Szkoła w dyskursie polskich kabaretów

• Authors: Violetta Kopińska , Urszula Lewartowicz

Title variants

EN

School in the discourse of polish cabarets

Abstracts

PL

Celem badań, których wyniki są prezentowane w niniejszym artykule, jest rozpoznanie problemów odnoszących się do szkoły i edukacji szkolnej obecnych w analizowanym dyskursie kabaretowym oraz sposobu ich prezentacji. Ze względu na swoje cechy dystynktywne oraz przynależność do kultury popularnej kabaret stanowi interesujący poznawczo obszar badawczy, pole analiz wielu problemów społecznych, w tym wypadku kwestii związanych z polityką edukacyjną. Metodą zbierania danych było przeszukiwanie źródeł. Materiał analityczny stanowiło osiem skeczów polskich kabaretów dobranych w sposób systematyczny przy zastosowaniu kryteriów: czasu publikacji, popularności i tematyczności. Metoda analizy danych mieści się w grupie podejść określanych jako Krytyczna Analiza Dyskursu. W analizowanym materiale poszukiwano aplikacji strategii dyskursywnych (nazywania, orzekania, argumentacji, perspektywizacji, wzmacniania i tonowania) opisywanych przez Ruth Wodak i Martina Reisigla. Wyniki analiz pokazują, że w dyskursie polskich kabaretów szkoła prezentowana jest jako podporządkowany wykonawca regulacji polityczno-prawnych. Jako instytucja cechuje się niskim prestiżem społecznym, który budowany jest zarówno poprzez niską ocenę edukacji szkolnej pod kątem merytorycznym, jak i niski prestiż zawodu nauczyciela oraz niską ocenę roli ucznia. W relacjach między podmiotami edukacji szkolnej ujawnia się wyraźnie dyskurs strofująco-dyscyplinujący jako jeden z symptomów władzy i hierarchii. Widoczne są także przejawy infantylizacji oraz seksizmu.

EN

The study aims to identify problems related to school and school education present in cabaret discourse and the way they are presented. The cabaret is an interesting research area and field of analysis of social problems, including issues related to educational policy. The data collection method was source searching. The analytical material consisted of eight sketches of Polish cabarets, selected according to the criteria: time of publication, popularity, and topicality. The data analysis method belongs to a group of approaches called critical discourse analysis. Applications of discursive strategies described by R. Wodak and M. Reisigl were sought. The results show that in the discourse of Polish cabarets, the school is presented as a subordinate contractor of political and legal regulations. It characterises with low social prestige, which is built on the low assessment of school teaching in terms of content, the low prestige of the teaching profession, and the low assessment of the student’s role. In relations between these entities, the discourse of scolding and disciplining appears as the manifestation of power and hierarchy; of infantilisation and sexism.

Keywords

PL

szkoła; rodzic; nauczyciel; uczeń; kabaret; Krytyczna Analiza Dyskursu

EN

student; school; teacher; parent; cabaret; critical discourse analysis

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Kultura i Edukacja
• Year: 2024
• Issue: 2(144)
• Pages: 17-47

Dates

published

2024

Contributors

author

Violetta Kopińska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

• https://orcid.org/0000000252559995

author

Urszula Lewartowicz

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

• https://orcid.org/0000000209159486

References

• Biskupović, A. (2018). Kabaret – nastanak, povijest, zakonitosti i teorija. Dani Hvarskoga kazališta. Građa i rasprave o hrvatskoj književnosti i kazalištu, 1(44), 109–131.
• Bourdieu, P. & Passeron, J.-C. (1990). Reproduction in Education, Society and Culture. SAGE Publications.
• Brzozowska, D. (2009). Słownictwo polskiego dyskursu ludycznego i jego kulturowe konteksty. Tekst i Dyskurs – Text Und Diskurs, 2, 149–161.
• Czechowski, W. & Ozga, K. (2018). Techniki komponowania obrazowania w tekstach kabaretonu. ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS. Folia Litteraria Polonica, 2(48), 303–319.
• Dahl, R. (1991). Modern Political Analysis. Prentice Hall.
• Dobek, G. (2023, 11 października), Polsat ocenzurował kabarety przed wyborami.
• Kabareciarze „są wściekli”. Nadawca komentuje. Onet.pl. https://plejada.pl/newsy/polsat-cenzuruje-kabarety-przed-wyborami-kabareciarze-sa-wsciekli-tylko-u-nas/wny2qdc.
• Dudzikowa, M. (1996). Osobliwości śmiechu uczniowskiego. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Dudzikowa, M. (2007). Pomyśl siebie… Minieseje dla wychowawcy klasy. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Fleischer, M. (2002) Konstrukcja rzeczywistości. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Foucault, M. (1977). Archeologia wiedzy. [tłum. A. Siemiek]. Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Fox, D. (2011). Polski kabaret – tradycja i współczesność. Postscriptum Polonistyczne, 2(8), 123–141.
• Fox, D. & Mikołajczyk, J. (red.). (2012). Jaki jest kabaret? Uniwersytet Śląski w Katowicach, Oficyna Wydawnicza Wacław Walasek.
• Fox, D. & Mikołajczyk, J. (red.). (2015). Kabaret – poważna sprawa? Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Groński, M.R. (1971). Od Siedmiu kotów do Owcy. Kabaret 1946–1968. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Groński, M.R. (1974). Od Stańczyka do STS-u. Satyra polska lat 1944–1956. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Groński, M.R. (1987). Jak w przedwojennym kabarecie: kabaret warszawski 1918–1939. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Groński, M.R. (1994). Taki był kabaret. Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek.
• Grzybowski, P.P. (2015). Śmiech w edukacji. Od szkolnej wspólnoty śmiechu po edukację międzykulturową. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Grzybowski, P.P. (2022). Śmiech z edukacji. Komiczny obraz edukacji w polskiej kulturze śmiechu, Tom 1 i 2. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.
• Jakubowski, W. (2006). Edukacja w świecie kultury popularnej. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Kabarety zawieszają współpracę z Polsatem. „Pojawiła się cenzura”. (2023, 10 listopada). https://plejada.pl/newsy/kabarety-zawieszaja-wspolprace-z-polsatem-pojawila-siecenzura/xycdr3c.
• Kiec, I. (2001). Wyprzedaż teatru w ręce błazna i arlekina…czyli o kabarecie. Wydawnictwo Poznańskie.
• Kiec, I. (2004). W kabarecie. Wydawnictwo Dolnośląskie.
• Kiec, I. (2014). Historia polskiego kabaretu. Wydawnictwo Poznańskie.
• Kopińska, V. (2023). The potential of interdisciplinarity in Discourse-Historical Approach. The example of the interview of Tomasz Lis with Jarosław Kaczynski in educational perspective. W: Ł. Kumięga & M. Nowicka-Franczak (red.), Analysing Discourse, Analysing Poland: The Case of a Political Interview (p. 229–248). Vandenhoeck & Ruprecht Verlag.
• Lewartowicz, U. (2021). Pedagogie kabaretu – wstęp do tematu. Kultura i Edukacja, 1(131), 96–108. DOI: 10.15804/kie.2021.01.05.
• Ostrowicka, H. (2019). Dyskurs edukacyjny, weredykcja i pedagogie – od konstelacji związków dyskursu i edukacji do aleturgicznej analizy praktyki edukacyjnej. Kultura-Społeczeństwo-Edukacja, 12(2), 153–172. DOI: 10.14746/kse.2017.12.7.
• Piontek, D. (2011). Komunikowanie polityczne i kultura popularna. Tabloidyzacja informacji o polityce. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM.
• Reisigl, M., & Wodak, R. (2016). The Discourse-Historical Approach. In R. Wodak & M. Meyer (Eds.), Methods of Critical Discourse Analysis (3rd ed., pp. 23–61). Sage.
• Szczerbowski. T. (1994). O grach językowych w tekstach polskiego i rosyjskiego kabaretu lat osiemdziesiątych. Instytut Języka Polskiego.
• Van Leeuwen, T. (2008). Discourse and Practice: New Tools for Critical Discourse Analysis. Oxford University Press.
• Van Zoonen, L. (2000). Popular Culture as Political Communication an Introduction. Javnost – The Public, 7(2), 5–17. DOI: 10.1080/13183222.2000.11008740.
• Żarty z PiS w kabarecie chwyciły. „Wigilia 2022” Neo-Nówki największym hitem na polskim YouTube. (2022, 3 grudnia). https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114884,29216337,zarty-z-pis-w-kabarecie-chwycily-wigilia-2022-neo-nowki-najwiekszym.html.

Identifiers

DOI

10.15804/kie.2024.02.01

Biblioteka Nauki

38159688