Codzienność i świat przeżywany: gdzie jest miejsce dla znaczeń religijnych?

• Authors: Anna Małgorzata Królikowska

Abstracts

EN

The paper analyses categories of every-day reality and of a life-world, reaching also for a related notion of intersubjectivity. Whereas all of them have phenomenological background, only the category of every-day reality has made a career in sociology, breaking offthe connection with its philosophical roots. Its phenomenological interpretations are recurred to in the article, together with showing its relation to Lebenswelt. The main concern is the extent to which it is possible to find religious meanings in every-day life in contemporary societies of the broadly-understood West. A degree to which it is allowed to bring meanings deriving from other spheres into the scope of every-day reality, as well as a concrete symbolic domain to be privileged, are historically and culturally changeable. Secularization that affects a society in an institutional dimension and its common sense, makes religious interpretations being less and less intersubjectively supported and loosing their status of being taken for granted. This situation encourages further secularization of individual life-worlds, and at persons who still identify themselves as religious strengthens the separation of religious province from the other domains of meanings and ways of experiencing the world. There is also a number of people who, despite the decline of presence of religious elements in widely shared common sense, perceive their lives through the prism of religious interpretations, and try to shape their own every-day life in this perspective. A remedy to the evanescence of confirmation in every-day communication are smaller communities clustered around shared meanings, as well as a stronger emphasising an experiential aspect. In the circumstances of the multitude of potentially internalizeable interpretative systems, differentiation of world-views and attitudes to the religious stuff, and lesser presence of religious meanings beyond religious institutions, the life-world category, meant as an individual representation of reality and a frame for experiences, can become an adequate tool of studying.

Keywords

EN

life-world; every-day reality; phenomenology; religious meanings; secularization

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Kultura i Edukacja
• Year: 2017
• Issue: 1(115)
• Pages: 79-93

Dates

published

2017

Contributors

author

Anna Małgorzata Królikowska

References

• Berger, P., Luckmann, T. (1983). Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa: PWN.
• Berger, P. (1990). Modernizacja jako uniwersalizacja herezji. W: H. Grzymała-Moszczyńska (red.), Religia a życie codzienne, cz. I (s. 13-46). Kraków: UJ.
• Berger, P. (1998). Sekularyzm w odwrocie. Res Publica Nowa, 1 (112). s. 67-74.
• Borowik, I. (1990). Charyzma a codzienność. Kraków: UJ.
• Brach-Czaina, J. (1999). Szczeliny istnienia. Kraków: Wydawnictwo eFKa.
• Caillois, R. (1995). Człowiek i sacrum. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
• Calhoun, C., Juergensmeyer, M., VanAntwerpen, J. (red.), (2011). Rethinking secularism. New York: Oxford University Press.
• Casanova, J. (2006). Rethinking Secularization: A Global Comparative Perspective. The Hedgehog Review. Critical Reflections on Contemporary Culture, 1-2 (8), s. 7-22.
• Cicourel, A. (1984). Etnometodologia. W: E. Mokrzycki (red.), Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, t. 1 (s. 221-302). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Cicourel, A. (1989). Założenia teoretyczne. W: Z. Krasnodębski (red.), Fenomenologia i socjologia (s. 378-425). Warszawa: PWN.
• Coenen, H. (1989). Cielesność a życie społeczne. O podstawowym problemie socjologii fenomenologicznej. W: Z. Krasnodębski (red.), Fenomenologia i socjologia (s. 255-286). Warszawa: PWN.
• Dilthey, W. (2004). Budowa świata historycznego w naukach humanistycznych. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
• Duranti, A. (2010). Husserl, intersubjectivity and anthropology. Anthropological Theory, 1 (10). Pobrane z: http://www.sscnet.ucla.edu/anthro/faculty/duranti/Husserl-Intersubject-AT.pdf.
• Garfinkel, H. (1989). Aspekty problemu potocznej wiedzy o strukturach społecznych. W: Z. Krasnodębski (red.), Fenomenologia i socjologia (s. 324-342). Warszawa: PWN.
• Gatskova, K. (2014). Can increasing religiosity foster democratization in Ukraine? Policy Issues, 3. Regensburg: Institut für Ost-und Südosteuropaforschung. Pobrane z: http://www.dokumente.ios-regensburg.de/publikationen/policy_issue/policy_issue_3.pdf.
• Geertz, C. (1992). Religia jako system kulturowy. W: E. Mokrzycki (red.), Racjonalność i styl myślenia (s. 498-555). Warszawa: IFiS PAN.
• Geertz, C. (2005). Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Golka, M. (2009). Czy jeszcze istnieje nie-codzienność? W: M. Bogunia-Borowska (red.), Barwy codzienności (s. 65-76). Warszawa: Scholar.
• Grathoff, R. (1989). Codzienność i świat przeżywany jako przedmiot fenomenologicznej teorii społecznej. W: Z. Krasnodębski (red.), Fenomenologia i socjologia (s. 426-457). Warszawa: PWN.
• Habermas, J. (2000). Filozoficzny dyskurs nowoczesności. Kraków: TAiWPN Universitas.
• Habermas, J. (2003). Teoria działania komunikacyjnego, t. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hannerz, U. (2006). Skreolizowany świat. W: M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje (s. 284-298). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Heidegger, M. (1994). Bycie i czas. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Husserl, E. (1989). Nastawienie nauk przyrodniczych i humanistycznych. Naturalizm, dualizm i psychologia psychofizyczna. W: Z. Krasnodębski (red.), Fenomenologia i socjologia (s. 53-74). Warszawa: PWN.
• Jackson, M. (2008). Existential Anthropology: Events, Exigencies and Effects. New York: Berghahn Books.
• James, W. (1957). Pragmatyzm. Popularne wykłady z zakresu filozofii. Warszawa: Książka i Wiedza.
• James, W. (1958). Doświadczenia religijne. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Krasnodębski, Z. (1991). Kryzys nowoczesności a świat przeżywany. W: A. Jawłowska (red.), Kategoria potoczności. Źródła filozoficzne i zastosowania teoretyczne (s. 39-66). Warszawa: IFiS PAN.
• Lachowska, D. (1987). Codzienność i rozumienie w teorii Alfreda Schütza. W: Z. Krasnodębski (red.), Od transcendentalizmu ku hermeneutyce (s. 159-174). Warszawa: Wydawnictwo UW.
• Lash, S. (2009). Refleksyjność i jej sobowtóry: struktura, estetyka, wspólnota. W: U. Beck, A. Giddens, S. Lash, Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności (s. 145-221). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Luckmann, T. (1989). O granicach świata społecznego. W: Z. Krasnodębski (red.), Fenomenologia i socjologia (s. 287-323). Warszawa: PWN.
• Luhmann, N. (1998). Funkcja religii. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Machaj, I., Gołdyka, L. (red.) (2007). Enklawy życia społecznego. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe US.
• Machaj, I., Gołdyka, L. (red.) (2009). Enklawy życia społecznego. Kontynuacje. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe US.
• Mandes, S. (2012). Świat przeżywany w socjologii. Warszawa: Wydawnictwo UW.
• Manterys, A. (1997). Wielość rzeczywistości w teoriach socjologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mariański, J. (2006). Sekularyzacja i desekularyzacja w nowoczesnym świecie. Lublin: KUL.
• McGuire, M. (2008). Religion. The social context. Long Grove: Waveland Press.
• Mokrzycki, E. (1992). Socjologia a filozofia: punkt widzenia socjologa. W: H. Kozakiewicz, E. Mokrzycki, M. Siemek (red.), Racjonalność współczesności. Między filozofią a socjologią (s. 247-251). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Natanson, M. (1982). Introduction. W: M. Natanson, H. van Breda (eds.), A. Schütz, Collected Papers 1. The Problem of Social Reality (s. xxv-xLvi). The Hague: Springer.
• Patočka, J. (1987). Świat naturalny i fenomenologia: teksty filozoficzne. Kraków: Papieska Akademia Teologiczna.
• Piwowarski, W. (1974). Socjologiczna definicja religii. Studia Socjologiczne, 2 (53). s. 197-218.
• Rolewski, J. (1999). Rozum, nauka, świat przeżywany. Studium filozofii „późnego” Husserla. Toruń: Wydawnictwo UMK.
• Schelsky, H. (1998). Czy trwała refleksja podlega instytucjonalizacji? W: W. Piwowarski (red.), Socjologia religii. Antologia tekstów (s. 189-206). Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Schütz, A., Luckmann, T. (1973). The Structures of the Life-World, vol. 1. Evanston: Northwestern University Press.
• Schütz, A., M. Natanson, H. van Breda (red.), (1982). Collected Papers 1. The Problem of Social Reality. The Hague: Springer.
• Schütz, A., Wagner, H. (red.), (1999). Alfred Schutz on Phenomenology and Social Relations. Chicago: University of Chicago Press.
• Sztompka, P., Bogunia-Borowska, M. (red.), (2008). Socjologia codzienności. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Taylor, C. (2007). A Secular Age. Cambridge, Ma: Harvard University Press.
• Tischner, J. (1993). Myślenie według wartości. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Waldenfels, B. (1989). Rozumienie i porozumienie. Filozofia społeczna Alfreda Schütza. W: Z. Krasnodębski (red.), Fenomenologia i socjologia (s. 235-254). Warszawa: PWN.
• Węgrzecki, A. (1996). Zarys fenomenologii podmiotu. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Wittgenstein, L. (1995). Uwagi o religii i etyce. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Zimmerman, D., Pollner, M. (1989). Świat codzienny jako zjawisko. W: Z. Krasnodębski (red.), Fenomenologia i socjologia (s. 343-377). Warszawa: PWN.

Identifiers

DOI

10.15804/kie.2017.01.05

Biblioteka Nauki

1997113