Przyjaciele, „synkowie” czy tylko podkomendni? Próba analizy więzi Józefa Piłsudskiego ze współpracownikami

• Authors: Jacek Piotrowski

Abstracts

PL

Biografowie najczęściej koncentrują się na analizie losów konkretnej postaci. Zdecydowanie rzadziej analizują wybrany aspekt relacji międzyludzkich, bazując na metodzie egzemplifikacji zaczerpniętej z dostępnych źródeł historycznych. Na temat wypowiadali się wybitni socjolodzy, filozofowie oraz naukowcy uprawiający niekiedy psychologię historii. Szukamy odpowiedzi na pytanie: jaki był w istocie charakter więzi między bohaterem naszych rozważań i jego bezpośrednim otoczeniem? Jakie potrafimy wyróżnić cechy charakterystyczne tych relacji i co je determinowało w różnych okresach jego działalności? Na podstawie pozostawionych licznych wspomnień możemy odtworzyć ewolucję relacji Józefa Piłsudskiego z najbliższym otoczeniem. Analizujemy jego atuty w rywalizacji o stanowisko lidera oraz cechy charakteru, a nawet powierzchowność. Wskazujemy na czynniki obiektywne (sukcesy wojenne), które ułatwiły mu sięgnięcie po rządy autorytarne w Polsce. Odpowiadamy na pytanie: kim byli ludzie uznający jego autorytet? Co ich łączyło? Jak również na pytanie: kto potrafił się oprzeć jego wpływom? Wskazano na silne w tym kręgu poczucie misji dziejowej w postaci odbudowy państwa wywodzącej się ze wspólnych wartości ukształtowanych przez kulturę narodową. Warto też zauważyć, że bez względu na opisane zmienne formy tych relacji – niemal zawsze – miały one charakter więzi stricte władczej – między liderem i wykonawczymi jego zleceń. Czynników je kształtujących było wiele, ale najważniejszym była niewątpliwie silna wola twórcy całego środowiska. Konsekwentnie przez lata budował relacje oparte na własnym autorytecie i na tym polu odniósł sukces, który nadal rezonuje wśród jego rodaków.

EN

Biographers usually focus on the analysis of a person’s life fortunes. According to recognised sociologists, philosophers and scientists – experts on history psychology, rarely do they analyse a selected aspect of interpersonal relations based on available historical resources. What was the essence of the bond between Piłsudski and his close companions? What was characteristic for those relations and what were their determining aspects in various periods of Piłsudski’s activity? Those are the questions that are being answered in this article. The author undertakes to reconstruct the evolution of relations between Józef Piłsudski and his companions based on numerous memoirs by his associates. His assets in competition for the leadership position, his features of character and even physical appearance are being analyzed. Objective factors, like war success, which helped him reach for authoritarian rules in Poland are pointed out. Some important questions are being answered: Who were the people that recognized his authority? Who was able to oppose him? A strong sense of historic mission to rebuild the country within Piłsudski’s circle, originating from common values shaped by national culture, has been pointed out. It is characteristic that despite the changes Piłsudski’s relations underwent, they consistently preserved the commanding character between the leader and his agents. These were formed by numerous factors, but undoubtedly the strong will of Piłsudski remained crucial. He was extremely successful in consistent building relations based on his own authority, which still resonates among his countrymen.

Keywords

PL

Piłsudski Józef; przyjaciele; podkomendni; współpracownicy; więzi; autorytet

EN

Piłsudski Józef; friends; subordinates; associates; bonds; authority

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Polish Biographical Studies
• Year: 2022
• Issue: 10
• Pages: 81-102

Dates

published

2022

Contributors

author

Jacek Piotrowski

• https://orcid.org/0000000152279945

References

• Narodowe Archiwum Cyfrowe
• Zakład Narodowy Ossolineum, Papiery Kazimierza Sosnkowskiego, syg.16575/II.
• Alf-Tarczyński T., Wspomnienia oficera Pierwszej Brygady, Londyn 1979.
• Comte H., Zwierzenia adiutanta w Belwederze i na Zamku, Warszaw 1976.
• Fronk R.K., Pepesowiec o spotkaniach z Józefem Piłsudskim w latach rewolucji 1905 roku, „Niepodległość” 1972, t. 8.
• Jędrzejewicz J., W służbie idei, Londyn 1972.
• Łepecki M., Pamiętnik adiutanta Marszałka Piłsudskiego, Warszawa 1989.
• Nowina-Konopka K., Wspomnienia wojenne 1915–1920, Kraków 2011.
• Piłsudski J., Pisma zbiorowe, t. 4, Warszawa 1937,
• Piłsudski J., Pisma zbiorowe, t. 9, Warszawa 1937.
• Piłsudski J., Pisma zbiorowe, Uzupełnienia, red. A. Garlicki, R. Świątek, Warszawa 1993.
• Romer M., Dzienniki 1916–1919, t. 3, Warszawa 2018.
• Składkowski F.S., Nie ostatnie słowo oskarżonego, Warszawa 2003.
• Sławek W., Wspomnienia (1895–1910), „Niepodległość” 1989, t. 22..
• Świtalski K., Diariusz 1919–1935, Warszawa 1992.
• Wielhorski W., Moje pierwsze spotkanie z Józefem Piłsudskim, „Niepodległość” 1973, t. 8.
• Zamorski K., Dzienniki 1930–1938, Warszawa 2011.
• Białokur M., Gabriel Narutowicz, Biografia, Opole 2016.
• Cisek J., Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego, Nowy Jork 1992.
• Głębicka E., Sternik narodu i geniusz zniszczenia, „Niepodległość” 2008, t. 58.
• Grzybowski W., Samotność Józefa Piłsudskiego, „Niepodległość” 1972, t. 8.
• Jędrzejewicz W., Kronika życia Józefa Piłsudskiego 1867–1935, t. 3: Uzupełnienia i zmiany, Londyn 1986.
• Kornat M., Europa międzywojenna wobec rządów Józefa Piłsudskiego. Interpretacje „samoograniczającej się dyktatury” (1926–1935), „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi” 2010.
• Krzyżanowski L., Sędziowie w II Rzeczypospolitej, Okręgi apelacyjne: krakowski i katowicki, Katowice 2011.
• Majchrowski J., Pierwszy Ułan Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1993.
• Majchrowski J., Ulubieniec cezara, Bolesław Wieniawa-Długoszowski. Zarys biografii, Wrocław 1990.
• Mierzwa J., Starostowie Polski Międzywojennej, portret zbiorowy, Kraków 2012.
• Piotrowski J., Aleksander Prystor 1874–1941). Zarys biografii politycznej, Wrocław 1994.
• Piotrowski J., Generał Stefan Hubicki, żołnierz, polityk, lekarz. 1877–1955, Wrocław 2009.
• Samuś P., Walery sławek, – współorganizator Instytutu Badań Najnowszej Historii Polski i prezes Instytut Józefa Piłsudskiego (1936–1939), „Niepodległość” 2006, t. 56.
• Stroński S., Polityka rządu polskiego na uchodźstwie w latach 1939–1942, oprac. J. Piotrowski, Nowy Sącz 2007.
• Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław 2004.
• Suleja W., Polska Partia Socjalistyczna 1892–1948. Zarys dziejów, Warszawa 1988.
• Szczepański J., Odmiany czasu teraźniejszego, Warszawa 1971.
• Wieczorkiewicz P., O polityce personalnej wobec najwyższych kadr dowódczych w Wojsku Polskim po zamachu majowym, [w:] Zamach stanu Józefa Piłsudskiego w 1926, red. M. Sioma, Lublin 2007.
• Wojtaszak A., Generalicja Wojska Polskiego przed przewrotem majowym i jej udział w zamachu, [w:] Zamach Stanu Józefa Piłsudskiego 1926 roku, red. M. Sioma, Lublin 2007.

Identifiers

DOI

10.15804/pbs.2022.04

Biblioteka Nauki

2176627