W cieniu Olgi Hepnarovéj - totalitaryzm XX wieku w optyce czesko-polskich koprodukcji filmowych

• Authors: Mariusz Guzek

Abstracts

EN

Collaborative endeavor of Polish and Czech cinematography has had a tradition dated back to the 1930s. However, their more and more frequent instances dated after the fall of communism and the change of political system in Central Europe created a specific variant of cinematic cooperation - reference to distressing legacy attributable to 20th century totalitarianism. The article discusses the case of three films produced for Czech and Polish money (with a little Slovak, French and Israeli help) in the last decade: In The Shadow by David Ondříček, Burnish Bush by Agnieszka Holland and I, Olga Hepnarová by Tomáš Weibreb and Petr Kazda. It refers to the common perception and the specifics of the national trauma and explains the status of particular artists associated with different generational experience. Gradually, it brings a handful of information about the reception and place of the discussed images in broadly defined culture.

PL

Wspólne przedsięwzięcia polskiej i czeskiej kinematografii mają tradycję sięgającą lat trzydziestych ubiegłego stulecia. Jednak ich coraz częstsze przypadki, odnotowane po upadku komunizmu i zmianie ustroju w Europie Środkowej wytworzyły szczególny wariant filmowej współpracy - odwołania do bolesnego dziedzictwa związanego z XX-wiecznym totalitaryzmem. Artykuł omawia przypadek trzech filmów wyprodukowanych za pieniądze czeskie i polskie (z niewielką pomocą słowacką, francuską i izraelską) w ostatnim dziesięcioleciu: W cieniu reż. David Ondříček, Gorejący krzew reż. Agnieszka Holland i Ja, Olga Hepnarová reż. Tomáš Weibreb i Petr Kazda. Tekst odnosi się do wspólnych wyobrażeń, specyfiki narodowej traumy, wyjaśnia status poszczególnych artystów związanych z różnym doświadczeniem pokoleniowym. Wreszcie przynosi garść informacji o recepcji i miejscu omawianych obrazów w szeroko rozumianej kulturze.

Keywords

PL

polska kinematografia; czeska kinematografia; koprodukcje; normalizacja; stalinizm; Praska Wiosna

EN

Polish cinematography; Czech cinematography; coproductions; stalinism; Prague Spring; normalization

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Kultura i Edukacja
• Year: 2019
• Issue: 3(125)
• Pages: 36-49

Dates

published

2019

Contributors

author

Mariusz Guzek

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

References

• Adamczak, M. (2013). Dwa ćwiczenia stylistyczne. Odra, 9, s. 102-103.
• Cílek, R. (2014). Oprátka za osm mrtvých. Praha: Marie Tum.
• Cílek, R. (2016). Ja, Olga Hepnarová. Tłum. J. Różewicz. Wrocław: Wydawnictwo Afera.
• Cílek, R. (2010). Olga Hepnarová. Zabíjela, protože neuměla žít. Praha: Nakladatelství XYZ.
• Čulík, J. (2007). Jací jsme: Česká společnost v hraném filmu devadesátých a nultých let. Brno: Host.
• Čulík, J. (2014). Hořící keř je neuvěřitelně slabý film. Pobrane z: https://www.blisty.cz/art/71956-i-horici-ker-i-je-neuveritelne-slaby-film.html.
• Czerkawski, P. (2013). W cieniu. Film, 6, s. 67.
• Czerkawski, P. (2016). Niezgoda na zapomnienie. Rozmowa z Tomašem Weinrebem. Kino, 6, s. 62-63.
• Guzek, M. (2017). Polsko-czeskie inicjatywy filmowe na przełomie wieków. W: A. Szczepańska-Dudziak (red.), Polsko-czeskie kontakty dyplomatyczne, gospodarcze i kulturalne w XX-XXI wieku (s. 87-103). Szczecin: volumina.pl Daniel Krzanowski.
• Holland, A. (2017). Ogień niszczy, ale też oświetla - jako gniew. Pobrane z: https://oko.press/agnieszka-holland-o-samospaleniu-piotra-ogien-niszczy-tez-oswietla-gniew/.
• Holland, A. (2017a). Ogień niszczy, ale też oświetla. Polityka, 43, s. 86-88.
• Hollandová, A. (2017). Oheňničí, ale i osvětluje - jak hněv. Host, 9, s. 16-19.
• Hulík, Š. (2011). Kinematografie zapomnění. Počátky normalizace ve Filmovém studiu
• Barrandov (1968-1973). Praha: Academia.
• Jaremková, M. (2012). Za tieňomtieň. Film sk, 9, s. 15.
• Jaz (2012). Video: Střichalo se, změnila se hudba. Detektivka Ve stínu je hotová. Mladá fronta DNES, , s. 12.
• Jiřiště, J. (2013). Portréty na vícero způsobů: sobotnií jihlavská sklizeň. Pobrane z: http://www.indiefilm.cz/2013/10/28/portrety-na-vicero-zpusobu-sobotni-jihlavska-sklizen/.
• Jiřiště, J. (2018). Rozwój współpracy koprodukcyjnej między telewizją czechosłowacką i polską w cieniu socjalistycznego internacjonalizmu w latach 1953-1989. W: E. Ciszewska, M. Góralik (red.). Polsko-czeskie i polsko-słowackie kontakty filmowe (s. 53-70). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Jopkiewicz, T. (2013). W cieniu. Kino, 9, s. 92.
• Lubelski, T. (2017). Obrona przed bezdomnością? Gorejący krzew - czeski film polskiej reżyserki. W: S. Jagielski, M. Podsiadło (red.). Kino polskie jako kino transnarodowe (s. 287-299). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
• Macek, P. (2017). Václav Vorlíček. Pane, vy jste režisér. Praha: Ikar.
• Ondříček, M., Šmídmajer, M. (2011). Tudy jenom procházíme. Praha: Nakladatelství XYZ.
• Pavlík, O. (2017). How Olga Hepnarová Traveled the World in a Praga Track. Film a doba. Special English Issue, 1, s. 8-11.
• Prášíl, J. (2016). Já, Olga Hepnarová. Deník, dokument, rekonstrukce. Cinepur, 108, s. 42.
• Ptáček, L. (2016). Současná ideologie ve filmech o normalizacji natočených po roce 2000 v pohledu estetického historismu. W: L. Ptáček, P. Kopal (red.). Film a dějiny 6. Postkomunismus. Proměny českéh ohistorického filmu po roce 1989 (s. 69-104). Praha: Václav Žák - Casablanca, Ústav pro studium totalitníchrežimů.
• Serdiukow, A. (2018). Ciekawiej dziś mówić o świecie niż o kinie. Rozmowa z Agnieszką Holland. Magazyn Filmowy SFP, 11 (87), s. 30-37.
• Skopal, P. (2014). Filmová kultura severního trojúhelníku. Filmy, kina a diváci českých zemí, NDR a Polska 1945-1970. Brno: Host.
• Slovák, M. (2016). Minulost jako kinematografická pastiš: Normal, Protektor, Vestinu. W: L. Ptáček, P. Kopal (red.). Film a dějiny 6. Postkomunismus. Proměny českého historického filmu po roce 1989 (s. 105-127). Praha: Václav Žák - Casablanca, Ústav pro studium totalitní chrežimů.
• Socha, J. (2017). Ja, Olga Hepnarová. Kino, 1, s. 86.
• Spáčilová, M. (2012). Film Ve stínu vnáší do soumraku českého filmu paprstek světla. Mlada fronta DNES, nr 256, s. 13
• Spačílová, M. (2016). Recenze: Já, Olga Hepnarová. Osamělá lesba, až potom vražedkyně. Mlada fronta DNES, 78, s. 16.
• Spačílova, T. (2016). Rozhovor. Hepnarovou jsme si vyrobili sami. Reflex, 15, s. 36-41.
• Štefunková, Z. (2012). Vysokáhra v temných farbach. Film.sk, 10, s. 26-27.
• Szczerba, J. (2013). Czarny czeski film. Bez kufla piwa, ale z szansą na Oscara. Gazeta Wyborcza, 142, s. 15.
• Szczygieł, M. (2012). Krzew gorejący. Agnieszka Holland o Janie Palachu w Pradze. Filmowy Magazyn do Czytania, 1, s. 44-45.
• Votruba, V. (2016). Recenze: Český film se může pochlubit dalším pokładem. Má název Já, Olga Hepnarová. Pobrane z: https://www.budejckadrbna.cz/zpravy/kultura/11389-recenze-cesky-film-se-muze-pochlubit-dalsim-pokladem-ma-nazev-ja-olga-hepnarova.html.
• zj [Zdeněk Jirásek], j-kna [Jiři Knapík], (2012). Peněžní reforma. W: J. Knapik, M. Franc (red.), Průvodce kulturním děním a životním stylem v českých zemích II (s. 668-670). Praha: Academia.

Identifiers

DOI

10.15804/kie.2019.03.03

Biblioteka Nauki

1967926