Teofil Głowacki. Socjalista, komunista, sekretarz Centralnego Komitetu Ludowego

• Authors: Jakub Woroncow , Piotr Grudka

Title variants

EN

Teofil Głowacki. Socialist, communist, secretary of the Central People’s Committee

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą dokonania szkicu biograficznego Teofila Głowackiego (1906–1971), w okresie dwudziestolecia międzywojennego działacza PPS i KPP, związkowca i publicysty, w czasie wojny członka redakcji „Sztandaru Wolności” w Mińsku, a następnie uczestnika konspiracji lewicowo-socjalistycznej i założyciela Centralnego Komitetu Ludowego, a po wojnie dziennikarza, więźnia politycznego, posła dwóch kadencji Sejmu PRL, a następnie zastępcy redaktora naczelnego „Expressu Wieczornego”. Artykuł jest zarazem próbą uzupełnienia historii polskiej konspiracji w czasie II wojny światowej spoza głównego nurtu.

EN

The article presents a biographical portrait of Teofil Głowacki (1906–1971), in the interwar period, an activist of the PPS and KPP, a trade unionist and publicist, during the Second World War a member of the editorial office of „Sztandar Wolności” in Minsk, and then a participant in the left-socialist conspiracy and the founder of the Central Committee After the war. He was a journalist, a political prisoner, an MP for two terms in the parliament of the People’s Republic of Poland, and the deputy editor-in-chief of „Express Wieczorny”. The article is also an attempt to supplement the history of the Polish conspiracy during World War II from outside the leading current.

Keywords

EN

Polish Socialist Party; Teofil Głowacki; Central People’s Committee; Worker’s Party of Polish Socialists; Communist Party of Poland

PL

Teofil Głowacki; Centralny Komitet Ludowy; Robotnicza Partia Polskich Socjalistów; Komunistyczna Partia Polski; Polska Partia Socjalistyczna

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Polish Biographical Studies
• Year: 2023
• Issue: 11
• Pages: 93-124

Dates

published

2023

Contributors

author

Jakub Woroncow

• https://orcid.org/0000000342757370

author

Piotr Grudka

• https://orcid.org/0000000333906987

References

• Archiwum Akt Nowych
• Akta Adama Próchnika
• Akta Teofila Głowackiego
• Kolekcja akt dotyczących ruchu robotniczego
• Prokuratura Generalna PRL
• Relacje
• Społeczny Komitet Antykomunistyczny ANTYK
• Teczka osobowa nr 8584 (Dobrowolski Mieczysław)
• Teczka osobowa nr 13286 (Głowacki Teofil)
• Archiwum Państwowe w Katowicach
• Urząd Wojewódzki Śląski w Katowicach
• Archiwum Instytut Pamięci Narodowej sygn. 0330/246, t. 4.
• F. Chmielewski, Kwadrans na Rakowieckiej 1948–1956, Warszawa 1992.
• E. Duraczyński, Między Londynem a Warszawą. Lipiec 1943–lipiec 1944, Warszawa 1986.
• E. Duraczyński, Polska 1939–1945. Dzieje polityczne, Warszawa 1999.
• A. Gąsiorowski, Polska Armia Ludowa 1943–1945. Studia. Fakty, mity, tajemnice, Gdańsk 2018.
• T. Głowacki, Górny bieg, Warszawa 1983.
• W. Gomułka, Pamiętniki, t. 2, red. nauk. A. Werblan, Warszawa 1994.
• P. Gontarczyk, Polska Partia Robotnicza: droga do władzy 1941–1944, Warszawa 2006.
• K. Kąkol, Marzec 68 inaczej, Warszawa 1998.
• E. Osóbka-Morawski, Trudna droga: fragmenty wspomnień, Warszawa 1992.
• J. Mulak, Dlaczego: nie chciałem być premierem Rządu Tymczasowego, generałem Wojska Polskiego, rekordzistą świata, trenerem państwowym Królestwa Holandii?, Warszawa 2006.
• J. Mulak, Polska lewica socjalistyczna 1939–1944, Warszawa 1990.
• A. Przygoński, Armia Ludowa w powstaniu warszawskim 1944, Warszawa 2008.
• A. Reiss, Z problemów odbudowy i rozwoju organizacyjnego PPS 1944–1946, Warszawa 1971.
• J. Rokoszny, Monografia Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego w Radomiu 1915–1925, Radom 1925.
• R. Spałek, Komuniści przeciwko komunistom: poszukiwanie wroga wewnętrznego w kierownictwie partii komunistycznej w Polsce w latach 1948–1956, Poznań–Warszawa 2014.
• T. Torańska, Oni, Warszawa 1997.
• K. Dunin-Wąsowicz, Polski ruch socjalistyczny 1939–1945, Warszawa 1993.
• G. Zackiewicz, Syndykalizm w polskiej refleksji i rzeczywistości politycznej I połowy XX wieku, Kraków 2013.
• B. Dymek, Prawda o fałszywych oskarżeniach, „Nowe Drogi” 1989, nr 9.
• Czystki i rehabilitacje, „Ostatnie Wiadomości” 18 listopada 1956.
• M. Dobrowolski, Powstańcze szczegóły, „Polityka” 1974, nr 31.
• M. Gałęzowski, Ugrupowania polityczne Polskiego Państwa Podziemnego poza koalicją rządzącą. Kilka postulatów badawczych, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” 2017, nr 2.
• T. Głowacki, Akcja o umowę zbiorową w spółdzielni w Żyrardowie, „Pracownik Spółdzielczy” 1938, nr 5–7 .
• A. Grabski, Zarys dziejów Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej (II), [w:] Narody i polityka. Studia ofiarowane prof. Jerzemu Tomaszewskiemu, red. A. Grabski, A. Markowski, Warszawa 2010.
• E. Kembrowski, Łowicz – Warszawa podmiejska, w: Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939–1945 – Księga wspomnień, t. 1, red. J. Durko, Warszawa 1994.
• Koła PPS przy Sp. wyd. „Wiedza” przeprowadzają krytykę popełnionych błędów, „Życie Warszawy” 25 października 1948.
• Komunikat CKR PPS-Lewicy z 26 czerwca 1944, „Robotnik” 6 lipca 1944.
• T. Koral, W Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, [w:] PPS. Wspomnienia z lat 1918–1939, t. 1, red. J. Cesarski i in., Warszawa 1987.
• Z.M. Kowalewski, Lewą Marsz – wybór artykułów (Wprowadzenie: O nową partię rewolucyjną), „Rewolucja” 2006, nr 4.
• M. Krzepkowski, „Kurier Mokotowski” i środowisko Robotniczej Partii Polskich Socjalistów i Polskiej Armii Ludowej, w: Warszawa lat wojny i okupacji 1939–1944, z. 2, red. K. Dunin-Wąsowicz, J. Kaźmierska, H. Winnicka, Warszawa 1972.
• W. Marjański, Ostrzeżenie, „Pracownik Spółdzielczy” 1938, nr 5–7.
• J. Mulak, Działalność Polskich Socjalistów na terenie Warszawy 1941–1943, [w:] Warszawa lat wojny i okupacji, z. 4, red. K. Dunin-Wąsowicz, J. Kaźmierska, H. Winnicka, Warszawa 1975.
• J. Mulak, Nieco o lewicy socjalistycznej, [w:] Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939–1945 – Księga wspomnień, t. 1, red. J. Durko, Warszawa 1994.
• J. Mulak, O działalności PPS-lewicy i PAL, [w:] Ludność cywilna w powstaniu warszawskim, t. 1: Pamiętniki. Relacje. Zeznania, cz. 2, red. M. Drozdowski, M. Maniakówna, T. Strzembosz, Warszawa 1974.
• J. Mulak, Prasa RPPS i kolportaż jej w okresie okupacji (zestawienia i zapiski), „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1964, nr 2.
• Nauczyciel [T. Głowacki], O biciu dzieci, „Gazeta Robotnicza”, 22 grudnia 1929.
• Nauczyciel [T. Głowacki], Samorzutny odruch, „Gazeta Robotnicza”, 14 kwietnia 1929.
• Nauczyciel [T. Głowacki], Starosta Szaliński miesza się do spraw szkolnych, „Gazeta Robotnicza”, 13 stycznia 1929.
• R. Nazarewicz, Le massacre des communistes polonais L’affaire Léon Lipski, „Cahiers Leon Trotsky” 2001, nr 73.
• R. Nazarewicz, Lewą marsz... O Leonie Lipskim i Teofilu Głowackim, „Rewolucja” 2006, nr 4.
• Nowa Rada Okręgowa Unii w Warszawie, „Biuletyn Społeczny” 1939, nr 2.
• Nowe władze Związku Zawodowego Dziennikarzy, „Kurier Popularny” 7 listopada 1947.
• Ostatnia droga Teofila Głowackiego, „Express Wieczorny” 6/7 lutego 1971.
• Poeta proletariatu, „Gazeta Robotnicza” 10 maja 1931.
• A. Pokorski, Teofil Głowacki, „Prasa Polska” 1971, nr 4.
• „Poufny Przegląd Inwigilacyjny” nr 673 (1933).
• Prowokacja, „Robotnik” 21 marca 1944.
• S. Raducha, Teofil Maksymilian Głowacki (1906–1971), [w:] Materiały pomocnicze do historii dziennikarstwa Polski Ludowej, t. X, red. A. Słomkowska, Warszawa 1978.
• J. Rzepecki, Paszkwil nie służy prawdzie, „Nowa Kultura” 1957, nr 27.
• T. Sierocki, Z problematyki ruchu socjalistycznego Warszawy w latach 1939–1943, [w:] Warszawa lat wojny i okupacji 1939–1944, z. 3, red. K. Dunin-Wąsowicz, J. Kaźmierska, H. Winnicka, Warszawa 1973.
• W. Stankiewicz, Wstęp. Życie i działalność Teofila Głowackiego, [w:] T. Głowacki, Górny bieg, Warszawa 1989.
• B. Surówka, O pewnym nieznanym poecie, „Dziennik Zachodni”, 5 sierpnia 1945.
• B. Syzdek, Polski ruch socjalistyczny w latach II wojny światowej, „Z Pola Walki” 1969, nr 3.
• Trzeci front, „Robotnik” 22 marca 1943.
• „Ukraińcy” z „Ukrainy Zachodniej”, „Biuletyn Polsko-Ukraiński” 1933, nr 15.
• K. Dunin-Wąsowicz, Bund i polski ruch socjalistyczny w latach wojny i okupacji hitlerowskiej 1939–1945, [w:] Bund – 100 lat historii 1897–1997, pod red. F. Tycha, i J. Hensla, Warszawa 2000.
• Z PPRem impreza nieudana, „Robotnik” 12 maja 1942.
• W. Zajewski, Biografistyka jako gatunek twórczości historiograficznej, „Czasy Nowożytne” 2000, nr 8/9.
• L. Żebrowski, R. Wnuk, T. Strzembosz, G. Mazur, J. Marszalec, Polskie Państwo Podziemne: nadzieje i rzeczywistość, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2002, nr 1/2.

Identifiers

DOI

10.15804/pbs.2023.03

Biblioteka Nauki

31343148