Ku globalnemu paradygmatowi współistnienia kultur w warunkach ustawicznych migracji

• Authors: Jerzy Nikitorowicz

Abstracts

PL

Autor wychodzi z założenia, że problem migracji jest wpisany w rozwój człowieka i kultur. Traktując kulturę odziedziczoną jako wartość niezbywalną, podstawę pozwalającą uświadomić i kreować paradygmat współistnienia kultur, wskazuje na dominujące obecnie zasady polityki globalnej. Uważa, że ludzie, należąc do tej samej cywilizacji globalnej, winni aktywnie uczestniczyć w procesie kreowania globalnego paradygmatu współistnienia kultur poprzez planowanie i podejmowanie działań edukacyjnych wspierających procesy adaptacji, kształtowanie świadomości w zakresie pogranicznego funkcjonowania i z tym związanych kompetencji międzykulturowych. Ostatecznym efektem w proponowanym modelu jest zrównoważony system tożsamościowy który autor postrzega i analizuje w trzech zakresach (dziedziczonym, indywidualnie kształtowanym i społecznie realizowanym), w trzech czasookresach (przeszłość, teraźniejszość, antycypowana przyszłość) i wielu wymiarach tożsamości indywidualnej (biologicznej, psychicznej, ekonomicznej, kulturowej, intelektualnej, egzystencjalnej itp.) oraz wielu wymiarach tożsamości społeczno-kulturowej (rodzinnej, familijnej, parafialnej, lokalnej, regionalnej, religijnej, etnicznej, narodowościowej, państwowej, kontynentalnej, globalnej).

EN

The author assumes that the problem of migration is inscribed in the development of man and cultures. Treating inherited culture as an inalienable value, the basis for awareness and creation of the paradigm of the coexistence of cultures. Author points to the currently dominant principles of global politics. Points out that people belonging to the same global civilization should actively participate in the process of creating a global paradigm of the coexistence of cultures by planning and undertaking educational activities supporting the adaptation processes, shaping awareness of borderland functioning and related intercultural competences. The final effect in the proposed model is a balanced identity system that the Author perceives and analyzes in three areas (inherited, individually shaped and socially realized), in three time periods (past, present, anticipated future) and many dimensions of individual identity (biological, psychological, economic, cultural, intellectual, existential, etc.) and also many dimensions of socio-cultural identity (family, parish, local, regional, religious, ethnic, national, state, continental, global).

Keywords

PL

kultura; migracje; tożsamość; cywilizacja globalna; pogranicze kultur; paradygmat współistnienia

EN

culture; migrations; identity; global civilization; paradigm of coexistence; borderland of cultures

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Kultura i Edukacja
• Year: 2020
• Issue: 3(129)
• Pages: 17-31

Dates

published

2020

Contributors

author

Jerzy Nikitorowicz

• Uniwersytet w Białymstoku

References

• Berry, J.W. (2017). Theories and Models of Acculturation. W: S.J. Schwartz, J.B. Unger (eds.), The Oxford Handbook of Acculturation and Health (s. 15–28). New York: Oxford University Press.
• Berry, J.W. (1997). Immigration, Acculturation, and Adaptation. Applied Psychology, 46(1), s. 5-34.
• Brotto, F., Huber, J., Karwacka-Vogele, K., Neuner, G., Ruffino, R., Teutsch, R. (2014). Kompetencje międzykulturowe dla wszystkich. Przygotowanie do życia w różnorodnym świecie. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Czajka, A. (2012). Wstęp. W: A. Czajka (red.), Kultury świata w dialogu. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
• Delors, J. (1998). Edukacja. Jest w niej ukryty skarb. Tłum. W. Grabczuk. Warszawa: Wydawnictwo UNESCO.
• Gajek, K. (2011). Kompetencje międzykulturowe jako element kultury współczesnej organizacji - dylematy teorii i praktyki. Problemy Zarządzania, t. 9, 2(32).
• Harari, Y.N. (2018). 21 lekcji na XXI wiek. Tłum. M. Romanek. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Huntington, S.P. (1998). Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego. Tłum. H. Jankowska. Warszawa: Wydawnictwo MUZA SA.
• Kaszubska, A., Nasordinova, Z. (2016). 186 szwów. Z Czeczenii do Polski. Droga matki. Warszawa: EDIPRESSE.
• Kawczyńska-Butrym, Z. (2009). Migracje. Wybrane zagadnienia. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Krzysztofek, K. (1999). Wielokulturowość, demokracja i rynek kultury. W: A. Sadowski, (red.), Pogranicze. Studia Społeczne, t. VIII (s. 7-27). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Levinas, E. (1994). O Bogu, który nawiedza myśl. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Męczykowska, A. (2003). Kompetencja. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. II. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Młynarczuk-Sokołowska, A., Szostak-Król, K. (2016). Zrozumieć Innego. Międzykulturowa kompetencja komunikacyjna w procesie uczenia się języka polskiego jako obcego. Białystok: Fundacja Dialog.
• Nikitorowicz, J. (2017). Etnopedagogika w kontekście wielokulturowości o ustawicznie kształtującej się tożsamości. Kraków: „Impuls”.
• Nikitorowicz, J. (2020). Edukacja międzykulturowa w perspektywie paradygmatu współistnienia kultur. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Sobecki, M., Misiejuk, D., Muszyńska, J., Bajkowski, T. (red.). (2019). Człowiek pogranicza. Wyzwania humanistycznej edukacji. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Stein, M. (2008). Solidarność i tolerancja w wychowaniu jako podstawa edukacji międzykulturowej. Komunikat z badań w Bawarii. W: J. Szurzykiewicz, M. Kulesza (red.), Integracja w świecie powszechnej migracji. Otwarte pytania pedagogiki społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Sztompka, P. (2002). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Tischner, J. (1995). Gra wokół odpowiedzialności. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Tokarczuk, O. (2019). Bieguni. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Witkowski, L. (1990). W stronę edukacji (dla) pogranicza (pedagogiczne „Bachtinalia”). Kwartalnik Pedagogiczny, 4, s. 47-66.
• Wojnar, I. (2000). Kształtowanie kultury pokoju zobowiązaniem edukacyjnym na XXI wiek. W: I. Wojnar, Humanistyczne intencje edukacji. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Identifiers

DOI

10.15804/kie.2020.03.02

Biblioteka Nauki

1932735