Parentyfikacja dziadków czynnikiem resilience w funkcjonowaniu rodziny samotnej matki – przegląd badań

• Authors: Elżbieta Napora , Agnieszka Kozerska , Anna M. Schneider

Title variants

EN

Parentification of Grandparents as a Resilience Factor in the Functioning of a Single Mother’s Family – Research Overview

Abstracts

EN

The paper shows the condition of research on the engagement of grandparents as a factor protecting a single mother and her family including the adolescent. According to the authors, the involvement of grandparents is one of the best methods of support. It is not only the means to eliminate social exclusion of a single mother and her child but also to encourage those who provide help. Numerous articles, book chapters, and conference papers published over the last three decades have been analysed.

Keywords

EN

single mother family; resilience; parentification of grandparents

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Kultura i Edukacja
• Year: 2014
• Issue: 1(101)
• Pages: 51-71

Dates

published

2014

Contributors

author

Elżbieta Napora

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

author

Agnieszka Kozerska

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

author

Anna M. Schneider

• National Measurement Laboratory in New South Wales, Australia

References

• Adamczuk E., Wychowanie dzieci w rodzinach samotnych matek, Lublin 1988.
• Aquilino W.S., The Lifecourse of Children Born to Unmarried Mothers: Childhood Living Arrangements and Young Adult Outcomes, „Journal of Marriage and the Family” 1996, No. 58.
• Baydar N., Brooks-Gunn J., Profiles of Grandmothers Who Help Care for Their Grandchildren in the United States, „Family Relations” 1998, Vol. 4, No. 47.
• Białas A., Bieda i ubóstwo: konsekwencje dla dziecka i rodziny, „Opieka. Wychowanie. Terapia” 2001, Vol. 2, nr 46.
• Bornat J., Dimmock B., Jones D., Peace S., Stepfamilies and Older People: Evaluating the Implications of Family Change for an Ageing Population, „Ageing and Society” 1999, No. 19.
• Borucka A., Ostaszewski K., Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia, „Medycyna Wieku Rozwojowego” 2008, Vol. 2, nr 12.
• Borucka A., Pisarska A., Koncepcja resilience – czyli jak można pomóc dzieciom i młodzieży z grup podwyższonego ryzyka [w:] Nowe wyzwania w wychowaniu i profilaktyce. Materiały konferencyjne 2012, Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Bridges L.J., Roe A.E.C., Dunn J., O’Connor T.G., Children’s Perspectives on Their Relationships with Grandparents Following Parental Separation: a Longitudinal Study, „Social Development” 2007, Vol. 3, No. 16.
• Brody G.H., Stoneman Z., Flor D., Parental Religiosity, Family Processes, and Youth Competence in Rural, Two-Parent African American Families, „Developmental Psychology” 1996, No. 32.
• Bryson K., Casper L.M., Coresident Grandparents and Grandchildren, „Current Population Reports” 1999, No. 198.
• Buzi R., Weinman M.L., Smith P.B. The Relationship between Adolescent Depression and a History of Sexual Abuse, „Adolescence” 2007, No. 42.
• Cavanaugh J., Starzenie się [w:] Psychologia rozwojowa, P.E. Bryant, A.M. Colman (red.), Poznań 1997.
• Chodkowska M., Realizacja ról dziadków w rodzinach polskich tradycyjnych i współczesnych, http://www.pulib.sk/elpub2/FF/Balogova1/pdf_doc/34.pdf.
• Coleman D.A., Populations of the Industrial World. A Convergent Demographic Community? „International Journal of Population Geography” 2002, No. 8.
• Craig A., Bond L., Burns J.M., Vella-Brodrick D.A., Sawyer S.M., Adolescent Resilience: a Concept Analysis, „Journal of Adolescence” 2003, No. 26.
• Cudak H., Kowolik P., Pindera M., Subiektywne i obiektywne ubóstwo materialne w rodzinie polskiej, „Auxilium Sociale – Wsparcie Społeczne” 1999, nr 3 – 4.
• Czekanowski P., Rodzina w życiu osób starszych i osoby starsze w rodzinie [w:] Polska starość, B. Synak (red.), Gdańsk 2002.
• Demo D., Acock A., Family Diversity and the Division of Domestic Labor, „Family Relations” 1993, No. 42.
• Dench G., Ogg J., Grandparenting in Britian: A Baseline Study, London 2002.
• Dench G., Ogg J., Thomson K., The Role of Grandparents in British Social Attitudes: The 16th Report, London 1999.
• DeLeire T., Kalil, A., Good Things Come in Threes: Single-parent Multigenerational Family Structure and Adolescent Adjustment, http://www.ipr.northwestern.edu/jcpr/workingpapers/wpfiles/deleire_kalil.pdf.
• Dex S., Ward K., Parental Care and Employment in Early Childhood, an Analysis of the Millennium Cohort Study Sweeps 1, and 2, http://www.fatherhoodinstitute.org/uploads/ publications/257.pdf.
• Dunn, J., Understanding Children’s Family Worlds: Family Transitions and Children’s Outcome, Merrill-Palmer Quarterly, „Journal of Developmental Psychology” 2004, Vol. 3, No. 50.
• Dyczewski L., Rodzice jako dziadkowie, Miłość, małżeństwo, rodzina [w:] Miłość, małżeństwo, rodzina, F. Adamski (red.), Kraków 1981.
• Elder G., Eccles J., Ardelt M., Lord S., Inner-City Parents under Economic Pressure: Perspectives on the Strategies of Parenting, „Journal of Marriage and the Family” 1995, No. 57.
• Entwisle D., Alexander K., Family Type and Children’s Growth in Reading and Math over the Primary Grades, „Journal of Marriage and the Family” 1996, No. 58.
• Filipow D., Zmieniająca się struktura rodziny w Europie. Portret rodziny w Europie [Changing family formations in Europe. Portrait of the family in Europe], http://www.stat. gov.pl/cps/rde/xbcr/bip/BIP_biuletyn_RRL_50.pdf.
• Flewelling R., Bauman K., Family Structure as a Predictor of Initial Substance Use and Sexual Intercourse in Early Adolescence, „Journal of Marriage and the Family” 1990, No. 52.
• Frühauf C.A., Jarrott S.E., Allen K.A., Grandchildren’s Perceptions of Caring for Grandparents, „Journal of Family” 2006, No. 27.
• Fuller-Thomson E., Minkler M., Driver D., A Profile of Grandparents Raising Grandchildren in the United States’, „Gerontologist” 1997, No. 3.
• Giarrusso R., Feng D., Silverstein M., Bengtson V.L., Grandparent-Adult Grandchild Affection and Consensus – Cross-Generational and Cross-Ethnic Comparisons, „Journal of Family Issues” 2001, Vol. 4, No. 22.
• Glaser K., Ribe E., Montserrat E., Waginger U., Price D., Stuchbury R., Tinker A., Grandparenting in Europe, London, http://www.grandparentsplus.org.uk/.
• Hank K., Buber I., Grandparents Caring for Their Grandchildren Findings From the 2004 Survey of Health, Ageing, and Retirement in Europe, „Journal of Family Issues” 2009, No. 30.
• Harwas-Napierała B., Rodzina w kontekście współczesnych zagrożeń [w:] Rozwojowe i wychowawcze aspekty życia rodzinnego, T. Rostowska, A. Jarmołowska (red.), Warszawa 2010.
• Harwood J., Lin M.C., Affiliation, Pride, Exchange and Distance in Grandparents’ Accounts of Relationships with Their College-Age Grandchildren, „Journal of Communication” 2000, No. 50.
• Henderson C.E., Hayslip B., Sanders L.M., Louden L., Grandmother-Grandchild Relationship Quality Predicts Psychological Adjustment Among Youth From Divorced Families, „Journal of Family Issues” 2009, No. 30 (9).
• Holdnack J.A., The Long-Term Effects of Parental Divorce on Family Relationships and the Effects on Adult Children’s Self-Concept [w:] Divorce and the Next Generation: Effects on Young Adults’ Patterns of Intimacy and Expectations for Marriage, A. Craig (red.), Binghamton 1993.
• Jayakody R., Kalil A., Social Fathering in Low-Income, African American Families with Preschoolers, „Journal of Marriage and the Family” 2002, Vol. 2, No. 64.
• Jendrek M.P., Grandparents Who Parent Their Grandchildren – Effects on Lifestyle, „Journal of Marriage and the Family” 1993, Vol. 3, No. 55.
• Kalil A., Eccles, J., Parent-Adolescent Relationships, Parenting Behaviours, and Maternal Well-Being in Single vs. Two-Parent Black Families, the Biennial Meeting of the Society for Research on Adolescence, San Diego, CA 1994.
• Kivnick, H.Q. Grandparenthood and Mental Health: Meaning, Behavior, and Satisfaction [w:] Grandparenthood, V.L. Bengtson, J.F. Robertson (red.), Beverly Hills 1985.
• Kleist D., Single-Parent Families: A difference that Makes a Difference? „The Family Journal: Counseling and Therapy for Couples and Families” 1999, Vol. 4, No. 7.
• Kotowska I.E., Matysiak A., Styrc M., Second European Quality of Life Survey Family Life and Work, eurofound.europa.eu/pubdocs/2010/02/en/1/EF1002EN.pdf.
• Ku godnej starości. Raport o rozwoju społecznym Polski, S. Golinowska (red.), Warszawa 1999.
• Kurczewski J., Oklej A., Polish Grandparents and Grandchildren Mutual Normative Expectations, ciimu.org/webs/wellchi/publications.htm.
• Kuśmierz W., Wpływ rodziny rozbitej na sytuacje szkolną dzieci, „Życie Szkoły” 2000, nr 3.
• Lachowska B., Dzieci osób owdowiałych, Lublin 1998.
• Leadbeater B., Bishop S., Predictors of Behavior Problems in Preschool Children of Inner- -City Afro-American and Puerto-Rican Adolescent Mothers, „Child Development” 1994, No. 65.
• Masselam V.S., Marcus R.F., Stunkard C. L, Parent-Adolescent Communication, Family Functioning, and School Performance, „Adolescence” 1990, Vol. 99, No. 25.
• McLanahan S.S., Sandefur G., Growing Up in a Single Parent Family: What Hurts, What Helps, Cambridge 1994.
• McGarry K., Schoeni R.F., Transfer Behavior within the Family: Results from the Asset and Health Dynamics Survey, „The Journals of Gerontology: Social Sciences” 1997, No. 52.
• McLoyd V.C., The Impact of Economic Hardship on Black Families and Children: Psychological Distress, Parenting, and Socioemotional Development, „Child Development” 1990, No. 61.
• Miller J.E., Davis D., Poverty History, Marital History, and Quality of Children’s Home Environments, „Journal of Marriage and the Family” 1997, No. 59.
• Miller S.S., Cavanaugh J., The Meaning of Grandparenthood and its Relationship to Demographic, Relationship, and Social Participation Variables, „Journal of Gerontology: Psychological Sciences” 1990, No. 45.
• Minkler M., Fuller-Thomson E., African American Grandparents Raising Grandchildren: A National Study using the Census 2000 American Community Survey, „Journals of Gerontology” Series B-Psychological Sciences and Social Sciences 2005, No. 60.
• Miszczuk E., Miszczuk-Wereszczyńska M., Samotna matka w społeczeństwie obywatelskim. Diagnoza aktywności dolnośląskich kobiet, http://www.fundacjairs.org/projekty/ samotna-matka/.
• Napora E., Komunikacja matek w ocenie dorastających córek i synów pochodzących z rodzin o różnej strukturze, „Psychologia Rozwojowa” 2013, t. 18, nr 1.
• Napora E., Struktura rodziny, wiek i płeć dorastających jako uwarunkowania odbioru komunikacji matek, referat przedstawiony na XXI Ogólnopolskiej Konferencji Psychologii Rozwojowej, Zielona Góra 2012.
• Napora E., Konsekwencje samotnego rodzicielstwa dla społecznego funkcjonowania dziecka, „Małżeństwo i Rodzina” 2005, nr 3.
• Napora E., Kozerska A., Schneider A., Can Deprived Post-Industrial Rural and Small Town Communities Become Ecologically Sustainable? A Study of Resilience in Adolescents from Single Mother Families in the Northern Sub-Region of Silesia in the South of Poland, plakat przedstawiony podczas Międzynarodowej Konferencji, Amsterdam 2012.
• Napora, E., Schneider, A., Kozerska, A., Parentyfikacja dziadków czynnikiem resilience w funkcjonowaniu rodziny samotnej matki – przegląd badań, referat przedstawiony podczas Ogólnopolskiej Interdyscyplinarnej Konferencji Naukowej, Częstochowa/Zawady 2012.
• Narodowy Spis Powszechny, Informacja o sytuacji rodzin w Polsce, 2002, www.unic.un.org. pl/rok_rodziny/mi_informacja.php.
• Ogińska-Bulik N., Juczyński Z., Prężność u dzieci i młodzieży: charakterystyka i pomiar – Polska Skala SPP – 18, „Polskie Forum Psychologiczne” 2011, Vol. 1, nr 16.
• Parnicka U., Wnuki potrzebują dziadków, „Wychowawca” 2008, nr 1.
• Pasernack R., Peres Y., The Contribution of Marriage to Socialization, „Megamot” 1986, No. 29.
• Pielkowa J., Rodzina samotnej matki jako środowisko wychowawcze, Katowice 1983.
• Pisarska A., Ostaszewski K., Resilience w rodzinie – wynik badań warszawskich gimnazjalistów, „Dziecko krzywdzone: Resilience – pozytywna adaptacja dzieci krzywdzonych” 2012, Vol. 40, nr 3.
• Reher D.S., Family Ties in Western Europe, „Population and Development Review” 1998, No. 24.
• Ricciuti H., Single Parenthood and School Readiness in White, Black, and Hispanic 6- and 7-Year-Olds, „Journal of Family Psychology” 1999, Vol. 3, No. 13.
• Richards L., Schmiege C., Problems and Strengths of Single-Parent Families, „Family Relations” 1993, Vol. 3, No. 42.
• Ruiz S.A., Silverstein M., Relationships with Grandparents and the Emotional Well-Being of Late Adolescent and Young Adult Grandchildren, „Journal of Social Issues” 2007, Vol. 4, No. 63.
• Schier, Gdy dziecko staje się rodzicem – odwrócona troska, czyli zjawisko parentyfikacji w rodzinie [w:] Bliskość w rodzinie, B. Tryjarska (red.), Warszawa 2010.
• Schneider A., Napora E., Kozerska A., Parentyfikacja dziadków jako czynnik wpływający na resilience w rodzinie samotnej matki w prowincjonalnej Polsce – zapowiedź badań, referat przedstawiony na Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej, Lublin/Janów Lubelski 2012.
• Schneider A., Napora E., Kozerska A., Parentyfikacja dziadków jako czynnik wpływający na resilience w rodzinie samotnej matki w prowincjonalnej Polsce – zapowiedź badań [w:] Seniorzy i młodzi we wspólnej przestrzeni społecznej, M. Komorska (red.), Lublin 2012.
• Silverstein M., Ruiz S., Breaking the Chain: How Grandparents Moderate the Transmission of Maternal Depression to Their Grandchildren, „Family Relations” 2006, Vol. 5, No. 55.
• Stochmiałek J., Geneza i następstwa funkcjonowania rodzin niepełnych, „Auxilium Sociale” 2003, nr 2.
• Susułowska M., Psychologia starzenia się i starości, Warszawa 1989.
• Sytuacja kobiet na śląskim rynku pracy, raport z badania, 2010, efs.gov.pl/AnalizyRaportyPodsumowania/baza_projektow_badawczych_efs/Documents/Sytuacja_kobiet_na_slaskim_rynku_pracy.pdf.
• Sztumski J., Problemy społeczne wynikające z sytuacji dzieci i młodzieży w procesie przemian zachodzących w Polsce po roku 1989 [w:] Pokolenie wygranych? Ciąg dalszy badań nad sytuacją dzieci i młodzieży w procesie transformacji, J. Sztumski (red.), Katowice 2006.
• Thompson M., Entwisle D., Alexander K., Sundius M., The Influence of Family Composition on Children’s Conformity to the Student Role, „American Educational Research Journal” 1992, No. 29.
• Tarkowska E., Stary człowiek w Polsce, „Więź” 2005, nr 10.
• Thomas J.L., Gender Differences in Satisfaction with Grandparenting, „Psychology and Aging” 1986, No. 1.
• Timonen V., Doyle M., O’Dwyer C., Moore E., The Role of Grandparents in Divorced and Separated Families, Dublin 2009.
• Tucholska S., Obraz siebie u dziewcząt z rodzin rozbitych i pełnych, „Psychologia Wychowawcza” 1989, nr 5.
• Tyszkowa M., Rola dziadków w rozwoju wnuków. Analiza na podstawie wypracowań uczniów i studentów, „Psychologia Wychowawcza” 1990, nr 5.
• Unger D.G., Cooley M., Partner and Grandmother Contact in Black and White Teen Parent Families, „Journal of Adolescent Health” 1992, No. 13.
• Warshak R.A., Santrock J.W., Children of Divorce: Impact of Custody Dispositions on Social Development’ [w:] Life-Span Developmental Psychology: Non-Normative Life Events, E.J. Callahan, K. McClusky (red.), New York 1983.
• Wądołowska K., Polacy wobec ludzi starych i własnej starości. Raport CBOS, 2009, www. cbos.pl.
• Willert A.S., Parentification in Rural African American Single Mother Families: a Study of Adolescent Competence in Context, http://athenaeum.libs.uga.edu.
• Zill N., Peterson J.L., Marital Disruption, Parent-Child Relationships, and Behavior Problems in Children, „Journal of Marriage and the Family” 1986, No. 48.

Identifiers

DOI

10.15804/kie.2014.01.03

Biblioteka Nauki

2171492