Kobiety niepokorne, czyli o liderkach Narodowej Organizacji Kobiet. Szkic do portretu zbiorowego działaczek Narodowej Demokracji (1919–1929)

• Authors: Jolanta Mysiakowska–Muszyńska

Title variants

EN

The disobedient women – leaders of the National Organization for Women. A sketch for a group portrait of the National Democracy women activists 1919–1929)

Abstracts

EN

The significance and scale of Endek influence in the nineteenth and twentieth century were not the outcome of stricly party organizations. A social movement, which had been built up since the partition era, reflected the strength of the nationalist camp. Vigorous associations – both secret and conspiratorial – united both men and women of various social backgrounds, economic positions, and professionial affiliations. This included the National Organization of Women (NOK) – founded in 1919 – which was one of the largest and most influential women’s groups in the Second Polish Republic. The following article is an attempt to present selected aspects of the biographies of NOK leaders, which collectively make up a collective portrait of Natinal Democratic women of the late nineteenth and early twentieth century. The analysis includes such elements as: the intellectual climate of the era, the significance of the partitions in female political activism in indepent Poland, and the role of the Catholic faith (both in its individual and social dimensions). It is also indispensable to discuss the circumstances of the NOK’s founding and the motives propelling Polish women toward activism in the public sphere: first, in the electoral campaign to the Constituent Diet (1919) on behalf of the National Democratic movement, and, secondly, through involvement in the association’s actitivities. In this context, it is wortwhile to pose a question about the roles of men and women in the ranks of the National Democratic movement. This is an issue that deserves to be investigated since the members of NOK, in response to the needs of a newly-independent Polish state, rejected the notion of gender conflict, aiming instead to build a community in which the activism of men and women could be mutually complementary.

Keywords

PL

Narodowa Organizacja Kobiet; Narodowa Demokracja; Obóz narodowy; II Rzeczypospolita; kobiety

EN

National Organization of Women; National Democratic; the nationalist camp; Second Polish Republic; women

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Polish Biographical Studies
• Year: 2017
• Issue: 5
• Pages: 7-32

Dates

published

2017

Contributors

author

Jolanta Mysiakowska–Muszyńska

References

• Archiwalia Archiwum Akt Nowych (Zbiór Akt Organizacji Kombatanckich)
• Biblioteka Narodowa w Warszawie (Dokumenty Życia Społecznego)
• Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie
• Komunikaty Informacyjne Komisariatu Rządu na m. st. Warszawę, t. 1, z. 2, Warszawa 1992.
• Holder-Eggerowa M., Kobieta a samorząd, Warszawa 1924.
• Kirkor-Kiedroniowa Z., Wspomnienia, część 3: lata 1920–1932, Kraków 1989.
• Kirkor-Kiedroniowa Z., Wspomnienia, część 1: Dziecięce i młode lata, Kraków 1986.
• Panenko I., La Galicie. Pays polonais, Paris 1919.
• Pannenkowa I., Myśli o wychowaniu narodowem, Lwów 1919.
• Pannenkowa I., Nasze zadania wychowawcze, Warszawa 1929.
• Sokolnicka Z., Wyższa Szkoła Handlowa w Warszawie. Jej znaczenie i zadania jako uczelni handlowo-ekonomicznej, Warszawa 1924.
• Zamorski J., Co mamy czynić? Kobieta polska a polityka, „Drugi Almanach Świata Kobiecego” 1927.
• „Gazeta Warszawska”
• „Hasło Polki”
• Barańska A., Kobiety w powstaniu listopadowym 1830–1831, Lublin 1998.
• Barańska A., Wpływ powstań na ewolucję ról społecznych kobiet, [w:] Polskie powstania narodowe na tle przemian europejskich w XIX wieku, red. A. Barańska, W. Matwiejczyk, J. Ziółek, Lublin 2001.
• Bechta M., Narodowo radykalni. Obrona tradycji i ofensywa narodowa na Podlasiu w latach 1918–1939, Biała Podlaska 2004.
• Bednarczuk M., Kobiety w kręgu prawicy międzywojennej. Idee, sylwetki, strategie pisarskie, Wrocław 2012.
• Bełcikowski J., Warszawa kobieca, Warszawa 1930.
• B[iskupska] M., Irena Puzynianka. Życie i praca, Poznań 1930.
• Chojnowski A., Aktywność kobiet w życiu politycznym, [w:] Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000.
• Cywiński B., Rodowody niepokornych, Warszawa 2010.
• Dłużewska-Kańska Z., Ładzina Wanda, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 18, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973.
• Dufrat J., Ruch kobiecy na ziemiach polskich na początku XX w. w służbie idei Narodowej, [w:] Nacjonalizm a tożsamość narodowa w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX i XX w., red. B. Linek, K. Struve, Opole 2000.
• Jakubowska U., Kobieta w świecie polityki Narodowej Demokracji, [w:] Kobiety i świat polityki w niepodległej Polsce 1918–1939, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 1996.
• Kacperski K., System wyborczy do sejmu i senatu u progu Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2007.
• Kałwa D., Kobieta aktywna w Polsce międzywojennej. Dylematy środowisk kobiecych, Kraków 2001.
• Kałwa D., Poland, [w:] Women, Gender and Fascism In Europe 1919–45, ed. K. Passmore, New Jersey 2003.
• Kołodziejczyk A., Maria Holder-Eggerowa (1875–1941). Z dziejów obozu narodowego na Podlasiu, „Szkice Podlaskie” 1999, nr 7.
• Kondracka M., Parlamentarzystki w Sejmie Ustawodawczym – między porozumieniem a niezgodą, [w:] Społeczeństwo w dobie przemian. Wiek XIX i XX. Księga jubileuszowa profesor Anny Żarnowskiej, Warszawa 2003.
• Kotowski R., Między polityką a działalnością społeczną – Narodowa Organizacja Kobiet w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich po 1918 roku (na tle porównawczym), t. 2, red. A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, Warszawa 2009.
• Kozicki S., Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964.
• Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. nauk. J.M. Majchrowski, współpraca G. Mazur, K. Stepan, Warszawa 1994.
• Kulesza-Gierat M., Marcelina Darowska w świetle romantologii – perspektywy badawcze, [w:] Aktywność publiczna kobiet na ziemiach polskich. Wybrane zagadnienia, T. Pudłocki, K. Sierakowska, Warszawa 2013.
• Lusek J., Istota wychowania w koncepcji błogosławionej Matki Marceliny Darowskiej i jej współczesne implikacje, [w:] Kobiety na Kresach na przełomie XIX i XX wieku, red. A. Dawid, J. Lusek, Warszawa–Opole 2016.
• Maj E., Komunikowanie polityczne Narodowej Demokracji 1918–1939, Lublin 2010.
• Micińska M., Inteligencja na rozdrożach 1864–1918, Warszawa 2008.
• Mysiakowska-Muszyńska J., Maria Holder-Eggerowa, [w:] Lista strat działaczy obozu narodowego w latach 1939–1955. Słownik biograficzny, t. 1, red. W.J. Muszyński, J. Mysiakowska-Muszyńska, Warszawa 2010.
• Mysiakowska-Muszyńska J., „W imię Boga i Ojczyzny!”. Działalność społeczno-polityczna Narodowej Organizacji Kobiet 1919–1939 – wybrane zagadnienia, „Dzieje Najnowsze” 2015, nr 3.
• Mysiakowska-Muszyńska J., W kręgu Narodowej Demokracji. O działalności społeczno- -politycznej Narodowej Organizacji Kobiet (1919–1939), „Biuletyn Informacyjny” 2015, nr 6.
• Pietrzak M., Sytuacja prawna kobiet w Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000.
• Pudłocki T., „Naród potrzebuje Twojego czynu!”. Kobiety z prawicy polskiej i ukraińskiej południowo-wschodnich ziem II Rzeczypospolitej w dyskursie publicznym, [w:] Aktywność publiczna kobiet na ziemiach polskich. Wybrane zagadnienia, red. T. Pudłocki, K. Sierakowska, Warszawa 2013.
• Radomski G., Feminizm jest nam obcy. Kwestia kobieca w publicystyce Narodowej Demokracji w okresie międzywojennym, [w:] Narodowa Demokracja XIX–XXI wiek. Dzieje ruchu politycznego, t. 1: Koncepcje – ludzie, red. T. Sikorski, A. Wątor, Toruń 2012.
• Red., Pepłowska Ewelina, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 25, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1980.
• Schaffner S., Koncepcje płci i wzorce tożsamości, [w:] Estetyka dyskursu nacjonalistycznego w Polsce 1926–1939, red. nauk. U. Schmidt, Warszawa 2014.
• Skałkowski A., Czarnowska Barbara Bronisława, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 4, Kraków 1938.
• Skreczko A., Marcelina Darowska – nauczycielka patriotyzmu podczas zaborów, [w:] Kobieta a patriotyzm. Konteksty historyczno-pedagogiczne XVI–XX wieku, red. E.J. Kryńska, Ł. Kalisz, A. Konopacki, Białystok 2012.
• Sokołowski M., Kobiety w międzywojennym Płocku, Płock 2012.
• Śliwa M., Kobiety w parlamencie Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Kobiety i świat polityki w niepodległej Polsce 1918–1939, red. A. Żarnowka, M. Szwarc, Warszawa 1996.
• Wapiński R., Pokolenia Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991.
• Wapiński R., Świadomość polityczna w Drugiej Rzeczypospolitej, Łódź 1989.
• Wierzbicka M., Drogi emancypacji kobiet w Polsce i w Rosji w XIX w. – próba porównawcza, [w:] Społeczeństwo w dobie przemian. Wiek XIX i XX. Księga jubileuszowa profesor Anny Żarnowskiej, Warszawa 2003.
• Wojdyło W., Udział kobiet w życiu społeczno-politycznym obozu narodowego 1918–1939, [w:] Rola i miejsce kobiet w edukacji i kulturze polskiej, t. 2, red. W. Jamrożak, D. Żołądź-Strzelczyk, Poznań 2001.
• Wolter E., Matka Polka w służbie wychowania społeczeństwa polskiego u progu II Rzeczypospolitej, [w:] Kobieta a patriotyzm. Konteksty historyczno-pedagogiczne XVI–XX wieku, red. E.J. Kryńska, Ł. Kalisz, A. Konopacki, Białystok 2012.
• Zaleska I., Kościół a Narodowa Demokracja w Królestwie Polskim do wybuchu I wojny światowej, Warszawa 2014.
• Żarnowska A., Prywatna sfera życia rodzinnego i zewnętrzny świat życia publicznego – bariery i przenikanie (przełom XIX i XX wieku), [w:] Kobiety i świat polityki w niepodległej Polsce 1918–1939, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 1996.
• Żukowski P.M., Szebeko Józefa, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 47, Warszawa–Kraków 2011.

Identifiers

DOI

10.15804/pbs.2017.01

Biblioteka Nauki

2168161