Czym jest dzieciństwo? Pedagogiczne podejście do badań na dzieciństwem

• Authors: Monika Kiszka

Title variants

EN

What childhood is? Pedagogical analysis about childhood studies

Abstracts

PL

Zainteresowanie dzieckiem i dzieciństwem na przestrzeni wieków ulegało licznym przemianom, przechodząc przez kolejne renesanse. Zmianie ulegały także same procesy terminologicznych perspektyw dotyczących dziecka i dzieciństwa, zmieniały się sposoby traktowania dzieci, rozumienia dzieciństwa jako jednego z najbardziej znaczących okresów w życiu człowieka, a wreszcie sam proces badania dziecka i dzieciństwa. Współcześnie są to rozległe oraz niejednoznaczne kategorie pojęciowe. Należy zatem uznać, że opisywane przejście obejmowało transformację z tradycyjnych do współczesnych dyskursów opisywanych zjawisk. Kluczowym przedmiotem przedstawianych analiz w poniższym artykule jest zagadnienie badań na dzieckiem i dzieciństwem. Punktem wyjścia są historyczne uwarunkowania procesu kształtowania się różnych kierunków oraz paradygmatów badań. W dalszej kolejności zostają przedstawione współczesne nurty badań, określane mianem childhood studies, jego założenia oraz cechy. Ważnym aspektem poniższych analiz jest przedstawienie paradygmatycznego przejścia w tradycji badawczej, które obejmuje współczesne dążenia do dogłębnego zrozumienia podstawowych kategorii badań, takich jak: dziecko, dzieciństwo, świat dziecięcy. Przeprowadzone analizy zostały oparte na literaturze z zakresu nauk społecznych, zaś całość wywodu miała charakter teoretyczny.

EN

Interest in children and childhood has changed through the years. The changes were involved in theoretical ways of defining children and youth. Nowadays, these categories are intangible. It is evident that through ages, adults have changed how they treat children, think about childhood, and plan and research children and youth. The change from traditional to modern categories must be the clue to understanding childhood studies. The main reason for writing this paper was to discuss childhood research and studies. At the beginning are presented the historical contexts of the childhood research paradigm. In addition, basic ideas are shown about the modern formation of childhood studies. Moreover, the clue of this paper below is to show a paradigm change: a transition from traditional childhood to a modern one called childhood. The article is based on pedagogy and social studies literature. Also, it is a theoretical discussion about child and childhood studies.

Keywords

PL

dzieci; badania; dzieciństwo; badania nad dzieciństwem; studia nad dzieciństwem

EN

child; childhood; research; childhood studies; childhood research

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Kultura i Edukacja
• Year: 2023
• Issue: 3(141)
• Pages: 28-42

Dates

published

2023

Contributors

author

Monika Kiszka

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000304893902

References

• Doliwa, K. (2020). Spory o pojęcie dzieciństwa i podmiotowość dziecka od średniowiecza do czasów współczesnych. Miscellanea Historico-Iuridica, XIX, 23–29.
• Dulewicz, J. (2017) Kierunki rozwoju pedagogiki katolickiej a ponowoczesne badania nad dzieckiem i dzieciństwem children studies. W: J. Zimny (red.), Pedagogika katolicka. Założenia i realizacja (s. 188–204). Stalowa Wola: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie.
• Gittins, D. (2008). Historia konstruktów dzieciństwa. W: M.J. Kelly (red.), tłum. M. Kościelniak, Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem (s. 43–60). Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Jarosz, E. (2017). Dziecko i dzieciństwo – pejzaż współczesny. Rzecz o badaniach nad dzieciństwem. Pedagogika społeczna, 2(34), 57–81.
• Jarosz, E. (2018). Childhood studies – „nowa formacja” w badaniach dotyczących dzieciństwa. W: W. Danielewicz, J. Niktorowicz i M. Sobecki (red.), Ku życiu wartościowemu. Idee – Koncepcje – Praktyki (s. 123–152). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Jarosz, E. (2018). Dziecko i dzieciństwo – dialektyka konstruktów w dyskursie społecznym i naukowo-badawczym. Studia Edukacyjne, 50, 169–195.
• Garbula, J.M. i Kowalik-Olubińska M. (2012). Konstruowanie obrazu dzieciństwa w perspektywie psychologicznej i socjokulturowej. Przegląd pedagogiczny, 1, 25–34.
• Izdebska, J. (2015). Dziecko – dzieciństwo – rodzina – wychowanie rodzinne. Kategorie pedagogiki rodziny w perspektywie pedagogiki personalistycznej. Białystok: Wydawnictwo Niepaństwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Białymstoku.
• Jenks, C. (2008). Socjologiczne konstrukty dzieciństwa. W: M.J. Kelly (red.), tłum. ks. M. Kościelniak, Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem (s. 111–134). Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Maciejewska-Mroczek, E. (2012). Mrówcza zabawa. Współczesne zabawki a społeczne konstruowanie dziecka. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
• Ornacka, K. (2013). Od socjologii do pracy socjalnej. Społeczny fenomen dzieciństwa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Szczepska-Pustkowska, M. (2011). Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii życia. Casus władzy (i demokracji). Kraków: Wydawnictwo Impuls.
• Sitarska, B. (2014). Dziecko współczesne. Kultura i Wychowanie, 4(2), 90–113.
• Smolińska-Theiss, B. (2010). Rozwój badań nad dzieciństwem – przełomy i przejścia. W: E. Jarosz (red.), Chowanna, Dzieciństwo – witraż bolesny (s. 13–26). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Smolińska-Theiss, B. (2014). Dzieciństwo jako status społeczny. Edukacyjne przywileje dzieci klasy średniej. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Szymborska, K. (2014). W metodologicznym tyglu Childhood Studies. W: J. Sztachelska i K. Szymborska (red.). Children studies jako perspektywa interdyscyplinarna: studia i szkice (s. 189–205). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Śliwerski, B. (2020). Badania nad małym dzieckiem i dzieciństwem. Konteksty Pedagogiczne, 2(15), 9–24.

Identifiers

DOI

10.15804/kie.2023.03.02

Biblioteka Nauki

26443789