Prominentny przodek pogromcy Spartakusa – Publius Licinius Crassus Dives, konsul w 205 r. przed Chr.

• Authors: Maciej Maciejowski

Abstracts

PL

Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu treść panegiryku pióra Tytusa Liwiusza poświęconego tytułowemu konsulowi w 205 r. przed Chr. odpowiada rzeczywistości. Pierwsza sugestia jaka się nasuwa, to zależność przekazu historyka z Patavium od zachowanego we fragmentach dzieła rzymskiego senatora i dziejopisa Gajusza Licyniusza Macera, protegowanego słynnego triumwira Marka Licyniusza Krassusa (ur. 114 - zm. 53 r. przed Chr.). Źródeł wysokiej pozycji Publiusza Licyniusza Krassusa osiągniętej w trakcie drugiej wojnie punickiej (218-201) należy szukać w przynależności do klienteli wpływowego gens Cornelia. Od Korneliuszy uzyskał poparcie podczas wyborów na urząd ponitfex maximus, stając się odtąd ważnym ogniwem powyższego stronnictwa. W zamian za patronat i pomoc w promocji na kolejne urzędy rewanżował się w ramach wymiany usług swoją rozległą wiedzą prawną, prawdopodobnie wspierał również Korneliuszy finansowo. Prawniczą biegłość Krassusa potwierdza także Cyceron. Poprzez udzielanie pomocy prawnej Krassus mógł z kolei budować własną klientelę, a przynajmniej sieć zobowiązań. Czy zatem treść panegiryku Krassusa znajduje potwierdzenie w dokonaniach konsula z 205 r. przed Chr. ? Jeśli odrzucimy stereotypowe określenia użyte przez Liwiusza dotyczące statusu społecznego czy wyglądu zewnętrznego oraz pochwały na temat przewag wojennych członka gens Licinii Crassi, dostrzeżemy autorytet zbudowany na solidnej wiedzy prawniczej. Przykład Krassusa ukazuje zatem, że w republikańskim Rzymie, nawet w bardzo burzliwych czasach istniała możliwość osiągniecia wysokiej pozycji politycznej poza sferą stricte militarną.

EN

The author attempts to answer to question, to what extent eulogy written down by Livy and concerning title figure of Publius Licinius Crassus (consul in 205 B.C.), corresponded with the facts (Liv. XXX 1, 4-6). Article presented stages of political and military career of the above-mentioned member of nobilitas and his competences. This activity can be followed by analysis his activity during holding consecutive offices (pontifex maximus, censor, magister equitum, praetor peregrinus, consul, proconsul). Where therefore we should seek origins of so high assesment given him by Livy? Analysing his activity the course Second Punic War (218-201 B.C.) author arrived at the conclusion, that it were not relatively modest war deedes, particularly in comparison with Roman outstanding leaders in this range, which decided about standing of Crassus. In his career, he placed himself in the role of the client of powerful gens Cornelia. He gained support from Cornelii during elections for pontifex maximus. In return for patronage and help in promotion on consecutive magistracies, he reciprocated undobtedly using his extensive juridicial knowledge. As a pontifex maximus he was also important link in the system of political control over sphere of the religion. Thus, origins of prestige of Crassus we should perceive above all in his mastery of the law. He was known not only as a expert in pontifical law, but also in advising Roman people and senate. It is emphasized not only by Livy, but also by Cicero, whose testimony, although late, it seems valuable, because it revels to us good memory of Crassus, which was preserved in Roman tradition. By advising in lawsuits, he was able to build own clientele, anywaythe network of obligations. This activity was also probably origin of his substantial profits (hence cognomen Dives). Example of the Crassus shows to us, that in Republican Rome, even in tumultuous times, it was there possibility to gain high political standing beyond sphere stricte military.

Keywords

PL

republika rzymska; III/II w. przed Chr.; Publius Licinius Crassus Dives; biografistyka

EN

roman republic; III/II B.C.; Publius Licinius Crassus Dives; biography

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Polish Biographical Studies
• Year: 2019
• Issue: 7
• Pages: 5-37

Dates

published

2019

Contributors

author

Maciej Maciejowski

References

• Appianus, Annibaika, ed. P. Viereck, A. G. Roos, E. Gabba, Lipsiae 1962.
• Cicero M. Tullius, Cato Maior de senectute, ed. J. G. F. Powell, Cambridge 2004.
• Cicero M. Tullius, De oratore, ed. K. F. Kumaniecki, Lipsiae 1969.
• Digesta Iustiniani Augusti, ed. Th. Mommsen, vol. 1: Libri 1-29, Berolini 1870.
• Diodorus, Bibliotheca historica, ed. L. Dindorfus, vol. 2, Lipsiae 1857.
• Eutropii Breviarium ab urbe condita, hrsg. F. Ruehl, Stuttgart 1985.
• Kassios Dion, Ρωμαϊκα πράγματα, ed. U. Ph. Boissevain, Berlin 1895-1931.
• Plutarchus, Vitae parallelae, vol. 1, ed. K. Ziegler, Monachii et Lipsiae 2000.
• Polybii Historiae, ed. Th. Buettner-Wobst, vol. I-V, Stuttgart 1967-1985.
• Titi Livi Ab Urbe condita libri XXI-XLV, ed. T. A. Dorey, P. G. Walsh, J. Briscoe, Lipsiae1971-1990.
• Valerius Maximus, Factorum et dictorum memorabilium libri IX, ed. C. Kempf, Lipsiae 1888.
• Iohannis Zonarae, Epitome historiarum, ed. L. Dindorf, Lipsiae 1868-1875.
• Appian z Aleksandrii, Historia rzymska, tłum. i oprac. L. Piotrowicz, t. 1-3, Wrocław 2004.
• Cyceron Marek Tulliusz, Katon Starszy o starości, wstęp M. Szymański, tłum. Z. Cierniakowa, Warszawa 1996.
• Cyceron Marek Tulliusz, O mówcy, tłum. i oprac. B. Awianowicz, „Seria dwujęzyczna Ad Fontes”, pod red. M. Olszewskiego, Kęty 2010.
• Digesta Justyniańskie: księga pierwsza, tłum. B. Szolc-Nartowski, Warszawa 2007.
• Eutropiusz, Brewiarium od założenia Miasta, [w:] Brewiaria dziejów rzymskich, tłum. i oprac. P. Nehring, B. Bibik, J. Skoracka, P. Woźniczka, Warszawa 2010.
• Kasjusz Dion Kokcejanus, Historia rzymska, tłum. i oprac. W. Madyda, I. Bieżuńska-Małowist, Wrocław 2005 (wybór).
• Liwiusz Tytus, Dzieje Rzymu od założenia miasta, ks. XXI-CXLII, tłum. i oprac. M. Brożek, J. Wolski, Wrocław 1974-1982.
• Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów (z Żywotów równoległych), t. 1-3, tłum. i oprac. M. Brożek, Wrocław 2004-2006.
• Polibiusz, Dzieje, t. 1-2, tłum. i oprac. S. Hammer, Wrocław 2005.
• Waleriusz Maksymus, Czyny i powiedzenia godne pamięci w dziewięciu księgach, tłum. i oprac. I. Lewandowski, Poznań 2019.
• Adcock F. A., Consular Tribunes and Their Successors, „Journal of Roman Studies” 1959, vol. 47, s. 9-14.
• Appel H., Ite in suffragium. O wyborach w republikańskim Rzymie, Toruń 2019.
• Badian E., The Prefect at Gades, „Classical Philology” 1954, vol. 49, s. 250-254.
• Beck H., Consular power and the Roman constitution: the case of imperium reconsidered, [w:] Consuls and res Publica. Holding High Office in the Roman Republic, eds. H. Beck, A. Duplá, M. Jehne, F. Pina Polo, Cambridge 2011, s. 77-96.
• Beck H., Walter V., Die frühen römischen Historiker, Bd. 2: von Coelius Antipater bis Pomponius Atticus, Darmstadt 2004.
• Beck H., Karriere und Hierarchie Die römische Aristokratie und die Anfänge des cursus honorum in der mittleren Republik, Berlin 2005.
• Beard M., North J., Price S., Religie Rzymu. Historia, Oświęcim 2018.
• Bleicken J., Oberpontifex und Pontifikalkollegium. Eine Studie zur römischen Sakralverfassung, „Hermes” 1957, vol. 85, s. 345-366.
• Brennan T.C., The Praetorship in the Roman Republic, vol. 1, Oxford 2000.
• Broughton T.R.S., The Magistrates of the Roman Republic, vol. 1, (509 B.C. - 100 B.C.), Atlanta 1986 (wyd.1: 1951) = MRR 1.
• Bruck E., Pleminius und Scipio bei Livius (Liv. 6-9 und 29, 16, 4 - 22, 12), „Paligenesia” 1969, vol. 4, s. 301-314.
• Burton P., The Summoning of the Magna Mater to Rome (205 B.C.), „Historia” 1996, vol. 45, nr 1, s. 36-63.
• Chassignet M., L’annalistique Romaine, vol. 3: L’annalistique recente. L’autobiographie politique, Paris 2004.
• Cornell T.J., The Beginnings of Rome: Italy from the Bronze age to the Punic Wars (c. 1000-264 BC), London-New York 1995.
• Crake J.E.A., Roman Politics from 215 to 209 B.C., „Phoenix” 1963, vol. 17, nr 2, s. 123-130.
• Daube D., The Peregrine Praetor, „Journal of Roman Studies” 1951, vol. 41, s. 66-70.
• David J.M., Rhetoric and Public Life, [w:] A Companion to the Roman Republic, eds. N. Rosenstein, R. Morstein-Marx, Oxford 2010, s. 421-438.
• Deniaux E., Patronage, [w:] A Companion to the Roman Republic, eds. N. Rosenstein, R. Morstein - Marx, Oxford 2010, s. 401-420.
• Dorey T.A., Scipio Africanus as Party Leader, „Klio” 1961, vol. 39, s. 191-198.
• Drogula F.K., Commanders and Command in the Roman Republic and Early Empire, Chapel Hill 2015.
• Drummond A., Licinius Stolo Gaius, [w:] The Oxford Classical Dictionary, eds. S. Hornblower, A. Spawforth, Oxford 1996, s. 859-860.
• Eckstein A.M., Senate and General: Individual decision making and Roman foreign relations, 264-194, Berkeley 1987.
• Faszcza M. N., Znaczenie cenzorów w systemie dyscyplinarnym republikańskiego Rzymu, czyli o specyfice społeczeństwa rzymskiego, „Klio” 2018, vol. 47, nr 4, s. 59-79.
• Fronda M.P., Between Rome and Carthage. Southern Italy during the Second Punic War, Cambridge 2010.
• Gabriel R.A., Scypion Afrykański Starszy. Największy wódz starożytnego Rzymu, Poznań 2010.
• Gilbert R.L., The Origin and History of Peregrine Praetorship, „Res Iudicate” 1939, vol. 2, s. 50-58.
• Gillmeister A., Musiał D., W cieniu Kapitolu. Religia starożytnych Rzymian, Kraków 2012.
• Grosso G., Il caso di Pleminio, „Giornale Italiano di Filologia” 1952, vol. 5, s. 119-135, 234-253.
• Gumowski M., Aprowizacja Rzymu w czasie II-giej wojny punickiej, „Meander” 1948, nr 4, s. 187-207.
• Harrington Becker G., Form, Intent, and the fragment Roman Historians 240 to 63 B.C.E. (Dissertation University of Florida).
• Hölkeskamp K.J., Oratoris maxima scaena. Reden vor dem Volk in der politischen Kultur der Republik, [w:] Demokratie in Rom ? Die Rolle des Volkes in der Politik der römischen Republik, hrsg. M. Jehne, Stuttgart 1995, s. 11-49.
• Holloway R.R., Who Were the Tribuni Militum Consulari Potestate ?, „L’Antiquite Classique” 2008, vol. 77, s. 107-125.
• Hoyos D., Mastering the West: Rome and Carthage at War, Oxford 2015.
• Jaczynowska M., Religie świata rzymskiego, Warszawa 1990.
• Jehne M., The rise of the consular as a social type in the third and second centuries BC, [w:] Consuls and Res Publica. Holding High Office in the Roman Republic, eds. H. Beck, A. Duplá, M. Jehne, F. Pina Polo, Cambridge 2011, s. 211-231.
• Jońca M., Zemsta Prozerpiny, [w:] Głośne rzymskie procesy karne, Wrocław 2009, s. 72-86.
• Kołodko P., Pretor urzędnikiem magistratury rzymskiej. Zarys problematyki, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2013, t. 12, s. 31-55.
• Kowalski H., Pontifex Maximus w religii i państwie rzymskim, „Vox Patrum” 2004, t. 24, nr 46-47, s. 19-31.
• Kumaniecki K., Cyceron i jego współcześni, Warszawa 1989 (wyd.1: 1959).
• Lazenby J.F., Hannibal’s War. A military history of the Second Punic War, Warminster 1998.
• Maciejowski M., Rzymski podbój Hiszpanii (218-178 przed Chr.). Aspekty polityczne, militarne i społeczne, Oświęcim 2012.
• Maciejowski M., Ostatnia kampania Magona Barkidy (205-203 przed Chr.), [w:] Studia nad dowódcami i sztuką dowodzenia w drugiej wojnie punickiej (218-201 przed Chr.), Oświęcim 2016, s. 115-132.
• Maciejowski M., Publius Sulpicius Galba Maximus - prekursor rzymskiego imperializmu w świecie hellenistycznym, [w:] Studia nad dowódcami i sztuką dowodzenia w drugiej wojnie punickiej (218-201 przed Chr.), Oświęcim 2016, s. 133-168.
• Marshall B.A., Crassus and cognomen Dives, „Historia” 1973, vol. 22, s. 459-467.
• McDonald A.H., Scipio Africanus and Roman politics in the Second Century B.C., „Journal of Roman Studies” 1938, vol. 28, s. 153-164.
• Mitchell R.E., Patricians and Plebeians: The Origin of the Roman State, Ithaca 1990. Mommsen Th., Römisches Staatsrecht, Bd.2, Leipzig 1877.
• Münzer F., Römische Adelsparteien und Adelsfamilien, Stuttgart 1920.
• Münzer F., Licinius, [w:] „Real - Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft” 1927, Bd.13, s. 247-248,
• Nicolet C., Obywatel, polityk, [w:] Człowiek Rzymu, pod red. A. Giardina, Warszawa 1997, s. 27-68. Ogilvie R.M., Livy, Licinius Macer and Libri Lintei, „Journal of Roman Studies” 1958, vol. 48, s. 40-46.
• Paron P., El „poenae exemplum” de Q. Pleminio, legado de P. Cornelio Escipion, „Athenaeum” 2001, vol. 89, s. 203-211.
• Patterson M.L., Rome’s Choice of Magistrates During the Hannibalic War, „Transactions and Proceedings of the American Philological Association” 1942, vol. 73, s. 319-340.
• Piegdoń M., Krassus. Polityk niespełnionych ambicji, Kraków 2011.
• Pina Polo F., Public speaking in Rome: a question of auctoritas, [w:] The Oxford Handbook of Social relations in the Roman World, ed. M. Peachin, Oxford 2011, s. 286-303.
• Pina Polo F., The Consul at Rome. The Civil Functions of the Consuls in the Roman Republic, Cambridge 2011.
• Pina Polo F., Foreign Eloquence in Roman Senate, [w:] Community and Communication. Oratory and Politics in the Roman Republic, eds. N. Rosenstein, R. Morstein - Marx, Oxford 2013, s. 247-266.
• Poma G., General: Republic, [w:] The Encyclopedia of the Roman Army, vol. 2, ed. Y. Le Bohec, Oxford 2015, s. 421-422.
• Posner E., Archives in the Ancient World, Harvard 2003 (wyd.1: 1972).
• Rawlings L., The War in Italy 218-203, [w:] A Companion to the Punic Wars, ed. D. Hoyos, Oxford 2011, s. 299-319.
• Rich J., Roman aims in the First Macedonian War, „Proceedings of the Cambridge Philological Society (New series)” 1984, vol. 210, nr 10, s. 126-180.
• Richard J.-C., Sur quelques grands pontifes plébéiens, „Latomus” 1968, vol. 27, s. 768-801.
• Ridley R.T., The Consular Tribunate: The Testimony of Livy, „Klio” 1986, vol. 68, s. 444-465.
• Rosenberger V., Republican Nobiles: Controlling the Res Publica, [w:] A Companion to Roman Religion, ed. J. Rüpke, Oxford 2007, s. 292-303.
• Rosenstein N., Aristocratic Values, [w:] A Companion to the Roman Republic, eds. N. Rosenstein, R. Morstein - Marx, Oxford 2010, s. 365-382.
• Rosenstein N., War, wealth at consuls, [w:] Consuls and res Publica. Holding High Office in the Roman Republic, eds. H. Beck, A. Duplá, M. Jehne, F. Pina Polo, Cambridge 2011, s. 133-158.
• Ryan F.X., Rank and Participation in the Republican Senate, Stuttgart 1998.
• Scheid J., Kapłan, [w:] Człowiek Rzymu, pod red. A. Giardina, Warszawa 1997, s. 71-104.
• Scullard H.H., Roman Politics 220-150 B.C., Oxford 1997.
• Scullard H.H., Scipio Africanus: Soldier and Politician, New York 1970.
• Schavione A., Prawnik, [w:] Człowiek Rzymu, pod red. A. Giardina, Warszawa 1997, s. 107-122.
• Seguin R., La religion de Scipion l’Africain, „Latomus” 1974, vol. 33, s. 3-21.
• Smith Ch., The magistrates of the early Roman republic, [w:] Consuls and res Publica. Holding High Office in the Roman Republic, eds. H. Beck, A. Duplá, M. Jehne, F. Pina Polo, Cambridge 2011, s. 19-40.
• Staveley E.S., The Significance of the Consular Tribunate, „Journal of Roman Studies” 1953, vol. 43, 30-46.
• Suolahti J., The Roman Censors: A Study on Social Structure, Helsinki 1963.
• Syme R., Rewolucja rzymska, Poznań 2009 (wyd.: 1937).
• Szemler G., The Priests of the Roman Republic: A Study of Interpretations between Priesthood and Magistracies, Brussels 1972.
• Tarwacka A., Prawne aspekty urzędu cenzora w starożytnym Rzymie, Warszawa 2012.
• Verraet F.J., The high command in the Roman Republic: the principle of the summum imperium auspiciumque from 509 to 19 BCE, Stuttgart 2014.
• Walt S., Der Historiker C. Licinius Macer: Einleitung, Fragmente, Kommentar, StuttgartLeipzig-Darmstadt 1997.
• Wolny M., Hannibal w Italii (218-217 p.n.e.). Studia nad uwarunkowaniem poszczególnych sukcesów kartagińskich, Olsztyn 2007.
• Wolny M., Nauka Hippokratesa i rzymska propaganda. Zaraza na Sycylii w relacji Liwiusza (Liv. 25.26.7-15), „Echa Przeszłości” 2016, vol. 17, s. 7-23.
• Wolny M., Ofensywa Magona na wybrzeże liguryjskie (205-203 p.n.e.), [w:] Ad Fontes. Studia ofiarowane Ks. Prof. Alojzemu Szorcowi w siedemdziesięciolecie urodzin, pod red. Z. Jaroszewicz-Pieresławcew, J. Makarczyka, Olsztyn 2006, s. 450-458.
• Wójcik A., Społeczne podłoże legendy o antagonizmie między Katonem Starszym a Scypionem, „Eos” 1963, vol. 53, nr 2, s. 341-353.
• Zimmerman K., Roman strategy and Aims in the Second Punic Wars, [w:] A Companion to the Punic Wars, ed. D. Hoyos, Oxford 2011, s. 280-298.
• Ziółkowski A., Historia Rzymu, Poznań 2004.
• Ziółkowski A., Sprawa Lokroi Epizephyroi w 205/204 r. p.n.e., „Eos” 1982, vol. 70, s. 319-329.

Identifiers

DOI

10.15804/pbs.2019.01

Biblioteka Nauki

1963373