Superprezydencjalizm jako odrębny system polityczno-prawny

• Authors: Rafał Czachor

Title variants

EN

Superpresidentialism as a System of Government

Abstracts

PL

Klasyczna typologia wyróżnia trzy główne modele rządów: parlamentaryzm, półprezydencjalizm, prezydencjalizm. Differentia specifica polegają na innych konstrukcjach prawnych głównych organów władzy publicznej, w tym relacji wzajemnych pomiędzy legislatywą a egzekutywą. Celem niniejszego artykułu jest uzasadnienie tezy o celowości wzbogacenia istniejącej typologii o kategorię superprezydencjalizmu. Wskazano na istnienie grupy ustrojów polityczno-prawnych, które nie mieszczą się w tradycyjnych ramach, czerpiąc zarówno z ustroju prezydenckiego, jak i semiprezydenckiego. Jego istotą jest dominacja instytucji prezydenta nad pozostałymi organami władzy, jego znacząca rola w zakresie egzekutywy, mimo że bezpośrednio nie kieruje rządem, a także uprawnienia wobec legislatywy i judykatywy. Omówienia treści superprezydencjalizmu dokonano na podstawie analizy ustrojów państwowych postradzieckich republik Azji Środkowej.

EN

The classical typology distinguishes three models of sharing state power: parliamentarism, semi-presidentialism, and presidentialism. Distinctive features concern the position of main state organs and mutual relations between the legislature and executive bodies. The following paper argues in favor of enriching such classification by distinguishing superpresidentialism. It confirms that there is a group of political systems that do not fit traditional typology, combining some features of the semi-presidentialism and presidentialism. The core feature of the superpresidentialism is the domination of the President over the political system, its leading position in exercising power, control over the government, significant competences towards legislature and judiciary. The content of the superpresidentialism is discussed basing on the example of Central Asian republics.

Keywords

PL

superprezydencjalizm; semiprezydencjalizm; konstytucjonalizm autorytarny; konstytucjonalizm postradziecki

EN

superpresidentialism; semi-presidentialism; authoritarian constitutionalism; post-Soviet constitutionalism

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2022
• Issue: 4(68)
• Pages: 89-98

Dates

published

2022

Contributors

author

Rafał Czachor

• Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

• https://orcid.org/0000000259299719

References

• Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Warszawa 2012.
• Beranger D., Murry C., Systems of Government, [w:] The Routledge Handbook of Constitutional Law, red. M. Tushnet, T. Fleiner, C. Saunders, Routledge, New York 2013.
• Bisztyga A., Pozycja ustrojowa, organizacja i kompetencje Rady Konstytucyjnej Republiki Kazachstanu, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2014, nr 2(18).
• Bodio T., Wierzbicki A., Badania transformacji ustrojowej w państwach Azji Centralnej, [w:] Z badań nad historią i współczesnością Rosji, Azji Centralnej i Kaukazu, red. T. Bodio, J. Marszałek-Kawa, Toruń
• Czachor R., Instytucja «lidera narodu» w republikach Azji Środkowej. Analiza prawno- -porównawcza, „Wrocławsko-Lwowskie Zeszyty Prawnicze” 2019, nr 10.
• Czachor R., Reformy konstytucyjne w państwach Azji Środkowej. Analiza porównawcza, „Zeszyty Naukowe Uczelni Jana Wyż Studia z Nauk Społecznych” 2019, nr 12.
• Elgie R., The Politics of Semi-Presidentialism, [w:] Semi-Presidentialism in Europe, red. R. Elgie, Oxford-New York 1999.
• Semi-Presidentialism in the Caucasus and Central Asia, red. R. Elgie, S. Moestrup, Palgrave Macmillan 2016..
• Geddes B., Wright J., Frantz E., How Dictatorships Work. Power, Personalization, and Collapse, Cambridge 2018.
• Ginsburg T., Huq A.Z., How to Save a Constitutional Democracy, Chicago-London 2018.
• Kazachstan-Polska. Wybrane zagadnienia ustrojowe, społeczne, edukacyjne, red. A. Bisztyga, P. Zientarski, Toruń
• Medushevskiy A., Politicheskie rezhimy Central’noi Azii: konstitucionnye reformy v ramkach avtoritarnoj modernizacii, „Sravnitel’noe konstitucionne obozrenie” 2012, nr 4 (89).
• Newton, S. The Constitutional Systems of the Independent Central Asian States, London 2017.
• Partlett W., Postsovietskoe superprezidentstvo, „Sravnitel’noe konstitucionnoe obozrenie” 2018, nr 3(124).
• Rose-Ackerman S., Desierto D.A., Volosin N., Hyper-Presidentialism: Separation of Powers without Checks and Balances in Argentina and Philippines, „Berkeley Journal of International Law” 2011, vol. 29.
• Semi-Presidentialism in the Caucasus and Central Asia, red. R. Elgie, S. Moestrup, Palgrave Macmillan 2016.
• Skach C., The Newest Separation of Powers: Semipresidentialism, „International Journal of Constitutional Law” 2007, vol. 7, nr 1.
• Stykow P., Klassicheskaya tipologiya sistem pravleniya i nedemokraticheskii prezidencializm: opyt Evrazii, „Sravnitel’noe konstitucionnoe obozrenie” 2018, nr 4(125).
• Szukalski J., Ewolucja pozycji ustrojowej Prezydenta Uzbekistanu w latach 1990–2015, „Białostockie Studia Prawnicze” 2016, nr 20B.
• Szymanek J., Ustrój konstytucyjny Kazachstanu, Warszawa 2013.
• Tushnet M., Authoritarian Constitutionalism, [w:] Constitutions in Authoritarian Regimes, red. T. Ginsburg, A. Simpser, Cambridge 2013.
• Zagadnienia ustrojowe państw poradzieckich, red. J. Zaleśny, Warszawa 2010.
• Zaleśny J., Dynamika kazachstańskiego konstytucjonalizmu, http://przemianyustrojowe.pl/artykuy/dynamika-kazachstaskiego-konstytucjonalizmu.

Identifiers

DOI

10.15804/ppk.2022.04.07

Biblioteka Nauki

2123122