Artyści sztuki iluzji, aktorzy teatralni i ich poczucie jakości życia

• Authors: Wojciech Napora

Title variants

EN

Art of magic artists, theaters actors and their sense of quality of life

Abstracts

PL

Poczucie jakości życia to subiektywne ustosunkowanie względem oceny zadowolenia z własnego życia. Można je ująć w obszarze czterech sfer: psychofizycznej, psychospołecznej, podmiotowej i metafizycznej. W badaniu wzięło udział 210 osób – 53 iluzjonistów, 52 aktorów teatralnych oraz 105 osób niepodejmujących aktywności związanej z publicznym występowaniem. Grupy zostały porównane pod kątem poczucia jakości życia, a w badaniu wykorzystano Kwestionariusz Poczucia Jakości Życia autorstwa Straś-Romanowskiej, Oleszkowicz i Frąckowiaka (2004) w zmodyfikowanej wersji opracowanej przez Mróz (Mróz, Chudzicka-Czupała, Kuśpit, 2017). Aktorzy teatralni oraz iluzjoniści cechowali się większym poziomem zadowolenia ze sfery psychospołecznej oraz ogólnym poziomem poczucia jakości życia niż grupa porównawcza (która nie miała ani doświadczenia, ani nie ukończyła edukacji związanej z wykonawstwem scenicznym). W zakresie sfer psychofizycznej i metafizycznej poczucia jakości życia to aktorów teatralnych cechował wyższy poziom zadowolenia w porównaniu z osobami niepodejmującymi aktywności scenicznej. W przeprowadzonym badaniu nie zaobserwowano istotnych statystycznie różnic międzygrupowych w odniesieniu do sfery podmiotowej poczucia jakości życia.

EN

The sense of quality of life is a subjective attitude towards the assessment of satisfaction with one’s own life. They can be divided into four spheres: psychophysical, psychosocial, subjective, and metaphysical. 210 people participated in the study – 53 illusionists, 52 theater actors, and 105 people who did not engage in activities related to public appearances. The groups were compared in terms of the sense of quality of life, and the study used the Sense of Life Quality Questionnaire by Straś-Romanowska, Oleszkowicz, and Frąckowiak (2004) in a modified version by Mróz et al. (2017). Theater actors and magicians had a higher level of satisfaction with the psychosocial sphere and a general level of quality of life compared to the control group (which has neither experience nor education related to stage performance). In terms of the psychophysical and metaphysical spheres of the sense of quality of life, theater actors were characterised by a higher level of satisfaction compared to people who did not engage in stage activity. In the conducted study, no statistically significant differences between groups were observed in relation to the subjective sphere of the sense of quality of life.

Keywords

PL

poczucie jakości życia; aktorzy teatralni; iluzjoniści; sztuka; teatr

EN

sense of quality of life; theater actors; magicians; art; theater

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Kultura i Edukacja
• Year: 2024
• Issue: 2(144)
• Pages: 195-213

Dates

published

2024

Contributors

author

Wojciech Napora

• Uniwersytet Jana Długosza

• https://orcid.org/0000000242249563

References

• Aronson, S. (1990). The Aronson Approach. Savaco LTD.
• Barba, E & Savarese, E. (2005). Sekretna sztuka aktora. Instytut im. Jerzego Grotowskiego.
• Barnhart, A.S., Richardson, K., & Eric, S. (2022). Tactical blinking in magicians: A tool for self- and other-deception. Psychology of Consciousness: Theory, Research, and Practice, 9(3), 257–266. DOI: 10.1037/cns0000321.
• Boczkowski, K. (2015). Trening aktorski. Od praktyki do metod. Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie, 7, 38–45.
• Bonna, B. (2003). Rola sztuki w życiu człowieka. Kultura i Edukacja, 3–4, 59–70.
• Brown, D. (2008). Sztuczki umysłu. Wydawnictwo Czarna Owca.
• Burger, E. (2000). Mastering the Art of Magic. Kaufman and Company.
• Chomiak, W. (2015). Odczarowywanie magii bez utraty satysfakcji. Techniki aktorskie jako niezbędne ogniwo łańcucha edukacji aktorskiej. Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, 7, 52–61.
• Chwaszcz, J., Łysiak, M., & Mamcarz, S. (2022). Jakość życia adolescentów w czasie pandemii COVID-19. Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Czapiński, J. (1992). Psychologia szczęścia. Przegląd badań i zarys teorii cebulowej. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dębska, U., & Komorowska, K. (2007). Jakość życia w kontekście osobowościowych uwarunkowań i poczucia koherencji. Badania osób we wczesnej i średniej dorosłości. Psychologia rozwojowa, 4(12), 55–63.
• Denisiuk, P. (2020). Jakość życia polskich iluzjonistów. W: E. Zasępa (red.), Jakość życia człowieka w zdrowiu i w chorobie (s. 66–80). Difin.
• Derbis, R. (2000). Doświadczanie codzienności. Poczucie jakości życia, swoboda działania, odpowiedzialność, wartości osób bezrobotnych. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• Diener, E., Lucas, R.E., & Oishi, S. (2004). Dobrostan psychiczny. Nauka o szczęściu i zadowoleniu z życia. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowie, sile i cnotach człowieka (s. 35–50). PWN.
• Duniec, K. (2011). Jak pisać o aktorze? W: K. Duniec (red). Aktor, niepewna tożsamość (s. 1–8). Oficyna Wydawnicza Errata.
• Filozofówna, I. (1976). Badania psychologiczne nad grą aktorską. W: J. Degler (red.), Wprowadzenie do nauki o teatrze tom II: O tworzywie i twórcach dzieła teatralnego (s. 345–366). Uniwersytet Wrocławski im. Bolesława Bieruta.
• Firkowska-Mankiewicz, A. (1999). Jakość życia rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym. Psychologia Wychowawcza, 2, 134–142.
• Fortuna, P. (2018). Sprzedaż bez sprzedawania. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Gaweł-Luty, E. Lemańczyk, R. (2022). Subiektywny i obiektywny wymiar jakości życia. Student niepełnosprawny. Szkice i rozprawy, 22(15), 48–62. DOI: 10.34739/sn.2022.22.05.
• George, D., & Mallery, P. (2016). IBM SPSS statistics 23 step by step: A simple guide and reference. Routledge.
• Gerymski, R. (2017). Wpływ korekty płci na poczucie jakości życia mężczyzn transpłciowych – wyniki badania pilotażowego oraz przyczynek do dalszych badań. Przegląd Seksuologiczny, 4(52), 2–9.
• Giobbi, R. (2010). Secret Agenda. Hermetic Press.
• Gołąb, S., & Szcześniak, M. (2017). Satysfakcja z pracy a poczucie jakości życia na przykładzie osób z terenów wiejskich – doniesienia wstępne. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Problemy Rolnictwa Światowego, 17(2), 41–47. DOI: 10.22630/PRS.2017.17.2.25.
• Greengross, G., Silvia, P.J., & Crasson, S. (2022). Thrill seeking, magical beliefs, creativity and psychotic traits among magicians. Referat podczas The Science of Magic Conference, Goldsmith University, London.
• Hagen, U. (1991). A challenge for the actor. Maxwell Macmillan International.
• Hebda, P., & Madejski, J. (2004). Zawód z pasją. Wydawnictwo Park.
• Hoffman, R. (2015). Sekrety Mentalisty. Wydawnictwo E-bookowo.
• Hys, A., & Nieznańska, A. (2001). Osobowość a style radzenia sobie ze stresem u aktorów teatralnych. Studia Psychologica, 2, 51–54.
• Kociuba, J. (1996). Tożsamość aktora. Wydawnictwo. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Kolańska, M. (2016). Obraz ciała a przekonanie o własnej skuteczności u sportowców i aktorów teatralnych. Psychologiczne Zeszyty Naukowe. Półrocznik Instytutu Psychologii Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2, 115–129.
• Kowalik, S. (2000). Jakość życia psychicznego. W: Derbis R. (red.), Jakość rozwoju a jakość życia (s. 11–32). Wydawnictwo WSP.
• Kowalski, S. (2018). Błysk w oku. Eseje o sztuce iluzji. Wydawnictwo A Niech To!.
• Kuhn, G., & Tatler, B., W. (2005). Magic and fixation: Now you don’t see it, now you do. Perception, 34, 1153–1161. https://doi.org/10.1068/p3409bn1.
• Kulczycki, M. (1991). Psychologia rozwiązywania problemów życiowych, Prace Psychologiczne, 25, 19–35.
• Lachowska, B. (2013). Praca i rodzina a jakość życia. Przegląd Służby Cywilnej (2082– 193X), 5(26), 55–57.
• Łomnicki, T. (2011). Moja metoda, moje błędy. Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, 2, 6–14.
• Mecwaldowski, J. (1988). Hokus Pokus. Materiały instruktażowe, 1. Łódzki Dom Kultury, Krajowy Klub Iluzjonistów.
• Mróz, B. (2008). Osobowość wybitnych aktorów polskich. Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Mróz, B. (2011). Poczucie jakości życia u pracowników wyższego szczebla. Uwarunkowania osobowościowe i aksjologiczne. Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Mróz, B. (2016). Poczucie jakości życia osób z kadry kierowniczej w świetle Modelu Osobowościowo-Aksjologicznego MOA. Czasopismo Psychologiczne, 22(2), 183–194. DOI: 10.14691/CPPJ.22.2.183.
• Mróz, B., Chudzicka-Czupała, A., & Kuśpit, M. (2017). Kompetencje osobowościowe i twórcze. Psychologiczne uwarunkowania kreatywności pracowników. Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Mróz, B., Kurzyca, J. (2018). Poczucie jakości życia i hierarchia wartości – różnice między studentami kierunków społecznych i technicznych. Czasopismo Psychologiczne, 24(3), 509–518. DOI: 10.14691/CPPJ.24.3.509.
• Napora, W. (2021). Do ego-resiliency, self-efficacy and life orientation predict self-esteem of top world magicians? An international study. Psychological Thoughts, 14(1), 194–210. DOI: 10.37708/psyct.v14i1.578.
• Noice, H., & Noice, T. (1993). The effects of segmentation on the recall of theatrical material. Poetics, 22, 51–67.
• Orlak, K. (2009). Zagrożenia psychospołeczne na stanowisku aktora. Psychologia pracy, 11, 52–55.
• Osterloff, B. (2011). Monografista pyta o teorie sztuki aktorskiej (wokół Aleksandra Zelwerowicza). W: K. Duniec (red). Aktor, niepewna tożsamość (s. 163–180). Oficyna Wydawnicza Errata.
• Pietkiewicz, A. (2017). Aktorstwo studyjne: poszukiwania, kształcenie, postawa. Rozprawa doktorska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
• Rissanen, O., Hakkarainen, K., Juvonen, A., Kuhn, G., & Pitkanen, P. (2014). Expertise among professional magicians: an interview study. Frontiers in psychology, 5, 1–13. DOI:10.3389/fpsyg.2014.01484.
• Romanowski, J., Omorczyk, J., Bujas, P., & Puszczałowska-Lizis, E. (2015). Poziom sprawności fizycznej studentek i studentów Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, 7, 61–74.
• Schalock R., L. (2000). Three decades of quality of life. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 15(2), 116–127.
• Seligman, M. (2011). Pełnia życia. Nowe spojrzenia na kwestię szczęścia i dobrego życia. Media Rodzina.
• Seligman, M.E.P. (2018). PERMA and the building blocks of well-being. The Journal of Positive Psychology, 13(4) 333–335. DOI: 10.1080/17439760.2018.1437466.
• Skrzypek, E. (2001). Czynniki kształtujące jakość życia. W: J. Lewandowski, J. Lecewicz-Bartoszewska (red.), Ergonomia niepełnosprawnym: jakość życia (s. 239–248). Łódź: Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej.
• Słoboda, E. (2015). Szaleństwo czy metoda. Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, 7, 9–12.
• Stanisławski, K. (2011). Praca aktora nad rolą. Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. Ludwika Solskiego w Krakowie.
• Straś-Romanowska, M. (1992). Los człowieka jako problem psychologiczny: podstawy teoretyczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Straś-Romanowska, M. (2005). Jakość życia w świetle założeń psychologii zorientowanej na osobę. W: M. Straś-Romanowska, K. Lachowicz-Tabaczek & A. Szmajke (red.), Jakość życia w badaniach empirycznych i refleksji teoretycznej (s. 261–274). Komitet Naukowy PAN.
• Straś-Romanowska, M., Frąckowiak, T. (2008). Problem poczucia jakości życia osób niepełnosprawnych w świetle założeń psychologii personalistyczno-egzystencjalnej. W: R. Derbis (red.), Jakość życia. Od wykluczonych do elity (s. 425–433). Akademia im. Jana Długosza.
• Straś-Romanowska, M., Oleszkowicz, A., & Frąckowiak, T. (2004). Kwestionariusz Poczucia Jakości Życia. Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Wojciukiewicz, K., & Kałucka, P. (2019). Wiek i stanowisko pracy a jakość życia kobiet. Ogrody Nauk i Sztuk, 9, 250–258. DOI: 10.15503/onis2019.250.258.
• Woźniak, T., & Skibicka, A. (2022). Ocena jakości życia dorosłych osób jąkających się. Logopedia, 1(51), 81–99.
• Zając-Jamróz, J. (2008). Ciało i wyobraźnia. Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie, 1, 40–49.
• Zdrojewski, M. (1992). Być iluzjonistą. Norbertinum.
• Zich, O. (1981). Estetyka sztuki dramatyczne. Tłum. A. Bluszcz, W: E. Udalska (red.), Teatrologia czeska: antologia (s. 11–33). Uniwersytet Śląski.
• Zimnica-Kuzioła, E. (2020). Na czym polega atrakcyjność aktorstwa? Szkic socjologiczny na podstawie badań własnych. Szkoła – Zawód – Praca, 20, 304–317. DOI: 10.34767/SZP.2020.02.19.
• Ziółkowski, G. (2009). Nurt pracy laboratoryjnej w teatrze dwudziestego wieku (fragmenty). W: G. Ziółkowski (red). Dwugłos ciszy (s. 126–132). Wydawnictwo Pracownia ROSA.

Identifiers

DOI

10.15804/kie.2024.02.10

Biblioteka Nauki

38175019