Wielowymiarowość niepowodzeń edukacyjnych – perspektywa dydaktyczna

• Authors: Anna Karpińska

Title variants

EN

The multidimensionality of educational failure – didactic perspective

Abstracts

PL

Problematyka artykułu koncentruje się na zjawisku niepowodzeń edukacyjnych, eksponując ich wielowymiarowy charakter. Autorka stawia tezę, iż owa wielowymiarowość niepowodzeń jest implikacją wielu okoliczności, które kształtują obraz i miejsce niepowodzeń w systemach oświatowych. Przedmiotem analizy uczyniono utrzymujące się, a nawet wzrastające rozmiary opóźnień szkolnych, zwłaszcza w mega-skali. Zwrócono uwagę na niejednoznaczność rozumienia samego pojęcia „niepowodzenia szkolne” oraz ich rodzaje. Ważnym impulsem dla rozważania wielowymiarowości niepowodzeń edukacyjnych z perspektywy dydaktycznej stały się obserwowane przemiany w filozofii edukacyjnej oraz towarzyszące im złożone uwarunkowania procesu kształcenia w XXI wieku, m.in. nowoczesne technologie, humanizacja oddziaływań edukacyjnych, paralelność i permanentność kształcenia. Skłaniają one do reinterpretacji pojęcia „niepowodzenia szkolne”. W tekście ukazano ponadto pejoratywne konsekwencje niepowodzeń, m.in. w postaci myśli i czynów suicydalnych. Zasygnalizowano także specyficzny wymiar niepowodzeń w postaci swoistego ich „dziedziczenia” przez kolejne etapy edukacyjne. Artykuł wpisuje się w nurt działań zmierzających do przywrócenia niepowodzeniom szkolnym należytej rangi w badaniach naukowych i refleksji teoretycznej, a także w programach kształcenia i doskonalenia nauczycieli.

EN

The paper focuses on educational failure, exposing its multidimensional nature. The author’s thesis is that it is an implication of many circumstances that shape the image and place of failure in educational systems. The subject of analysis was the persistent and even increasing size of school delays, especially on the mega-scale. Attention was paid to the ambiguity of understanding the “school failure” and its types. An important impetus for considering the multidimensionality of educational failure from a didactic perspective became the observed transformations in educational philosophy and the accompanying complex conditions of the educational process in the 21st century, including modern technologies, humanisation of educational interactions, parallelism, and permanence of education. They prompt a reinterpretation of “school failure”. Moreover, the paper shows the pejorative consequences of failure, including suicidal thoughts and acts. The specific dimension of failures in the form of their peculiar “inheritance” through successive educational stages was also signaled. The article is part of the current of activities aimed at restoring school failure to its proper rank in scientific research and theoretical reflection, as well as in teacher education and training programmes.

Keywords

PL

niepowodzenia edukacyjne; mega-skala opóźnień szkolnych; Edukacja 4.0; czyny suicydalne; wielowymiarowość

EN

educational failure; mega-scale of school delays; Education 4.0; multidimensionality; suicidal acts

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Kultura i Edukacja
• Year: 2024
• Issue: 2(144)
• Pages: 49-62

Dates

published

2024

Contributors

author

Anna Karpińska

• Uniwersytet w Białymstoku

• https://orcid.org/0000000165795703

References

• Beck, U. (2002). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Tłum. S. Cieśla. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Bułatowicz, J. (2004). Myślą, piórem i bułatem. Wydawnictwo Antyk.
• Furmanek, W. (2018). Najważniejsze idee czwartej rewolucji przemysłowej. Dydaktyka Informatyki, 13, 56–57.
• Goldsmith, S.K., Pellmar, T.C., Kleinman, A.M. & Bunney, W.E., eds. (2002). Reducing suicide: a national imperative. Washington, DC: National Academy Press.
• https://glos.pl/rosnie-liczba-prob-samobojczych-dzieci-i-nastolatkow-w-polsce.
• https://ug.edu.pl/news/pl/3552/przyczyny-podejmowania-prob-samobojczych-w-gdanskich-szkolach-wstepne-wyniki-acwp-ug.
• https://pulsmedycyny.pl/jakie-sa-przyczyny-samobojstw-wsrod-dzieci-i-mlodziezy-wpolsce-badania-1153648.
• https://zwjr.pl/, raport dotyczący zachowań samobójczych wśród dzieci i młodzieży za lata 2012–2021. Dane pochodzą z Komendy Głównej Policji.
• Karpińska, A. (1999a). Drugoroczność. Pedagogiczne wyzwanie dla współczesności. Trans Humana.
• Karpińska, A. (1999b). Drugoroczność w opinii nauczycieli. Trans Humana.
• Karpińska, A. (2000). Minimalizacja niepowodzeń szkolnych – wyzwanie dla edukacji jutra. W: K. Denek, T. Zimny (red.). Edukacja Jutra. VI Tatrzańskie Seminarium Naukowe. Agencja Promocji Nauki i Kultury MENOS.
• Karpińska, A. (2013). Niepowodzenia edukacyjne – renesans myśli naukowej. Trans Humana.
• Karpińska A., Zińczuk, M. & Remża, P. (red.) (2016). Edukacja wobec niepowodzeń i szans ich minimalizacji. Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Karpińska, A.(2023). Ontodydaktyczne dylematy wobec przeciążenia informacyjnego. Kultura i Edukacja, 1(139), s. 11–21.
• Karpińska, A. (2015). Szkolnictwo wyższe – spadkobiercą niepowodzeń szkolnych. W: E.J. Kryńska, M. Głoskowska-Sołdatow & A. Kienig (red.). Kultura edukacji szkoły wyższej – różnorodne perspektywy. Na rozdrożu biurokratycznej arbitralności (s. 161–172). Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
• Kawula, S. (2007). Zachowanie samobójcze młodzieży i jej stosunek do kary śmierci. W: J.A. Malinowski & A. Mandecki (red.). Środowiska – młodzież – zdrowie. Pedagogiczne i psychologiczne wymiary zagrożeń życia i rozwoju młodzieży (s. 105–127). Wydawnictwo Edukacyjne „Akapit”.
• Kaźmierczak, D., Ropski, J., Waszuta, O. & Zakrzewski, W. (red.) (2021) Edukacja w świecie VUCA. Charakterystyka środowiska bezpieczeństwa. Wydawnictwo Libron.
• Konieczny, M. (2023). Próby i zamachy samobójcze – etiologia i zjawiska społeczne mające wpływ na podjęcie decyzji o samobójstwie. Studia Administracji i Bezpieczeństwa, 14, s. 205–220.
• Krajewska, A. (2004). Jakość kształcenia uniwersyteckiego – ujęcie pedagogiczne. Trans Humana.
• Krajewska, A. (2023). Zaangażowanie studentów w szkolnictwo wyższe. Teoria, badania, praktyka w literaturze. Wydawnictwo UwB.
• Konopnicki, J. (1966). Powodzenie i niepowodzenia szkolne. PZWS.
• Kuzitowicz, W. (2020). O potrzebie przywrócenia rangi opiekuńczej szkoły po nowemu. http://obserwatoriumedukacji.pl/felieton-nr-321-o-potrzebie-przywrocenia-rangifunkcji-opiekunczej-szkoly-po-nowemu.
• Mayor, F. (2001). Przyszłość świata. Tłum. J. Wolf, A. Janik & W. Rabczuk. Fundacja Studiów i Badań Edukacyjnych.
• Miller, A.L., Rathaus, J.H. & Linehan, M.M. (2011). Dialektyczna terapia behawioralna nastolatków z tendencjami samobójczymi. Tłum. M. Kapera. Wydawnictwo UJ.
• Miłoszewska, L.E. & Wojciechowska, A. (2005). Zaginione dzieci. Głos Nauczycielski, 44, s. 9.
• Nowocieć, J. (2021). Edukacja przez sport i olimpizm w stronę dialogu, który nie dzieli, lecz zbliża. W: A. Karpińska, K. Borawska-Kalbarczyk & A. Szwarc (red.). Edukacja w przestrzeni społecznej – paradygmaty zmian (s. 171–187). Białystok: Wydawnictwo UwB.
• Palka, S. (2003). Dialog w dydaktyce ogólnej i procesie kształcenia. W: A. Karpińska (red.). Teoria i praktyka kształcenia w dialogu i perspektywie (s. 481–487). Trans Humana.
• Popławska, A. (2021). Autonomia nauczyciela w reformowanej szkole. W: A. Karpińska, M. Zińczuk & K. Kowalczuk (red.). Nauczyciel we współczesnej rzeczywistości edukacyjnej (s. 77–96). Wydawnictwo UwB.
• Przybysz-Zaremba, M. (2021). Profilaktyka depresji i zachowań suicydalnych dzieci i młodzieży wobec wyzwań codzienności. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 34(1), 119–130.
• Rzadkowska, M. (2016). Zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży – charakterystyka ryzyka i profilaktyki. Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały, 1(18), 161–179.
• Schwab, K. (2016). The Fourth Industrial Revolution. World Economic Forum.
• Szadzińska, E. (2012). Podstawy poznawcze procesu kształcenia. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Szulc, B.M. & Pierzchała, K. (2022). Człowiek we współczesnym społeczeństwie (Wybrane problemy). Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Śliwerski, B. (1998). Analfabetyzm u progu XXI wieku. Rocznik Pedagogiczny, 21, 63–77.
• Tuwim, J. (1923). Wierszy tom 4. Tow.Wyd. „Ignis”.
• UNESCO. 2020. Global Education Monitoring Report Summary 2020: Inclusion and education: All means all. Paris, UNESCO.
• Wójcik-Kozłowska, K. (b.d.). 1 września, a my przypominamy, że edukacja zmienia życie. https://www.adra.pl/1-wrzesnia-a-my-przypominamy-ze-edukacja-zmienia-zycie/

Identifiers

DOI

10.15804/kie.2024.02.02

Biblioteka Nauki

38160579