caring for young seasonal immigrants. Among the numerous forms and preventive measures was organising and conducting spiritual retreats for seasonal immigrants, including the Tarnów diocese.

Keywords

EN

seasonal emigration; Catholic Church; Tarnów diocese; 20th c

PL

wychodźstwo sezonowe; Kościół katolicki; diecezja tarnowska; XX w

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Historia Slavorum Occidentis
• Year: 2021
• Issue: 4 (31)
• Pages: 149-171

Dates

published

2021

Contributors

author

Paweł Glugla

• Badacz niezależny

References

• Acta Apostolicae Sedis 1929, t. 21, nr 16.
• Adamczyk J., Działalność duszpasterska na rzecz wychodźców galicyjskich w diecezji tarnowskiej, Tarnów 1978, mps, sygn. 01341 MGR.
• AKMT, Kronika parafii, t. 1.
• Archiwum Instytutu Teologicznego w Tarnowie
• Archiwum Parafii pw. Świętej Rodziny w Tarnowie
• Archiwum Prowincji Polskiej Zgromadzenia Misji w Krakowie
• Tarnów I.3. Dokumenty parafii, Słowo Boże w kościele parafialnym św. Rodziny w Tarnowie, rps.
• Ankieta Konsystorza biskupiego w Tarnowie z 1907 r. w sprawie wychodźstwa, Currenda. Pismo urzędowe diecezji tarnowskiej 54 (1904), nr 2, s. 13–15.
• Badeni J., Robotnicy polscy w Saksonii, Przegląd Powszechny. Miesięcznik poświęcony sprawom religijnym, kulturalnym i społecznym 7 (1890), t. 28, s. 322.
• Bednarski D., Biskup Józef Gawlina jako opiekun Polaków na emigracji, Katowice 2019.
• Borys M., Z dziejów galicyjskiego wychodźstwa zarobkowego do Stanów Zjednoczonych, Szkice Tarnowskie 1 (2010), nr 1, s. 89–102.
• Dworaczyk E.J., The First Polish Colonies of America in Texas, San Antonio, Texas 1936.
• Dyktus J., Emigracja i opieka duszpasterska nad emigrantami w diecezji krakowskiej w świetle ankiet konsystorza z 1907 i 1913 roku, Studia Polonijne 2 (1977), s. 113–180.
• Emigracja z ziem polskich w czasach nowożytnych i najnowszych w XVIII–XX w., red. A. Pilch, Warszawa 1984.
• Garçon G., Les catholiques polonais en France. Les années de fondation 1919–1949, Lille 2004.
• Holzapfel H., Euch, Johannes Theodor Joseph von, [w:] Neue Deutsche Biographie, t. 4, Berlin 1959, s. 669.
• Kołodziej B., Kardynał August Hlond dla Polaków za granicą, Nauczyciel i Szkoła 2 (2019), nr 70, s. 69–89.
• Kołodziej B., Opieka duszpasterska nad wychodźcami polskimi do roku 1939, Poznań 2003.
• Kołodziej B., Troska Prymasów Polski o naszych emigrantów oraz ich uprawnienia, Studia Prymasowskie 5 (2011), s. 43–55.
• Koseski A., Procesy migracji i społeczności polonijne. Problematyka metodologiczno-historiograficzna, Pułtusk 2003.
• Kosmowska I.W., Nasze wychodźstwo do Francji, Ziemia. Dwutygodnik krajoznawczy ilustrowany 13 (1928), nr 13, s. 202–205.
• Kościesza A., Robotnik rolny a wychodźtwo[!], Warszawa 1913.
• Kowalski G.M., Przestępstwa emigracyjne w Galicji 1897–1918. Z badań nad dziejami polskiego wychodźstwa, Kraków 2003.
• Kozaczka M., Emigracja zarobkowa z powiatu tarnowskiego do r. 1939, Przegląd Polonijny 3 (1990), z. 16, s. 59–76.
• Kruszka W., Historya Polska w Ameryce, t. 1, Milwaukee 1905.
• Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914–1915 oraz Album pamiątkowe, część III. Prowincya i Bukowina, Wiedeń 1915.
• Kulikowska J, Emigracja i duszpasterstwo wychodźców z Królestwa Polskiego do roku 1914 (w świetle urzędowych publikacji kościelnych), Nasza Przeszłość 65 (1986), s. 91–143.
• Kurtyka P., CM, Z pracy duszpasterskiej wśród robotników polskich we Francji, Roczniki Obydwóch Zgromadzeń św. Wincentego a Paulo 25 (1923), nr 1, s. 22.
• List biskupa tarnowskiego J.A. Pukalskiego [z 24 III 1880 r.], Currenda. Pismo urzędowe diecezji tarnowskiej 30 (1880), nr 9, s. 65–67.
• Makowski M., Kardynał Aleksander Kakowski metropolita warszawski (1913–1938). Kalendarium (z wypisami), Warszawa 2015.
• Mazurek J., Kraj a emigracja. Ruch ludowy wobec wychodźstwa chłopskiego do krajów Ameryki Łacińskiej (do 1939 roku), Warszawa 2006.
• Mechanizmy zamorskich migracji łańcuchowych w XIX wieku: Polacy, Niemcy, Żydzi, Rusini. Zarys problemu, red. D. Praszałowicz, K. Makowski, A.A. Zięba, Kraków 2004.
• Odezwa J.E. Augusta kardynała Hlonda, Prymasa Polski do społeczeństwa Polskiego w sprawie „Opieki nad rodakami na obczyźnie”, Currenda. Pismo urzędowe diecezji tarnowskiej 82 (1932), nr 10, s. 97.
• opiece nad emigrantami (referat X. prałata dr Jana Bernackiego), Currenda. Pismo urzędowe diecezji tarnowskiej 62 (1912), nr 2, s. 35–36.
• powrót z Niemiec młodocianych robotników sezonowych, Currenda. Pismo urzędowe diecezji tarnowskiej 68 (1918), nr 5, s. 42–43.
• Piech S., Biskup Leon Wałęga, organizator duszpasterstwa emigrantów w diecezji tarnowskiej (1901–1933), Studia Polonijne 1984, t. 8, s. 177.
• Piech S., Emigracje z diecezji tarnowskiej w świetle ankiet konsystorza z lat 1907 i 1910, Nasza Przeszłość 1986, t. 65, s. 145–197.
• Piech S., Opieka nad emigrantami w diecezji tarnowskiej, Collectanea Theologica. Przegląd teologiczny 55 (1985), nr 3, s. 169–177.
• Pierwszy synod diecezji tarnowskiej, Tarnów 1928.
• Pilch A., Emigracja z ziem zaboru austriackiego (od połowy XIX w. do 1918 r.), [w:] Emigracja z ziem polskich, s. 252–325.
• Pius XI, encyklika Mens nostra, Acta Apostolicae Sedis, 1929, t. 21, nr 16, s. 689–706.
• Polacy na obczyźnie. IV. Polacy w Danii, Goniec Śląski 8 (1928), nr 230, s. 5.
• Poradnik dla wychodźcy. O czem emigrant zarobkowy we Francji wiedzieć powinien, oprac. S. Klimowicz, Paryż 1923.
• Puchałka J., W sprawie wychodźstwa sezonowego, Lud katolicki 4 (1917), nr 3, s. 3–4.
• Pukalski J.A., Ostrzeżenie włościan polskich by lekkomyślnie kraju rodzinnego nie opuszczali, aby w Ameryce szukać rzekomej poprawy losu swego, Currenda. Pismo urzędowe diecezji tarnowskiej 30 (1880), nr 14, s. 106–112.
• Rekolekcye dla wychodźców, Currenda. Pismo urzędowe diecezji tarnowskiej 61(1911), nr 10, s. 97–98.
• Rekolekcye dla wychodźców sezonowych, Currenda. Pismo urzędowe diecezji tarnowskiej62 (1912), nr 11, s. 135–136.
• Rekolekcye dla wychodźców sezonowych, Currenda. Pismo urzędowe diecezji tarnowskiej 63 (1913), nr 14, s. 99.
• Ruszała K. Galicyjski Eksodus. Uchodźcy z Galicji podczas I wojny światowej w monarchii Habsburgów, Kraków 2020.
• Skutki wychodźstwa do Ameryki, Krakus. Pismo poświęcone sprawom politycznym i społecznym 2 (1892), nr 23, s. 8.
• Sprawozdanie kasowe, Currenda. Pismo urzędowe diecezji tarnowskiej 64 (1914), nr 13, s. 67.
• Sprawozdanie z pracy misyjnej w Król. Saskiem w r. 1912, Currenda. Pismo urzędowe diecezji tarnowskiej 53 (1913), nr 4, s. 30–32.
• Sprawozdanie z rekolekcyi dla wychodźców u XX. Misyonarzy w Tarnowie, Currenda. Pismo urzędowe diecezji tarnowskiej, 61 (1911), nr 3, s. 25.
• Tarnów. List ks. Ignacego Dudziaka z 12 lutego 1913 r., Roczniki Obydwóch Zgromadzeń św. Wincentego a Paulo 19 (1913), z. 4, s. 164–173.
• Trzeci synod diecezji tarnowskiej 1948, Tarnów 1957.
• Walaszek A., Migracje Europejczyków 1650–1914, Kraków 2007.
• Walaszek A., Polscy robotnicy, praca i związki zawodowe w Stanach Zjednoczonych Ameryki, 1880–1922, Wrocław 1988.
• Walaszek A., Reemigracja ze Stanów Zjednoczonych do Polski po I wojnie światowej, 1919–1924, Kraków 1983.
• Walaszek A., Światy imigrantów. Tworzenie polonijnego Cleveland, Ohio 1880–1930, Kraków 1994.
• Wałęga L., WW Duchowieństwu Diecezyi pozdrowienie i błogosławieństwo, Currenda. Pismo urzędowe diecezji tarnowskiej 60 (1910), nr 15, s. 153–160.
• Wołczański J., Wałęga do J. Bilczewskiego – listy, Nasza Przeszłość, 1998, t. 90, s. 250.
• Wskazówki dla wychodźców do Brazylii, Warszawa 1929.
• Wskazówki dla wychodźców udających się do Ameryki oraz rozmówki polsko-angielskie, ułożył J. Okołowicz, Kraków 1911.
• Zieliński T.J., Protestantyzm ewangelikalny. Studium specyfiki religijnej, Warszawa 2013.
• Zieliński T.J., Ewangelikalizm, [w:] Encyklopedia, t. 3, red. T. Gadacz, B. Milerski, Warszawa 2011, s. 498–501.
• „Gazeta Polska. Codzienne pismo polsko-katolickie” 32 (1928).
• „Głos Pracy. Dwutygodnik chrześcijańsko-społeczny” 1 (1930).
• „Gwiazda katolicka. Czasopismo religijno-naukowe, społeczne i beletrystyczne” 1 (1890).
• „Kurjer Polski” 20 (1917).
• „Lud katolicki” 4 (1917)–11 (1923).
• „Nowa Zorza” 35 (1931) 3.
• „Pogoń. Tygodnik polityczny i ekonomiczno-społeczny” 9 (1889)–34 (1914).
• „Postęp” 24 (1913).
• „Ruch Katolicki. Organ Akcji Katolickiej w Polsce” 9 (1939).
• „Społeczna Praca. Tygodnik polityczny, ekonomiczno-społeczny i informacyjny” 1 (1925).
• „Tygodnik Mieszczański” 3 (1913).
• „Związek Chłopski. Organ stronnictwa chłopskiego i klubu sejmowego katolicko-ludowego” 11 (1904).

Identifiers

DOI

10.15804/hso210408

Biblioteka Nauki

1916865