Teatr „Łejery” – edukacja przez sztukę na przykładzie działalności Szkoły Podstawowej nr 83 im. Emilii Waśniowskiej w Poznaniu (wybrane problemy)

• Authors: Katarzyna Sadowska

Title variants

EN

“Łejery” Theater – education through art on the example of the activities of Primary School No. 83. Emilia Waśniowska in Poznań (selected problems)

Abstracts

PL

Szkoła Podstawowa nr 83 im. Emilii Waśniowskiej w Poznaniu znana jest w Polsce pod nazwą „Łejery”. Jest to placówka wyjątkowa w skali całego kraju z tego względu, iż pomimo że jest szkołą „systemową”, realizuje autorski program edukacyjny wychowania przez sztukę, opiera się nadto na wybranych założeniach pedagogiki niedyrektywnej, zaś głównym środkiem edukacyjnym w szkole jest szeroko rozumiany teatr. Przedmiotem studiów autorki jest zatem ukazanie gromadnego, uczniowskiego teatru funkcjonującego w Szkole Podstawowej nr 83 „Łejery” w Poznaniu jako środka wszechstronnej edukacji dzieci i młodych adolescentów. Autorka, w oparciu o źródła (strony internetowe, źródła wywołane – wywiady z Jerzym Hamerskim) oraz obserwację uczestniczącą i nieuczestniczącą czynioną od 1 września do 22 grudnia 2023 roku, a także literaturę przedmiotu podejmuje rozważania dotyczące koncepcji kształcenia w Szkole Podstawowej nr 83 w Poznaniu, przybliża sylwetkę założyciela poznańskich „Łejerów” oraz dokonuje analizy sposobów zastosowania teatru w procesie edukacji dzieci i młodzieży uczęszczających do opisywanej szkoły.

EN

Primary School No. 83 Emilia Waśniowska in Poznań is known in Poland as “Łejery”. It is a unique institution in the country because, although it is a “systemic” school, it implements its educational programme through art, is based on selected assumptions of non-directive pedagogy, and the main educational means at the school is broadly understood theatre. The subject of the author’s study is to present the theatre operating at Primary School No. 83. “Łejery” in Poznań as a means of comprehensive education for children and young adolescents. The author, based on sources (websites, sources evoked – interviews with Jerzy Hamerski) and observations made from September 1 to December 22, 2023, as well as the literature on the subject, considers education at Primary School No. 83 in Poznań, presents the figure the founder of the Poznań “Łejery”, and analyses the ways of using theatre in the education process of children and youth attending the described school.

Keywords

PL

kultura szkoły; teatr szkolny; edukacja przez sztukę; Szkoła Podstawowa nr 83 „Łejery” w Poznaniu; towarzyszenie w rozwoju

EN

school culture; education through art; School theatre; Primary School No. 83 “Łejery” in Poznań; accompaniament in development

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Kultura i Edukacja
• Year: 2024
• Issue: 2(144)
• Pages: 93-114

Dates

published

2024

Contributors

author

Katarzyna Sadowska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000231508304

References

• Flügel, A. (2008, 13 lipca). Legenda Makusynów żyje. https://gazetalubuska.pl/legenda-makusynow-zyje/ar/7743691.
• Gajdzińska, I. (1997). Łejery, co to za dom. Głos Wielkopolski. Świat Rodzinny, 39(187), 8–9.
• Hudon, W. (1968). Cudaki. Wydawnictwo Harcerskie.
• Korcz-Dziadosz, J. (b.d.). Makusyny. https://zielonagora.zhp.pl/wp-content/uploads/2020/06/Pe%C5%82na-m%C4%85drych-polska-ziemia-makusyny-autor-Jadwiga-Korcz.pdf.
• Kotlarz, P. (2021, 23 września). Ogólnopolski Festiwal Teatrów Szkolnych podczas Powszechnej Wystawy Krajowej – Poznań 1929. https://miesiecznik-wobec.pl/ogolnopolski-festiwal-teatrow-szkolnych-podczas-powszechnej-wystawy-krajowej-poznan-1929-piotr-kotlarz.
• Nowicka, P. (2015, 29 września). Elżbieta Drygas, założycielka szkoły Łejery. Wszystko dla dzieci i teatru [SYLWETKA]. https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,18914551,elzbieta-drygas-zalozycielka-szkoly-lejery-wszystko-dla-dzieci.html.
• Nowy numer kwartalnika NASZ FYRTEL. (2020). https://starewinogrady.pl/nowy-numer-kwartalnika-nasz-fyrtel-2.
• Piotr. (2018, 3 stycznia). Naprawiacze świata. https://elementarz.org/naprawiacze-swiata.
• Szkoła Podstawowa nr 83 „Łejery” im. Emilii Waśniowskiej (b.d.). Eksperyment pedagogiczny. https://lejery.pl/eksperyment-pedagogiczny.
• Wywiady realizowane z Jerzym Hamerskim na temat „pedagogiki łejerskiej” prowadzone w okresie wrzesień – grudzień 2023 przez Katarzynę Sadowską na terenie Szkoły Podstawowej nr 83 w Poznaniu.
• Denkowicz, A. (2022). Teatr nigdy nie był bliżej. Pedagogika teatru – współczesny model edukacji teatralnej. Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna, t. 10, 1(19), 47–61.
• Kalinowski, D. (2001). Rozmyślania pragmatyka i rozterki idealisty. W: M. Gliniecki, L. Maksymowicz (red.), Teatr edukacyjny – komunikacja bez granic (s. 23–32). Słupski Ośrodek Kultury i Teatr „Stop”.
• Kielar Turska, M. (2008). „…zobaczyć więcej, niż widać”: Dziecko wobec zabawy dramatycznej i widowiska teatralnego. Wychowanie w Przedszkolu, 2, 5–13.
• Komarnicki, L. (1926). Teatr szkolny. Gebethner i Wolff.
• Kotlarz, P. (2014). Teatr szkolny w Drugiej Rzeczypospolitej (1918–1939). Filologos.
• Koziołek, K., & Wójcik-Dudek, M. (2009). Dziecko w teatrze. W: K. Heska-Kwaśniewicz (red.), Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980). t. 2. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 11–26.
• Królica, M (2008). Teatr we wczesnej edukacji, Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce: kwartalnik dla nauczycieli, 4, s. 31–44.
• Lewański, J. (1981). Dramat i teatr średniowiecza i renesansu w Polsce. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Maksymowicz, L. (2001). Od zabaw dramatycznych ku wyrażaniu siebie i komunikacji. W: M. Gliniecki, L. Maksymowicz (red.), Teatr edukacyjny – komunikacja bez granic (s. 45–56). Słupski Ośrodek Kultury i Teatr „Stop”.
• Marynowicz-Hetka E. (2005). Towarzyszenie w rozwoju dziecku i jego rodzinie. Kilka uwag na rozpoczęcie debaty. W: H. Mazur, L. Przybylska, A. Rudyk, M. Świercz, L. Telka & B. Wolska (red.), Wspólnie z dzieckiem. Opis zabaw realizowanych w łódzkich żłobkach (s. 341–345). Wyd. A21.
• Marynowicz-Hetka, E. (2015). Pedagogizacja życia społecznego – spojrzenie z oddalenia, Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 1, 178–189.
• Miller, R. (1968). Z rozważań nad edukacją teatralną. Kwartalnik Pedagogiczny, 3, 127–146.
• Nalaskowski, A. (2002). Przestrzenie i miejsca szkoły. Impuls.
• Nieduziak, E. (2017). Co się stało z teatrem szkolnym? W poszukiwaniu zagubionego obszaru kultury szkoły, Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, 1(7), 93–102.
• Nieduziak, E., (2019). Teatr szkolny jako forma praktyk performatywnych: możliwe wyjście z kryzysu kultury emocjonalnej szkoły. W: I. Przybylska (red.), Kultura emocjonalna szkoły – czasoprzestrzenie doświadczania emocji (s. 119–136). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Olszewska-Gniadek, J. (2009). Teatr młodzieży w świetle badań na terenie Krakowa. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Radlińska, H. (1935). Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego: szkice z pedagogiki społecznej. Nasza Księgarnia.
• Radlińska, H. (1961). Pedagogika społeczna. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Rzęsikowski, S. (1992). Funkcja teatru w polonistycznym kształceniu młodzieży. Formy teatralne na gruncie szkolnym, t. II. Wydawnictwo Regionalnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli „WOM”.
• Sanecka, A. (2020). Dziecko w świecie wartości. Spektakl teatralny jako narzędzie wychowawcze. Forum Pedagogiczne, 10, 69–81.
• Sanecka, A. (2022). Rosnę w teatrze – edukacja i wychowanie przez teatry jako alternatywa edukacyjna. Rocznik Pedagogiczny, 45, 161–172.
• Szewczyk-Kowalewska, I. (2013). Powiedz tylko, że jestem… Jana Dormana Eksperymentalny Teatr Dziecka. W: I. Michalska, G. Michalski (red.), Addenda do dziejów oświaty. Z badań nad prasą drugiej połowy XX i początków XXI wieku (s. 193–207). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Telka, L. (2020). O towarzyszeniu dziecku w rozwoju – zarys koncepcji wychowania w żłobku. Problemy Wczesnej Edukacji, 49(2), 71–80. https://doi.org/10.26881/pwe.2020.49.06.
• Tomaszewska, E. (2019). „Skrzaty Cieszyńskie”. O teatrze ochotniczym, Cieszyński Almanach Pedagogiczny, 6, 54–68.
• Windakiewicz, S. (1902). Teatr kolegiów jezuickich w Polsce. Wydawnictwo Polska Akademia Umiejętności.
• Wiśniewska, M. (2013a). Estetyka teatru Jana Dormana na tle współczesnego teatru dla dzieci i młodzieży. W: M. Odziomek (red.), Jan Dorman i jego teatr (s. 114–123). Teatr Dzieci Zagłębia im. J. Dormana w Będzinie.
• Wiśniewska, M. (2013b). Dorman, Kantor, Grotowski – przestrzenie spotkania trzech artystów teatru. W: M. Odziomek (red.), Jan Dorman i jego teatr (s. 138–153). Teatr Dzieci Zagłębia im. J. Dormana w Będzinie.
• Wiśniewska, M. (2018). W stronę polskiego modelu pedagogiki teatru. W: J. Czarnota-Misztal, M. Szpak (red.), Pedagogika teatru. Kierunki, refleksje, perspektywy (s. 16–30). Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego.
• Wiśniewska, M. (2015). „Zatrudnić widza”. Twórczość Jana Dormana w świetle zwrotu performatywnego. W: M. Moszkowicz, B. Stano (red.), Dziedzictwo awangardy a edukacja artystyczna. Pomiędzy dziełem, zdarzeniem i doświadczeniem (s. 202–219). Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
• Wojnar, I. (1970). Estetyka i wychowanie. PWN.

Identifiers

DOI

10.15804/kie.2024.02.05

Biblioteka Nauki

38166435