Szkic do biografifii ziemianina. Marian Kiniorski (1868–1943)

• Authors: Adam Wątor

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia życie i publiczną działalność Mariana Kiniorskiego. Studiował w Wyższej Szkoły Rolniczej w Dublanach, Uniwersytecie Berlińskim i Szkole Nauk Politycznych w Paryżu (do 1899 r.). Był nowoczesnym ziemianinem, zabiegającym o uprzemysłowienie majątku, stosowanie nowych technik rolnych i postępu rolniczego. Należał do szeregu towarzystw i organizacji ziemiańskich (m.in. prezes Centralnego Towarzystwa Rolniczego). Równocześnie był aktywnym działaczem politycznym, związanym z Narodową Demokracją (członek Ligi Narodowej, następnie Zarządu Głównego Związku Ludowo-Narodowego i władz Stronnictwa Narodowego). Poseł do rosyjskiej Dumy Państwowej, następnie senator Rzeczypospolitej Polskiej, uczestniczył w debatach nad reformą rolną. Aktywny publicysta, autor specjalistycznych artykułów na tematy rolnicze i społeczne. W 1930 r. wycofał się z życia publicznego, uwagę skupiając na gospodarstwie rolnym. Zmarł w Warszawie.

EN

The article presents the life and public activity of Marian Kiniorski. He studied at the University of Agriculture in Dublany, the University of Berlin and the School of Political Sciences in Paris (until 1899). He was a modern landowner, striving for the industrialization of property, the use of new agricultural techniques and agricultural progress. He belonged to a number of societies and landowners’ organizations (including the president of the Central Agricultural Society). At the same time, he was an active political activist associated with the National Democracy (a member of the National League, then the Board of the National People’s Union and the authorities of the National Party). A member of the Russian State Duma, then a senator of the Republic of Poland, participated in debates on the land reform. Active journalist, author of specialist articles on agricultural and social topics. In 1930 he withdrew from public life, focusing on the farm. He died in Warsaw.

Keywords

PL

ziemiaństwo XIX–XX w.; gospodarka; działalność społeczna; Narodowa Demokracja

EN

19th–20th century gentry; economy; social activity; National Democracy

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Polish Biographical Studies
• Year: 2022
• Issue: 10
• Pages: 53-79

Dates

published

2022

Contributors

author

Adam Wątor

• https://orcid.org/0000000276705504

References

• Chełchowski Stanisław, PSB, t. 3, 1937.
• Chwiejna statystyka i wątpliwe wnioski (uwagi na marginesie broszury prof. Władysława Grabskiego pt. „Parcelacja agrarna wobec struktury, koniunktury i chwili dziejowej Polski”), Warszawa 1937 (także w: „Gazeta Rolnicza” 9 i 16 IV 1937, nr 15, 16–17).
• Dobroczyńcom Centralnego Towarzystwa Rolniczego w Warszawie na chwałę, „Gazeta Rolnicza” 22 XII 1933, nr 51.
• Dwa dziesięciolecia. Kartka ze wspomnień osobistych, „Gazeta Rolnicza” 16 VI 1917, nr 24.
• Historia jakich wiele, „Gazeta Rolnicza” 10 III 1933, nr 10.
• Konserwatyzm na rozdrożu, „Myśl Narodowa” 17 III 1929, nr 11.
• Kredyt dla większej własności, „Gazeta Rolnicza” 13 V 1932, nr 20.
• Les sociétés agricoles en Pologne. Rapport au I-er Congres international des Associations Agricoles et de la démographie rurale, Bruxelles 1910.
• [Rusticus], Listy z dworu wiejskiego, Warszawa 1911.
• Niezrozumiałe milczenie, „Gazeta Rolnicza” 24 I 1936, nr 4.
• O świadectwo prawdzie. List do przyjaciela, Warszawa 1928.
• Państwo i rolnictwo: odczyt wypowiedziany na zebraniu Centralnego Towarzystwa Rolniczego w Warszawie w dniu 27 lipca 1920 roku (z dołączeniem dyskusji), Warszawa 1920.
• Próby tworzenia rządu w listopadzie 1918 (Kartka ze wspomnień), „Myśl Narodowa” 23 i 30 VIII 1931, nr 40, 42.
• Przemówienie na dorocznem zebraniu Centralnego Towarzystwa Rolniczego w Warszawie w d. 17 czerwca 1919 r., Warszawa 1919.
• Wieś dla miasta, „Ziemianin” I 1917.
• Większa i mniejsza własność ziemska – wobec parcelacji, „Ekonomista” 1903, t. 1.
• W służbie ziemi. Refleksje rolnika na posterunkach publicznych, Warszawa 1929.
• Wspólna praca wsi w obronie rolnictwa, [w:] Księga Pamiątkowa na 75-lecie „Gazety Rolniczej” (1861–1935), red. J. Lutosławski, t. 1–2, Warszawa 1938.
• W sprawie dochodowości przedsiębiorstwa rolnego, „Gazeta Rolnicza” 24 II 1933, nr 8.
• W sprawie podplonu pod buraki cukrowe, „Gazeta Rolnicza” 28 VII 1933, nr 29–30.
• Zasada wywłaszczenia w programie agrarnym. (Odczyt wygłoszony w Klubie Narodowym w Warszawie, dnia 23-go marca 1907 roku), Warszawa 1907.
• Zasłużony kresowiec [Marian Baraniecki], „Gazeta Rolnicza” 28 XII 1934, nr 52.
• Z czterdziestu pięciu lat wspomnień o Romanie Dmowskim, Warszawa 1939.
• „Ziemia i Wola”. Notatki i wrażenia z debatów agrarnych w Izbie Państwowej, Warszawa 1906.
• Jabłonowski W., Śp. Marian Kiniorski. Wspomnienie pośmiertne. Biblioteka Narodowa, akc. 9224.
• Jabłonowski W., Z biegiem lat. Wspomnienia z lat 1886–1939. Biblioteka Ossolineum, sygn. 12858 I.
• Liga Narodowa. Życiorysy i relacje członków. Biblioteka Naukowa PAN–PAU Kraków, sygn. 7785, t. 2.
• Arcichowski M., Towarzystwo Nauczycieli Ludowych Królestwa Polskiego, „Przegląd Wszechpolski” 1924.
• Dembiński H., Dziennik 1907–1915, oprac. Sz. Rudnicki, Warszawa 2000.
• Dziennik Juliusza Zdanowskiego, red. J. Faryś, T. Sikorski, H. Walczak, A. Wątor, t. 1–3, Szczecin 2013–2014.
• Dzierzbicki S., Pamiętnik z lat wojny 1915–1918, oprac. J. Pajewski, D. Płygawko, Warszawa 1983.
• Fudakowski K., Między endecją a sanacją. Wspomnienia ziemianina, oprac. Sz. Rudnicki, J. Broszkowska, Warszawa 2013.
• Hupka J., Z czasów wielkiej wojny. Pamiętnik niekombatanta, Lwów 1937.
• Kakowski A., Z niewoli do niepodległości. Pamiętniki, oprac. T. Krawczak, R. Świątek, Kraków 2000.
• Komunikaty Informacyjne Komisariatu Rządu na m. st. Warszawę [KIKR], t. 1, z. 1, Warszawa 1991.
• Konarski K., Dalekie a bliskie. Wspomnienia szczęśliwego człowieka, Wrocław 1965.
• Kozicki S., Pamiętnik 1876–1939, oprac. M. Mroczko, Słupsk 2009.
• Krzywoszewski S., Długie życie. Wspomnienia, Warszawa 1947.
• Kułakowski M. [Zieliński J.], Roman Dmowski w świetle listów i wspomnień, t. 1–2, Dębogóra 2014.
• Listy Władysława Reymonta do Mariana Kiniorskiego, „Tygodnik Warszawski” 1947, nr 1, 4.
• Relacja Romana Dmowskiego o Lidze Narodowej, [w:] Liga Narodowa (1893–1928). Wybór relacji, oprac. T. Sikorski, A. Wątor, Warszawa 2015.
• Skład osobowy i komisje Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 15 marca 1923 r. [Warszawa 1923].
• Spis alfabetyczny Obywateli Ziemskich Królestwa Polskiego ze wskazaniem ostatniej stacji pocztowej, Warszawa 1909.
• Sprawozdanie Wydziału Społeczno-Ekonomicznego, w: Sprawozdanie Centralnego Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim za rok 1908, Warszawa 1908.
• Sprawozdanie z II-go Walnego Zgromadzenia Ligi Obrony Powietrznej Państwa w dn. 3–4 lipca 1926, Warszawa 1926.
• Ustawa Warszawskiego Towarzystwa Wzajemnego Ubezpieczenia ruchomości rolnych „Snop”, Warszawa 1903.
• Wołyński J., Wspomnienia z czasów szkolnictwa rosyjskiego w b. Królestwie Polskim 1868–1915, Warszawa 1936.
• „Czas”, „Ekonomista”, „Gazeta Poranna”, „Gazeta Rolnicza”, „Głos Lubelski”, „Goniec Poranny”, „Kurier Lwowski”, „Kurier Płocki”, „Kurier Polski”, „Kurier Poznański”, „Kurier Warszawski”, „Lot Polski”, „Myśl Narodowa”, „Myśl Polska”, „Niepodległość”, „Ruch Prawniczy i Ekonomiczny”, „Słowo”, „Warszawianka”, „Ziemianin”.
• Biały H., Rola i działalność Centralnego Towarzystwa Rolniczego w procesach modernizacyjnych wsi Królestwa Polskiego w latach 1907–1914, „Zeszyty Wiejskie” 2020, z. 26.
• Biographical Dictionary of Central and Eastern Europe in the Twentieth Century, eds. W. Roszkowski, J. Kofman, London–New York 2015.
• Brzoza Cz., Stepan K., Posłowie polscy w parlamencie rosyjskim 1917–1927. Słownik biograficzny, Warszawa 2001.
• Chudzyński M., Strajki robotników folwarcznych i rolnych w latach rewolucji 1905–1907 w regionie kutnowsko-gostyńskim, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego” 1983, t. 4.
• Ciepłowska S., Kiniorska Helena Stanisława z Jasieńskich, [w:] Ziemianie polscy XX wieku, t. 2, Warszawa 1994.
• Dawidowicz A., Myśl polityczna Stronnictwa Narodowego 1928–1939. Wspólnota ideału czy alternacja koncepcji, Lublin 2017.
• Dzięciołowski S., Centralne Towarzystwo Rolnicze w Królestwie Polskim i jego polityka agrarna 1906–1918, Warszawa 1981.
• Dzięciołowski S., Centralne Towarzystwo Rolnicze Królestwa Polskiego i jego program w latach 1906–1908, „Przegląd Historyczny” 1969, nr 1.
• Kawalec K., Roman Dmowski, Poznań 2016.
• Kądziela J., O genezie „Syzyfowych prac”, „Pamiętnik Literacki” 1965, nr 1.
• Kiniorski Marian, oprac. J. Zieliński, PSB, t. 12, 1966–1967.
• Kita J., Ziemiaństwo polskie a modernizacja gospodarki rolnej do 1914 r. (zarys problematyki), „Zeszyty Wiejskie” 2016, z. 22.
• Kozłowski Cz., Działalność polityczna Koła Międzypartyjnego 1915–1918, Warszawa 1967.
• Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. J. Majchrowski, Warszawa 1994.
• Lesiak H., Przemiany cywilizacyjne na terenie obecnego powiatu kutnowskiego, [w:] Biuletyn Informacji Bibliotecznych i Kulturalnych, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Łodzi, IV 2008, nr 9 (54).
• Lesiak H., Szlakiem dworów regionu kutnowskiego, Kutno 2007.
• Łukawski Z., Koło Polskie w Rosyjskiej Dumie Państwowej w latach 1906–1909, Wrocław 1967.
• Maj E., Wizja wsi polskiej w myśli politycznej Związku Ludowo-Narodowego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 1999.
• Maj E., Związek Ludowo-Narodowy 1919–1928. Studium z dziejów myśli politycznej, Lublin 2000.
• Markiewiczowa H., Geneza, organizacja i działalność Polskiej Macierzy Szkolnej w latach 1905–1907, [w:] Szkolnictwo, opieka i wychowanie w Królestwie Polskim od jego ustanowienia do odzyskania przez Polskę niepodległości 1815–1918, Warszawa 2016.
• Mich W., Etos ziemiański w działalności Związku Ziemian w Warszawie, „Dzieje Najnowsze” 1987, nr 3.
• Mich W., Związek Ziemian w Warszawie 1916–1926, Lublin 2007.
• Molenda J., Piłsudczycy a narodowi demokraci 1908–1918, Warszawa 1980.
• Mycielska D., Zawadzki J.M., Senatorowie zamordowani, zaginieni, zmarli w latach II wojny światowej, Warszawa 2009.
• Nowak J., Le voyage des Parlamentaires Polonais en France (fevrier-mars 1927), Paris 1929.
• Olszewicz B., Lista strat kultury polskiej (1 IX 1939–1 III 1946), Warszawa 1947.
• Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny, t. 3: K–Ł, oprac. P. Majewski, G. Mazur, Warszawa 2005.
• Parlament Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1927, red. H. Mościcki, W. Dzwonkowski, Warszawa 1928.
• Pawlikowski J.G., Dublany, Lwów 1897.
• Pasztor M., Słabnące lobby. Działalność propolskich grup parlamentarnych we francuskim Zgromadzeniu Narodowym w latach 1921–1936, „Dzieje Najnowsze” 1997, Parlament Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1927.
• Potkański W., Terroryzm na usługach ugrupowań lewicowych i anarchistycznych w Królestwie Polskim do 1914 roku, Warszawa 2014.
• Przeniosło M., Rada Główna Opiekuńcza w latach 1915–1918 – władze, struktura wewnętrzna, formy aktywności, [w:] Dzieje biurokracji, t. 4, cz. 2, Lublin–Siedlce 2011.
• Ratyński M., Marian Kiniorski (1868–1943), Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego, red. K. Kawęcki, t. 1, Warszawa 2020.
• Rędziński K., Dzieje Towarzystwa Bratniej Pomocy Studentów Akademii Rolniczej w Dublanach (1856–1919), „Przegląd Nauk Stosowanych” 2015, nr 6.
• Rudnicki Sz., Działalność polityczna polskich konserwatystów 1918–1926, Wrocław 1981.
• Socha J., Działalność Centralnego Towarzystwa Rolniczego w dziedzinie oświaty rolniczej 1907–1929, Łódź 1994.
• Stemler J., Polska Macierz Szkolna, [w:] Nasza walka o szkołę polską 1901–1917, t. 2, oprac. B. Nawroczyński, Warszawa 1934.
• Suleja W., Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998.
• Tomasiewicz J., Paramilitarne struktury i działalność spiskowo-bojowa polskiej prawicy 1918–1933, „Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka” 2016, nr 2.
• Toporski A., Zaangażowanie ziemian guberni kieleckiej i radomskiej w działalność organizacji społecznych w okresie I wojny światowej, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 2014, t. 29.
• Wapiński R., Roman Dmowski, Warszawa 1988.
• Winnicki Z.J., Rada Regencyjna Królestwa Polskiego i jej organy (1917–1918), Wrocław 2017.
• Wolsza T., Towarzystwo Oświaty Narodowej (1899–1905), „Kwartalnik Historyczny” 1987, nr 2.
• Wolsza T., Stowarzyszenie „Łączność” 1888–1893. U źródeł Ligi Narodowej, „Dzieje Najnowsze” 1987, nr 2.
• Wołos M., Alfred Chłapowski (1874–1940). Biografia ambasadora Polski we Francji, Toruń 1999.
• Wośkowski T., Dzieje studiów rolniczo-lasowych w ośrodku dublańskim…, Warszawa 2011.

Identifiers

DOI

10.15804/pbs.2022.03

Biblioteka Nauki

2176626