Kreowanie przestrzeni międzykulturowej na Wileńszczyźnie

• Authors: Alicja Szerląg

Abstracts

PL

Człowiek funkcjonuje w określonych przestrzeniach i miejscach dlań znaczących. Przestrzeń z jednej strony odzwierciedla sposób myślenia o świecie, a z drugiej strony jest emanacją życia społecznego wyrażającą się w jego organizacji, będąc jednocześnie środkiem reprodukcji stosunków społecznych. Jej użytkownikiem i kreatorem zarazem jest człowiek, wchodzący z nią w różnego typu relacje. Może ona przyjmować postać przestrzeni kulturowej, pojmowanej jako przestrzeń fizyczna będąca nośnikiem rzeczywistości kulturowej (zbioru znaczeń i znaków). Z tak pojętą przestrzenią kulturową wiąże się kategoria miejsca, które (jako miejsce znaczące wraz z jego historycznością i racjonalnością) odgrywa istotną rolę w procesie kształtowania się tożsamości jednostki. Kultura miejsca pełni przy tym funkcję jednoczącą, ukierunkowującą i standaryzującą relacje społeczne. W sytuacji jego wielokulturowego charakteru istotną staje się międzykulturowość, a w jej kontekście potencjał międzykulturowy jednostek kreujących przestrzeń międzykulturową w zróżnicowanym kulturowo środowisku lokalnym. Człowiek bowiem wchodzi w relacje z miejscem, a miejsce z człowiekiem, tworząc przestrzeń wzajemnego współbytu. Miejscem znaczącym dla swoich mieszkańców jest Wileńszczyzna, która stanowi swoistą wspólnotę kulturową ukonstytuowaną na styku kultur. Czynnikami ją warunkującymi są wspólne dziedzictwo kulturowe, lokalność, interakcyjność oraz swojskość. Towarzyszą im umiejętności rozpoznawania dziedzictwa kulturowego, inter-akcyjne oraz wielopoziomowego rozwoju. Poznanie i rozumienie uznać należy więc za istotne elementy budowy wspólnoty na styku kultur – międzykulturowej przestrzeni. Sprzyjać im winny działania podejmowane w środowisku lokalnym. Siłą nośną tych działań może być np. sztuka ludowa, folklor, spełniające funkcje kulturotwórczą, edukacyjną i wychowawczą.

EN

A man functions in a given area and significant places. The area, on one hand, reflects the way of thinking about the world, and on the other it expresses social life in its arrangement, at the same time serving as a mean to reproduce social relations. Thus, a man who utilises it and creates it is the one that enters it on basis of various types of relations. It can take shape of cultural space perceived as physical realm that carries cultural reality (a set of significances and signs). A cultural space understood like that entails the category of space, which (as a place of significance with its historicalness and rationality) plays key part on the process of shaping one’s identity. The culture of place at the same time fulfils unifying, directing and standardizing function of the social relations. Given the multicultural character of the place interculturalism is crucial, and within its framework the cross-cultural potential of individuals shaping intercultural space in a culturally diverse local setting. A man enters relations with the place whereas the place creates an area of mutual coexistence with the man. The Vilnius region is a place significant for its inhabitants, as it constitutes a cultural community located in the cultural borderland. The factors that condition it entail common cultural legacy, localness, interaction and sense of familiarity. They are accompanied by the skills of recognizing cultural legacy, followed by interactional competences and multi-dimensional growth. Cognition and understanding therefore shall be considered as the key elements of establishing a community at the meeting points of cultures, i.e. intercultural area. They should be favoured by actions undertaken in the local environment, by the mean of, for instance, folk art, folk culture, that both provide with cultural, educational and pedagogical functions.

Keywords

EN

area; significant place; creating space; intercultural potential; examples of good practices

PL

przestrzeń; miejsce znaczące; kreowanie przestrzeni; potencjał międzykulturowy; przykład dobrej praktyki

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Kultura i Edukacja
• Year: 2018
• Issue: 3(121)
• Pages: 28-41

Dates

published

2018

Contributors

author

Alicja Szerląg

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Agué, M. (2010). Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Judson, G. (2006). Curriculum Spaces: Situating Educational Research, Theory and Practice. Journal of Educational Thought, 40, 229–245.
• Korporowicz, L. (1997). Wielokulturowość a międzykulturowość: od reakcji do interakcji. W: M. Kempny, A. Kopciak, S. Łodziński (red.), U progu wielokulturowości. Nowe oblicza społeczeństwa polskiego (s. 64–72). Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Korporowicz, L. (2011). Socjologia kulturowa. Kontynuacje i poszukiwania. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Lisowski, A. (2003). Koncepcje przestrzeni w geografii człowieka. Warszawa: Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski.
• Mendel, M. (2006). Pedagogika miejsca i animacja na miejsce wrażliwa. W: M. Mendel (red.), Pedagogika miejsca (s. 21–37). Wrocław: Wydawnictwo DSW.
• Mituła-Grzesiak, E. (2010). Wielokulturowe oblicze Wileńszczyzny – kulturowe autoidentyfikacje Polaków. W: A. Szerląg (red.), Wileńszczyzna małą ojczyzną (s. 93–123). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Muszyńska, J. (2014). Miejsce i wspólnota. Poczucie wspólnotowości mieszkańców północno-wschodniego pogranicza Polski. Studium pedagogiczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Nalaskowski, A. (2002). Przestrzenie i miejsca szkoły. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Nikitorowicz, J. (2017). Etnopedagogika w kontekście wielokulturowości i ustawicznie kształtującej się tożsamości. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Norkūnienė, J. (2010). Vilniaus verbos: gyvoji istorija. Vilniaus: Leidykla „Lututė”.
• Pellach, P.J. (2013). Bibliodrama w kontekście dialogu międzyreligijnego: doskonalenie sztuki rozmowy. W: M. Schejbal (red.), Słowo i działanie. Bibliodrama w dialogu międzykulturowym (s. 3–6). Bielsko-Biała: Bielskie Stowarzyszenie Artystyczne Teatr Grodzki.
• Pilarska, J. (2014). Wielowymiarowa tożsamość współczesnych Bośniaków. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
• Sobecki, M. (2016). Komunikacja międzykulturowa w perspektywie pedagogicznej. Studium z pogranicza polsko-litewsko-białorusko-ukraińskiego. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Szczepański, J. (1970). Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa: PWN.
• Szerląg, A. (2010). Mała ojczyzna – przestrzenie autoidentyfikacji. W: A. Szerląg (red.), Wileńszczyzna małą ojczyzną (s. 179–196). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Szerląg, A. (2016). Ku tożsamości pogranicza w polskich rodzinach mieszkających na Wileńszczyźnie. W: E. Karcz-Taranowicz (red.), Obszary i przestrzenie edukacji. Meandry – konteksty – dylematy (s. 283–305). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Identifiers

DOI

10.15804/kie.2018.03.02

Biblioteka Nauki

1985769