Michał Plater-Zyberk (1937–1981). Szkic do portretu patrona Szczecińskiego Klubu Katolików

• Authors: Michał Siedziako

Title variants

EN

Michał Plater-Zyberk (1937-1981). A sketch for a portrait of the patron of Szczecin’s Catholic Club

Abstracts

EN

Michał Plater-Zyberk was born in 1937 in Vilnius in a family of patriotic and independent traditions. He was soon orphaned as a teenage boy and was also the subject of first repression – in 1954 he was prevented from starting his studies due to his origin and lack of affiliation with the Communist Youth Union of Poland. Only in the so-called. Thaw in 1956 was admitted to study at the Szczecin University of Technology. After graduation, he started working in state railroads, with whom he remained involved throughout his professional career. Since the sixties he has co-created an independent environment of secular Catholic intelligentsia, St. Andrzej Bobola at ul. Post Office in Szczecin. At the same time he was active in the Polish Tourist-Touring Society. In the seventies, he co-organized family church counseling and supported various independent initiatives. By signing petitions and making your private apartment available to opposition parties. For social activities and relationships with the Church he was faced with further repressions: in 1967 he was suspended in the rights of the tourist guide, and in 1978 degraded from the occupied position. In 1980 he was a co-founder of the Szczecin Catholic Club and co-organizer of the Independent Self-Governing Trade Union Solidarity in the Pomeranian Regional Railways Board. He became the chairman of the union cell at his workplace and entered the regional authorities of Solidarity. He died suddenly during a holiday trip to Zakopane in February 1981. In 1986 his name was accepted by the Szczecin Catholic Club in recognition of his co-founder.

Keywords

PL

Kościół katolicki i niezależne środowiska katolickie w PRL; komunistyczne represje wobec działaczy katolickich; opozycja demokratyczna w PRL; Szczeciński Klub Katolików

EN

Catholic Church and independent Catholic communities in the PRL; communist repression against Catholic activists; democratic opposition in the PRL; Szczecin Catholic Club

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Polish Biographical Studies
• Year: 2017
• Issue: 5
• Pages: 121-152

Dates

published

2017

Contributors

author

Michał Siedziako

References

• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie
• Archiwum Państwowe w Szczecinie
• Zbiory prywatne autora
• Zbiory prywatne Zofii Plater-Zyberk
• List Magdaleny Plater-Zyberk do autora z 5 III 2017 r.
• Relacja Ewarysta Waligórskiego z 8 III 2010 r., nagranie w zbiorach autora.
• Relacja Przemysława Fenrycha z 15 XII 2008 r., nagranie w zbiorach autora.
• Relacja Zofii Plater-Zyberk z 25 XI 2009 r., nagranie w zbiorach autora.
• Relacja Zofii Plater-Zyberk z 30 XI 2009 r., nagranie w zbiorach autora.
• „Jedność. Tygodnik NSZZ Solidarność Pomorza Zachodniego” 1981.
• „Kościół nad Odrą i Bałtykiem” 1990, 1992, 1996, 2013, 2015.
• Opozycja demokratyczna w Polsce w świetle akt KC PZPR (1976–1980). Wybór dokumentów, wybór, wstęp i oprac. Ł. Kamiński, P. Piotrowski, Wrocław 2002.
• Ruch pielgrzymkowy na Jasną Górę 1945–1989. Wybór dokumentów, red. W.P. Wlaźlak, A. Sznajder, Katowice 2009.
• Siedziako Michał, Szczecińscy katolicy po Październiku ’56. Dokumenty do historii Klubu Inteligencji Katolickiej w Szczecinie, „Polish Biographical Studies” 2013, nr 1.
• Banasikowski Edmund, Na zew Ziemi Wileńskiej, Warszawa–Paryż 1990.
• Bilicki Edmund Jan, Początki w Szczecinie duszpasterstwa i działalność katolicko-społeczna w latach 1945–1970 i późniejszych, Szczecin 2005.
• Działania elit katolickich w Szczecinie. Zbiór dokumentów, zebrał i komentarzem opatrzył Edmund Bilicki, Szczecin 2010.
• Fenrych Przemysław, Środowiska inteligencji katolickiej w przemianach społecznych i politycznych Polski po 1975 roku, [w:] Społeczeństwo – Państwo – Kościół (1945– –2000). Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej. Szczecin, 15–16 VI 2000 r., red. A. Kawecki, K. Kowalczyk, A. Kubaj, Szczecin 2000.
• Fenrych Przemysław, Umocnieni nadzieją. Wpływ idei Jana Pawła II na działalność niezależnych środowisk katolików świeckich w Szczecinie w latach osiemdziesiątych XX w., [w:] Solidarność z błoń. Wokół nauczania społecznego Jana Pawła II, red. M. Drzonek, M. Siedziako, Szczecin 2011.
• Mój Sierpień ’80. Pomorze Zachodnie na drodze do wolności, red. M. Dźwigał, A. Kubaj, M. Siedziako, Szczecin 2015.
• Siedziako Michał, „Człowiek o nieskrystalizowanym światopoglądzie”. Rzecz o Michale Plater-Zyberku, „sedina.pl magazyn. Rocznik Miłośników Dawnego Szczecina” 2010, nr 5.
• Szczecińska „Solidarność” od strajku sierpniowego do wprowadzenia stanu wojennego – dyskusja, oprac. A. Kubaj, M. Siedziako, [w:] Regionalny wymiar „Solidarności” 1980–1981. Szczecin na tle kraju, red. A. Kubaj, M. Siedziako, Szczecin 2014.
• Szejnert Małgorzata, Zalewski Tomasz, Szczecin: Grudzień – Sierpień – Grudzień, Szczecin 2008.
• Banaś Kornelia, Komunistyczny aparat bezpieczeństwa wobec pielgrzymek stanowych do Piekar Śląskich (1947–1989), Katowice 2013.
• Czajkowska Aleksandra, O dopuszczalności przerywania ciąży. Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. i towarzyszące jej dyskusje, [w:] Kłopoty z seksem w PRL. Rodzenie nie całkiem po ludzku, aborcja, choroby, odmienności, red. M. Kula, Warszawa 2012.
• Dudek Antoni, Gryz Ryszard, Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków 2006.
• Eisler Jerzy, Refleksje nad wykorzystywaniem relacji jako źródła w badaniu historii PRL (rozmowy z dysydentami i prominentami), „Polska 1944/45–1989” 2004, t. 6: Warsztat badawczy.
• Głowacki Andrzej, Sierpień 1980 roku w Szczecinie, Szczecin 1987.
• Gucewicz Daniel, Próba sił? Rok 1966 w Gdańsku. Milenium kontra Tysiąclecie, Gdańsk 2014.
• Kamiński Łukasz, Władza wobec opozycji przed sierpniem 1980 r., [w:] Między Warszawą a regionem. Opozycja przedsierpniowa na Pomorzu Zachodnim, red. K. Kowalczyk, M. Paziewski, M. Stefaniak, Szczecin 2008.
• Kersten Krystyna, Relacje jako typ źródła historycznego, „Kultura i Społeczeństwo” 1970, nr 3.
• Kościelny Robert, Cud nad Odrą. Augustus mirabilis 1980 w Szczecinie, cz. I, „Arcana” 2010, nr 4, cz. II, „Arcana” 2010, nr 5.
• Magier Dariusz, System nomenklaturowy partii komunistycznej, [w:] Dzieje biurokracji na ziemiach polskich, t. III, red. A. Górak, K. Latawiec, D. Magier, Lublin–Siedlce 2010.
• Matusewicz Zdzisław, Sierpień ’80 w Szczecinie, Szczecin 1994.
• Idem, Szczecin 1980–1981. Rewolucja „Solidarności”, Szczecin 1997.
• Milenium czy Tysiąclecie, red. B. Noszczak, Warszawa 2006.
• Obchody Millenium na uchodźstwie w 50. rocznicę, red. R. Łatka, J. Żaryn, Warszawa 2016.
• Olaszek Jan, Źródła historyczne do badań nad funkcjonowaniem drugiego obiegu wydawniczego (na przykładzie warszawskiej prasy podziemnej), [w:] Opozycja i opór społeczny w Polsce po 1956 roku, t. 1, red. T. Kozłowski, J. Olaszek, Warszawa 2011.
• Paczkowski Andrzej, System nomenklatury, [w:] Centrum władzy w Polsce 1948–1970, red. A. Paczkowski, Warszawa 2003.
• Paziewski Michał, Przedsierpniowa opozycja demokratyczna na Pomorzu Zachodnim, [w:] Między Warszawą a regionem. Opozycja przedsierpniowa na Pomorzu Zachodnim, red. K. Kowalczyk, M. Paziewski, M. Stefaniak, Szczecin 2008.
• Reczek Rafał, Pielgrzymowanie w PRL na przykładzie pieszych pielgrzymek Duszpasterstwa Rolników Diecezji Gorzowskiej z Klenicy do Częstochowy w latach 1984–1989, Poznań 2016.
• Sasanka Paweł, Czerwiec 1976. Geneza – przebieg – konsekwencje, Warszawa 2006.
• Semczyszyn Magdalena, Kobieta–społecznik w trudnych czasach. Irena Pawłowska- -Szydłowska (1892–1982), [w:] Obywatelki na obcasach. Kobiety w życiu publicznym (XIX–XXI w.), t. I, red. U. Kozłowska, T. Sikorski, A. Wątor, Radzymin–Warszawa 2016.
• Siedziako Michał, Działalność duszpasterska o. dr. Władysława Siwka TJ w Szczecinie, „Colloquia Theologica Ottoniana” 2013, nr 1.
• Siedziako Michał, Od nieudanej próby utworzenia Klubu Inteligencji Katolickiego do rejestracji Szczecińskiego Klubu Katolików. Niezależne środowiska katolików świeckich w Szczecinie w latach 1956–1980, [w:] Sensus catholicus. Katolicy świeccy w Polsce Ludowej. Postawy – aktywność – myśl. Studia i szkice, red. R. Ptaszyński, T. Sikorski, Toruń 2014.
• Siedziako Michał, Pierwsze lata działalności duszpasterskiej o. dr. Władysława Siwka TJ w Szczecinie (1950–1955), [w:] Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, t. 1: 1945–1956, red. M. Siedziako, Z. Stanuch, G. Wejman, Szczecin 2016.
• Siedziako Michał, Powstanie i rozwój działalności Szczecińskiego Klubu Katolików (do 13 XII 1981 r.), [w:] Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2009. Referaty, red. Ł. Kamiński, T. Kozłowski, Warszawa 2010.
• Siedziako Michał, Szczeciński Klub Katolików im. Michała Plater-Zyberka w latach 1980–1989, [w:] Kluby Inteligencji Katolickiej jako przestrzeń działań niezależnych w latach osiemdziesiątych XX wieku, red. K. Białecki, Warszawa–Poznań 2014.
• Stefaniak Marcin, „Wyraźcie zgodę na jego przeniesienie”. Działalność lokalnych struktur aparatu represji w Szczecinie wobec o. Huberta Czumy w latach 1973–1979, [w:] „Oaza wolności”. Duszpasterstwa akademickie w latach siedemdziesiątych XX w., red. M. Marcinkiewicz, Szczecin 2011.
• Stefaniak Marcin, Opór społeczny w województwie szczecińskim w latach 1975–1980, „Aparat represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2014, nr 1 (12).
• Stefaniak Marcin, Szczecińska droga do „Solidarności”. Przebieg i konsekwencje strajków sierpniowych w aglomeracji szczecińskiej, [w:] Czas przełomu. Solidarność 1980– 1981, red. W. Polak, P. Ruchlewski, V. Kmiecik, J. Kufel, Gdańsk 2010.
• Tymiński Maciej, Nomenklatura regionalna: działanie systemu na poziomie lokalnym (1950–1970), [w:] PZPR jako machina władzy, red. D. Stola, K. Persak, Warszawa 2012.
• Żaryn Jan, Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944–1989), Warszawa 2003.
• Miłoszewska Irena, Plater-Zyberk Michał, [w:] Encyklopedia Szczecina, t. II, red. T. Białecki, Szczecin 2000.
• Bodnar Krystyna, Michał Plater-Zyberk – sylwetka patrona SKK, http://skk.szczecin. pl/patron-klubu/, [data dostępu: 14 II 2017 r.].
• Dudek Antoni, Mechanizmy rekrutacji elity oraz kadr PZPR, http://www.omp.org.pl/ artykul.php?artykul=103, [data dostępu: 15 II 2017 r.].
• Michał Plater-Zyberk [1937–1981], http://platerak.republika.pl/michal.html, [data dostępu: 2 II 2017 r.].
• Michał Plater-Zyberk, http://www.encysol.pl/wiki/Micha%C5%82_Plater-Zyberk, [data dostępu: 2 II 2017 r.]
• Stanisław Plater-Zyberk [1897–1952], http://platerak.republika.pl/stanislaw.html, [data dostępu: 7 II 2017 r.[.
• Szumiło Mirosław, Bolszewicka rewolucja seksualna, http://historia.org.pl/2015/07/ 08/bolszewicka-rewolucja-seksualna/, [data dostępu: 8 II 2017 r.].

Identifiers

DOI

10.15804/pbs.2017.06

Biblioteka Nauki

2168155