The relationships between the margraves of Brandenburg and the Knights Templar (12th–14th c.)

• Authors: Kamil Wasilkiewicz

Abstracts

EN

The paper focuses on the relationships between the margraves of Brandenburg from the House of Ascania and the Knights Templar. The author presents four essential stages of these relationships: occasional contacts, the conflict over the Transodrian estates, rapprochement and collaboration.

Keywords

PL

margrabiowie brandenburscy; dynastia askańska; templariusze; komandoria w Tempelhof

EN

the margraves of Brandenburg; the House of Ascania; the Knights Templar; the commandery in Tempelhof

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Historia Slavorum Occidentis
• Year: 2022
• Issue: 1 (32)
• Pages: 31-60

Dates

published

2022

Contributors

author

Kamil Wasilkiewicz

• https://orcid.org/0000000244359766

References

• Ad providam, [In:] Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, vol. 2, eds. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2007, pp. 482–495
• Codex diplomaticus Anhaltinus, ed. O. von Heinemann, vol. 1: 936–1212, part 2: 1123–1170. 18., Dessau 1869
• Codex diplomaticus Brandenburgensis Continuatus. Sammlung ungedruckter Urkunden zur Brandenburgischen Geschichte, ed. G.W. von Raumer, Hildesheim–New York 1976
• Codex diplomaticus Brandenburgensis. Sammlung der Urkunden, Chroniken und son¬stigen Geschichtsquellen für die Geschichte der Mark Brandenburg und ihrer Re¬genten, ed. A.F. Riedel, vol. 2/1, Berlin 1843; vol. 1/13, Berlin 1857; vol. 1/14, Berlin 1857; 1/18, Berlin 1859; vol. 1/19, Berlin 1860; vol. 1/20, Berlin 1861; vol. 1/24, Berlin 1863
• Codex diplomaticus Silesiae, vol. 1/7: Regesten zur schlesischen Geschichte. Namens des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens, ed. C. Grünhagen, part 1: Bis zum Jahre 1250, Breslau 1884
• Der Berlinischen Urkunden, part 1: die Zeit der Askanier von 1232 bis 1323, [In:] Urkun¬den-Buch zur Berlinischen Chronik. 1232 bis 1550, eds. F. Voigt, E. Fidicin, Berlin 1880
• Historisch-diplomatische Beiträge zur Geschichte der Stadt Berlin, vol. 2: Berlinische Urkunden von 1261 bis 1550, ed. E. Fidicin, Berlin 1837
• Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski: obejmujący dokumenta tak już drukowane, jak dotąd nie ogłoszone, sięgające do roku 1400, wydany staraniem Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego, vol. 2: 1288–1349, Poznań 1878
• Kronika polska, ed. L. Ćwikliński, [In:] Monumenta Poloniae historica, vol. 3, Lwów 1878, pp. 578–656
• Pommersches Urkundenbuch, vol. 2, part 1, ed. R. Prümers, Stettin 1881; vol. 2, part 2, ed. R. Prümers, Stettin 1885; vol. 3, part 1, ed. R. Prümers, Stettin 1888; vol. 4, part. 1, ed. G. Winter, Stettin 1903
• Regesten der Markgrafen von Brandenburg aus askanischem Hause, ed. H. Krabbo, vol. 1, Leipzig 1910; vol. 2, Leipzig 1911; vol. 3, München und Leipzig 1913
• Urkunden und Regesten zur Geschichte des Templerordens im Bereich des Bistums Cam¬min und der Kirchenprovinz Gnesen, ed. W. Irgang, Köln–Wien 1987
• Vox in excelso, [In:] Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, vol. 2: 869–1312, eds. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2007, pp. 464–482
• Barber M., Templariusze, transl. R. Sudół, Warszawa 1999
• Barber M., The Trial of the Templars, Cambridge 2006
• Berwinkel R., Süpplingenburg – Kollegiatstift, ab ca. 1170–1312 Templer, anschließend Johanniter ( 1130 bis 1820), [In:] Niedersächsisches Klosterbuch. Verzeichnis der Klöster, Stifte, Kommenden und Beginenhäuser in Niedersachsen und Bremen von den Anfängen bis 1810, eds. J. Dolle, D. Knochenhauer, vol. 3, Bielefeld 2012, pp. 1403–1408
• Borchardt K., The Templars in Central Europe, [In:] The Crusades and the Military Orders. Expanding the Frontiers of Medieval Latin Christianity, eds. Z. Hunyadi, J. Laszlovszky, Budapest 2001, pp. 233–244
• Breitsprecher A., Die Komturei Rörchen-Wildenbruch. Geschichte des Landes Bahn und Wildenbruch, Stettin 1940
• Brzustowicz G.J., Die Aufhebung des Templerordens in der Neumark und in Pommern, [In:] Regionalität und Transfergeschichte. Ritterordenskommenden der Templer und Johanniter im nordöstlichen Deutschland und Polen, ed. Ch. Gahlbeck [et al.], Ber¬lin 2014, pp. 155–170
• Brzustowicz G.J., Likwidacja zakonu templariuszy w Nowej Marchii i na Pomorzu Zachodnim, Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny 16 (2009), pp. 47– –59
• Burzyński E., Zakon rycerski templariuszy na ziemiach Polski piastowskiej i na Pomorzu Zachodnim, Wodzisław Śląski 2010
• Burzyński E., Zestawienie imienne i przynależność konwentualna członków rycerskiego zakonu templariuszy z komandorii lokowanych na terenie ziem piastowskich i na Pomorzu Zachodnim, [In:] Na szlakach dwóch światów. Studia ofiarowane Profe¬sorowi Jerzemu Hauzińskiemu, ed. A. Teterycz-Puzio, Słupsk 2016, pp. 571–594
• Dobosz J., Kostrzyn nad Odrą w latach 1232–1536, [In:] Kostrzyn nad Odrą. Dzieje dawne i nowe, ed. J. Marczewski, Poznań 1991, pp. 77–110
• Gahlbeck Ch., Der Oder-Drage-Raum in voraskanischer Zeit. Grosspolen, Schlesien und Pommern im Wettstreit um den Besitz der Späteren Neumark, Jahrbuch für die Geschichte Mittel- und Ostdeutschlands. Zeitschrift für vergleichende und preußische Landesgeschichte 45 (1999), pp. 1–97
• Gahlbeck Ch., Grossendorf (Wielka Wieś). Kommende des Templerordens, [In:] Bran¬denburgisches Klosterbuch. Handbuch der Klöster, Stifte und Kommenden bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts, vol. 1, ed. H.-D. Heimann [et al.], Berlin 2007, pp. 543–550
• Gahlbeck Ch., Soldin (Myślibórz). Kommende des Templerordens, [In:] Brandenbur¬gisches Klosterbuch. Handbuch der Klöster, Stifte und Kommenden bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts, vol. 2, ed. H.-D. Heimann [et al.], Berlin 2007, pp. 1107– –1110
• Gahlbeck Ch., Zielenzig (Sulęcin), Kommende des Templerordens, [In:] Brandenbur¬gisches Klosterbuch. Handbuch der Klöster, Stifte und Kommenden bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts, vol. 2, ed. H.-D. Heimann [et al.], Berlin 2007, pp. 1338–1344
• Gahlbeck Ch., Zisterzienser und Zisterzienserinnen in der Neumark, Berlin 2002
• Gahlbeck Ch., Schumann D., Quartschen (Chwarszczany). Kommende des Templer-bzw. Johanniterordens, [In:] Brandenburgisches Klosterbuch. Handbuch der Klöster, Stifte und Kommenden bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts, vol. 2, ed. H.-D. Heimann [et al.], Berlin 2007, pp. 991–1018
• Gebuhr R., Templer und Machtpolitik. Bemerkungen zur Kommende Tempelhof im Süden Berlins, [In:] Regionalität und Transfergeschichte. Ritterordenskommenden der Templer und Johanniter im nordöstlichen Deutschland und Polen, ed. Ch. Gahl¬beck [et al.], Berlin 2014, pp. 121–139
• Heinrich E., Die Dorfkirche in Tempelhof. Eine baugeschichtliche Untersuchung, Der Bär von Berlin. Jahrbuch des Vereins für die Geschichte Berlins 4 (1954), pp. 45–88
• Hoogeweg H., Die Stifter und Klöster der Provinz Pommern, vol. 2, Stettin 1925
• Hope P., Curia militiae templi in Liceniz. Z dziejów templariuszy na zaodrzańskim obszarze diecezji lubuskiej, Poznański Rocznik Archiwalno-Historyczny 2/3 (1994–1995), pp. 11–18
• Jarzewicz J., Gotycka architektura Nowej Marchii. Budownictwo sakralne w okresie Askańczyków i Wittelsbachów, Poznań 2000
• Jurek T., Konrad I głogowski, Studium z dziejów dzielnicowego Śląska, Roczniki Histo¬ryczne 54 (1988), pp. 111–141
• Klassa B., Siedziby joannitów na ziemiach polskich do 1312 roku, Zielona Góra 2012
• Kołosowski P., Wieś templariuszy, Chwarszczany 2018
• Korta W., Historia Śląska do 1763 roku, Warszawa 2003
• Labuda G., Zajęcie Ziemi Lubuskiej przez margrabiów brandenburskich w połowie XIII wieku, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka 28 (1973), no. 3, pp. 311–322
• Lehmann G., Patzner Ch., Die Templer im Osten Deutschlands, Erfurt 2005
• Loud G.A., The German Crusade of 1197–1198, Crusades 13 (2014), pp. 143–172
• Lüpke H., Das Land Tempelburg. Eine historisch-geographische Untersuchung, Baltische Studien. Neue Folge 35 (1933), pp. 29–97
• Lüpke H., Die Templerkommende Tempelhof. Ein Beitrag zur Geschichte des Templeror¬dens in Ostdeutschland, Teltower Kreis Kalender 30 (1933), pp. 21–34
• Lüpke H., Untersuchungen zur Geschichte des Templerordens im Gebiet der nordost¬deutschen Kolonisation, Bernburg 1933
• Łosińska A., Badania weryfikacyjno-sondażowe na stan. 6 I 6A w miejscowości Wie¬lowieś – Wszeborów, gm. Sulęcin, woj. gorzowskie, Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne 2 (1993), pp. 201–213
• Melville M., Dzieje templariuszy, transl. A. Jędrychowska, Warszawa 1991
• Metz H., Hermannus de Templo und Tempelhof. Eine Untersuchung zur Ersterwähnung des gleichnamigen Dorfes auf dem Teltow, Mitteilungsblatt der Landesgeschichtli¬chen Vereinigung für die Mark Brandenburg 102 (2001), no. 3, pp. 73–87
• Mucke E., Die slavischen Ortsnamen der Neumark, Schriften des Vereins für Ge¬schichte der Neumark 7 (1898), p.
• Mularczyk J., Podziały Śląska między synów Henryka II Pobożnego w połowie XIII wieku, Przegląd Historyczny 76 (1985), no. 3, pp. 481–504
• Naumann C., Der Kreuzzug Kaiser Heinrichs VI, Frankfurt am Main 1994
• Nève M. de, Cante M., Wittkopp B., (Berlin-) Kommende des Templer-bzw. Johanniterordens, [In:]Brandenburgisches Klosterbuch. Handbuch der Klöster, Stifte und Kommenden bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts, vol. 2, ed. H.-D. Heimann [et al.], Berlin 2007, pp. 1275–1288
• Nicholson H., Rycerze templariusze, transl. P. Chojnacki, Warszawa 2005
• Partenheimer L., Knüvener P., Kommende des Johanniterordens, [In:] Bran¬denburgisches Klosterbuch. Handbuch der Klöster, Stifte und Kommenden bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts, vol. 2, ed. H.-D. Heimann [et al.], Berlin 2007, pp. 1289–1304
• Przybył M., Die Herzöge von Großpolen und Schlesien und die Templer im Raum an der mittleren Oder und unteren Warthe, [In:] Regionalität und Transfergeschichte. Ritterordenskommenden der Templer und Johanniter im nordöstlichen Deutschland und Polen, ed. Ch. Gahlbeck [et al.], Berlin 2014, pp. 140–154
• Przybył M., Polityka Piastów śląskich i wielkopolskich wobec templariuszy nad środkową Odrą i dolną Wartą w XIII wieku, Slavia Antiqua 62 (2021), pp. 329–345
• Radacki Z., Średniowieczne zamki Pomorza Zachodniego, Warszawa 1976
• Rozenkranz E., Kostrzyn, [In:] Studia nad początkami i rozplanowaniem miast nad środkową Odrą i dolną Wartą (województwo zielonogórskie), vol. 1: Ziemia Lu buska, Nowa Marchia, Wielkopolska, eds. Z. Kaczmarczyk, A. Wędzki, Zielona Góra 1967, pp. 211–226
• Rymar E., Datacja układu templariuszy z margrabiami brandenburskimi w sprawie ko¬mandorii chwarszczańskiej i myśliborskiej (31 XII 1262), Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny 8 (2001), pp. 311–315
• Rymar E., Dzieje Bań i Ziemi Bańsko-Swobnickiej ok. 1230–1945, [In:] Banie nad Tywą. Z dziejów Ziemi Bańsko-Swobnickiej, ed. E. Rymar, Pyrzyce 1999, pp. 67– –205
• Rymar E., Historia polityczna i społeczna Nowej Marchii w średniowieczu (do roku 1535), Gorzów Wlkp. 2015
• Rymar E., Komandoria chwarszczańska templariuszy i joannitów (1232–1540), Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny 9 (2002), pp. 11–47
• Rymar E., Kolińska komturia na tle dawnych dziejów stargardzkich joannitów, Stargar¬dia. Rocznik Muzeum w Stargardzie poświęcony przeszłości i kulturze Pomorza 3 (2003), pp. 49–70
• Rymar E., Klucz do ziem polskich, czyli dzieje Ziemi Lubuskiej aż po jej utratę przez Piastów i ugruntowanie władzy margrabiów brandenburskich, Gorzów Wielkopol¬ski 2007
• Rymar E., Nazwy wodne prawobrzeżnej dolnej Warty między Santokiem i Kostrzynem, Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny 19 (2012), pp. 23–77
• Rymar E., Powstanie i stan posiadania pomorskich komend templariuszy w Chwarszc¬zanach i Myśliborzu w XIII wieku, Przegląd Zachodniopomorski 2 (31) (1987), no. 2, pp. 192–204
• Rymar E., Słownik historyczny Nowej Marchii w średniowieczu, vol. 2: Ziemia chojeńska, mieszkowicka, trzcińska i kostrzyńska, Chojna–Wodzisław Śląski 2016
• Rymar E., Udział Pomorza w wojnie koalicyjnej z Brandenburgią 1283–1284, [In:] W kręgu idei, polityki i wojska. Studia ofiarowane Profesorowi Januszowi Farys¬iowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, ed. T. Sikorski [et al.], Szczecin 2009, pp. 471–487
• Rymar E., Władcy Brandenburgii (Askańczycy) na dzisiejszych ziemiach polskich, zwłaszcza w Nowej Marchii i na Pomorzu w latach 1200–1319 (itinerarium): wyd. II, Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny 15 (2008), pp. 17–40
• Schultze J., Das Alter des Tempelhofs. Nachweise und Argumente, Der Bär von Berlin. Jahrbuch des Vereins für die Geschichte Berlins 4 (1954), pp. 89–99
• Schultze J., Die Mark Brandenburg, vol. 1: Entstehung und Entwicklung unter den askanischen Markgrafen (bis 1319), Berlin 1989
• Schumann D., Die mittelalterlichen Ordensbauten der ehemaligen Templerkommenden in Lietzen und Quartschen (Chwarszczany). Konzepte sakraler Architekturgestal¬tung im späten 13. Jahrhundert, [In:] Regionalität und Transfergeschichte. Ritter¬ordenskommenden der Templer und Johanniter im nordöstlichen Deutschland und Polen, ed. Ch. Gahlbeck [et al.], Berlin 2014, pp. 412–441
• Socha K., Wczesnośredniowieczny gród w Kostrzynie nad Odrą – mity i fakty. Przyc¬zynek do dyskusji, [In:] Woda – żywioł ujarzmiony i nieujarzmiony. VII Polsko-Ni¬emieckie Spotkania Archeologiczne: Janowiec, 24–25 maja 2012, eds. A. Jaszewska, A. Michalak, Zielona Góra 2015, pp. 211–229
• Spors J., Początki i stan posiadania templariuszy w ziemi kostrzyńskiej w latach 1232– –1261, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza 16 (1987), no. 2, pp. 111–128
• Starnawska M., Mnisi – rycerze – szlachta. Templariusze i joannici na pograniczu wiel¬kopolsko-brandenbursko-pomorskim, Kwartalnik Historyczny 99 (1992), no. 1, pp. 3–31
• Steinführer H., Braunschweig – Templer (Nach 1173 bis 1312/57), [In:] Niedersäch¬sisches Klosterbuch. Verzeichnis der Klöster, Stifte, Kommenden und Beginenhäuser in Niedersachsen und Bremen von den Anfängen bis 1810, eds. J. Dolle, D. Knochen¬hauer, vol. 1, Bielefeld 2012, pp. 142–143
• Stróżyk P., Fundacja preceptorii templariuszy w Tempelhof, Roczniki Historyczne 58 (1992), pp. 5–22
• Wałkówski A., Poglądy na sprawę utraty Lubusza w świetle badań dyplomatycznych nad umową z 1249 roku, Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny 1 (1994), pp. 20–32
• Wasilkiewicz K., Biskupi lubuscy wobec zakonu templariuszy (XIII–XIV w.), Collo¬quia Lubuskie 2 (7) (2019), pp. 37–62
• Wasilkiewicz K., Templariusze i joannici w biskupstwie lubuskim (XIII–XVI w.), Gniezno 2016
• Wasilkiewicz K., Zakon templariuszy na Ziemi Lubuskiej w XIII i XIV wieku, [In:] Społeczeństwo Polski Średniowiecznej, vol. 12, ed. S. Górzyński, Warszawa 2012, pp. 91–133
• Weiss A., Organizacja diecezji lubuskiej w średniowieczu, Studia kościelno-historyczne, vol. 1, Lublin 1977
• Wigger A., Schumann D., Kommende des Templer- bzw. Johanniterordens, [In:] Brandenburgisches Klosterbuch. Handbuch der Klöster, Stifte und Kommenden bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts, vol. 2, ed. H.-D. Heimann [et al.], Berlin 2007, pp. 805– –817
• Wohlbrück S.W., Geschichte des ehemahligen Bisthums Lebus und des Landes dieses Nahmens, vol. 3, Berlin 1832
• Wybranowski D., Fundacja komandorii joannitów w Goleniowie na tle stosunków księcia Bogusława IV z zakonami rycerskimi w latach 1280–1291, Przegląd Zach¬odniopomorski 14 (43) (1999), no. 3, pp. 9–23
• Zientara B., Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1997
• Żerelik R., Dzieje Śląska do 1526 roku, [In:] Historia Śląska, ed. M. Czapliński [et al.], Wrocław 2007, pp. 62–64

Identifiers

DOI

10.15804/hso220102

Biblioteka Nauki

2037091