Twórczość jako perspektywa doświadczenia. Synergiczność doświadczeń w twórczości (cało)życiowej

• Authors: Halina Monika Wróblewska

Title variants

EN

Creativity as a perspective of experience. Synergy of experiences in (whole) life creativity

Abstracts

PL

Zamiarem autorskim opracowania jest ukazanie roli twórczości jako perspektywy doświadczenia w kontekście procesów twórczości (cało)życiowej jako potrzeby (samo)realizacji człowieka w rozwoju. Twórczość i proces tworzenia – będąc spójną jednością myślenia, doznawania oraz działania – jest rodzajem pełnego i spełnionego doświadczenia. Poprzez jakościowy sposób rozumienia ludzkiego działania człowiek jest traktowany jako podmiot tworzący i przekształcający otaczającą rzeczywistość. Każdy obszar aktywności, w którym jednostka uczestniczy, jest przez nią współtworzony. Może być swoistym przejawem synergii (efektu synergii), gdzie uzyskujemy zwielokrotnione korzyści dzięki umiejętnemu połączeniu składowych całości. Twórczość jako perspektywa doświadczenia ukazuje sens pracy twórczej nadającej sens życiu. Twórczość (cało)życiowa została ukazana jako twórczość ludowa będąca wyrazem psychicznych potrzeb człowieka oraz jako opowieść życia i jego ekspresja na przykładzie (nie)oczywistej biografii samorodnego twórcy. Twórczość (cało)życiowa obecna w twórczości ludowej i samorodnej potwierdza uznanie jej za wartość osobistą, społeczną, poznawczą i estetyczną.

EN

The intention of the author’s study is to show the role of creativity as a perspective of experience in the context of the processes of (whole) life creativity as the need for (self) realization of a human being in development. Creativity and the process of creation – being a coherent unity of thinking, feeling and acting is a kind of full and fulfilled experience. Through the qualitative understanding of human action, man is treated as an entity that creates and transforms the surrounding reality. Each area of activity in which the individual participates is co-created by him. It can be a specific manifestation of synergy (synergy effect), where we obtain multiplied benefits thanks to the skillful combination of the components of the whole. Creativity as a perspective of experience shows the meaning of creative work that gives meaning to life. Creativity (whole) in life was presented as folk art that expresses human psychological needs and as a life story and its expression on the example of the (in) obvious biography of a self-born creator. Creativity (whole) in life, present in folk and self-born creativity confirms its recognition as a personal, social, cognitive and aesthetic value.

Keywords

PL

twórczość życiowa; doświadczenie; synergia; potrzeba; rozwój; ekspresja

EN

life creativity; experience; synergy; development; need; expression

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Kultura i Edukacja
• Year: 2022
• Issue: 3(137)
• Pages: 81-97

Dates

published

2022

Contributors

author

Halina Monika Wróblewska

• Uniwersytet w Białymstoku

• https://orcid.org/0000000219853877

References

• Amabile, T.M. (1983). The social psychology of creativity: A componential conceptualization. Journal of Personality and Social Psychology, 45(2), 357–376.
• Barbier, J.-M. (2015). Nowe wyzwania dla badań w naukach o wychowaniu: perspektywa działania/aktywności. Nauki o wychowaniu. Studia interdyscyplinarne, 1, 60–72.
• Borowska-Beszta, B. (2005). Etnografia dla terapeutów-pedagogów specjalnych. Szkice metodologiczne. Kraków: Impuls.
• Burow, O.-A. (1992). Synergia jako naczelna zasada pedagogiki humanistycznej. W: B. Śliwerski (red.), Edukacja alternatywna. Dylematy teorii i praktyki (s. 91–105). Kraków: Wyd. „Impuls”.
• Craft, A. (2000). Creativity across the Primary Curriculum. London and New York: Reutledge.
• Czyżewski, K. (2008). Linia powrotu. Zapiski z pogranicza. Sejny: Fundacja Pogranicze.
• Demetrio, D. (2000). Autobiografia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Dewey, J. (1975). Sztuka jako doświadczenie. Tłum. Andrzej Potocki. Wrocław: Ossolineum.
• Domosławski, W. (2004). Przywrócić pamięć o Witku Winikajtisie i tamtych latach. Almanach Sejneński, 3. Sejny: Wydawnictwo Pogranicze.
• Dubas, E. (2017).Uczenie się z własnej biografii jako egzemplifikacja biograficznego uczenia się. Nauki i Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 1(4), 63–87.
• Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Tłum. Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 322.
• Grabowski, J. (1976). Dawny artysta ludowy. Warszawa: NK.
• Hubert, J. (2008). Społeczeństwo synergetyczne. Kraków: Wyd. UNIVERSITAS, 19.
• Kopaliński, W. (1999). Słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kozielecki, J. (1996). Człowiek wielowymiarowy. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Kozielecki, J. (2001). Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Lalak, D. (2010). Życie jako biografia. Podejście biograficzne w perspektywie pedagogicznej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Naksianowicz-Gołaszewska, M. (1958). Twórczość a osobowość twórcy. Lublin: Tow. Naukowe KUL.
• Panek, W. (1990). Twórczość ludowa jako przejaw psychicznych potrzeb człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pietrasiński, Z. (1992). Wiedza i „rola” autokreacyjna jednostki jako przedmiot rozwoju. Przegląd Psychologiczny, 1, 9–18.
• Richard, R. (2007). Everyday creativity: Our hidden potential. W: R. Richards (red.), Everyday creativity and new views of human nature. Psychological, social, and spiritual perspectives. Washington DC: American Psychological Association.
• Runco, M.A. (2006). Reasoning and personal creativity, W: J.C. Kaufman, J. Bear (red.), Creativity and reason in cognitive development. Cambridge: Cambridge University Press.
• Sawicki, R. (2015). Wiktor Winikajtis i pokamedulski klasztor w Wigrach. Wigry. Kwartalnik Wigierskiego Parku Narodowego, 1/2, 28.
• Sawicki, R. (2015). Ostatni wigierski kameduła. Wokół osoby i twórczości Wiktora Winikajtisa. Ełk: Centrum Oświatowo-Dydaktyczne Wydawnictwo Albertinum.
• Tatarkiewicz, W. (1976). Dzieje sześciu pojęć. Warszawa: PWN.
• Wojnar, I. (1996). Świat człowieka świat sztuki. Warszawa: Wydawnictwo „Żak”.
• Wróblewska, M. (2018). Expanding the Boundaries of Self: Self-Realization, Trangression, and Creative Competence. Rocznik Teologii Katolickiej. t. XVII/2, 163–174.
• Wróblewska, M. (2019).Człowiek – Sprawca transgresyjny. Podejście badawcze w aspekcie twórczym i biograficznym. W: A. Ciążela, S. Jaronowska (red.). Homo transgressivus w poszukiwaniu sensu istnienia. Od transgresji do transcendencji? (s. 155–177). Warszawa: APS.
• Wróblewska, M. (2020). Zasoby, potencjał i możliwości człowieka w perspektywie samorealizacji. Chowanna, 5(22), 90–105.
• Wróblewska, H.M. (2021a). Aktywność – twórczość – emocje. Przestrzenie transformacji i synergii. Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 2(13), 299–316.
• Wróblewska, H.M. (2021b). Boundaries of Sense-creating Experiences in the Literary Works by Karol Wojtyła and the Concept of Transgression by Józef Kozielecki. Fides Et Ratio, t. 48, 4, 236–249.
• Wróblewska, M. (2021c). Creative social rehabilitation as an area of potential transgression. Resocjalizacja Polska, 22, 313–329. Pobrane z: https://doi.org/10.22432/rp.403.
• Wróblewska, M. (2022). Granice doświadczenia. Transgresyjna istota twórczości (cało)życiowej. W: A. Roguska, D. Aydoğdu (red.), Janusz Korczak współcześnie w kulturze i edukacji (w druku).
• Wyrzykowski, K. (1981). Duch ostatnich kamedułów. Krajobrazy, 24.

Identifiers

DOI

10.15804/kie.2022.03.05

Biblioteka Nauki

2159141